Oorlogsenthousiasme

Oorlogsenthousiasme

Redactie 's profielfoto
Redactie 04 augustus 2016 736

Lange tijd overheerste het beeld dat de oorlogsverklaringen van 1914 in een sfeer van enthousiasme werden uitgesproken en dat Europa fluitend naar de oorlog trok. De huidige historiografie nuanceert dat enigszins.
Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog zag een groot deel van de intellectuele elite inderdaad wel heil in een conflict. De oorlog zou een zuiverende werking hebben en een serum bieden tegen het materialisme, de decadentie en het individualisme die de samenleving verziekten. Dat ‘oorlogsenthousiasme’ kwam zeker niet enkel uit rechtse, nationalistische of militaristische hoek. Zo dacht bijvoorbeeld ook schrijver en socialist H.G. Wells dat er nood was aan een oorlog die zo afschrikwekkend was dat strijd vanaf dan vermeden zou worden. Er weerklonken ook pacifistische stemmen in de Europese salons maar die waren in de minderheid en ze verstomden met het uitbreken van de wereldbrand.
Toch valt het oorlogsenthousiasme van de toplaag van de samenleving niet zomaar te veralgemenen. Vermeld enthousiasme was vooral een stedelijk fenomeen dat voornamelijk bij de elite en de hoge middenklasse opgang maakte. Vanaf augustus 1914 draaide zowel de geallieerde als de centrale propaganda op volle toeren om de dienstplichtigen te motiveren en om jongemannen te overtuigen zich vrijwillig aan te melden. De propaganda overdreef de lengte van de wachtrijen aan de rekruteringsbureaus, net om het plichtgevoel aan te spreken.

Het vertrek van de 'garde civique' vanuit Brussel naar Antwerpen in Augustus 1914.
Aangesterkt door de propaganda trokken Europese jongemannen inderdaad ten strijde. Veel avonturiers zagen in de oorlog een manier om iets te betekenen en voelden een zekere fierheid bij vertrek. Voor velen primeerde echter voornamelijk een gevoel van noodzakelijkheid. Eerder dan oorlogsenthousiasme heerste een plichtsbewustzijn dat aangevuld werd met de vrees om als lafaard te worden beschouwd.  Jongens riepen dat ze ‘voor kerstmis thuis’ zouden zijn. Ze deden dit echter ook om hun zenuwen te sussen. Achter de feestelijke uittocht zat best wat twijfel en angst.

Ook in de Belgische krant 'La Dernière Heure' worden de vertrekkende soldaten als fier en vastberaden beschreven.