MIBHfinaa • t«K»i »>. î-s-5 isaafos 9,?9 I m.->-. i • S ** -x? JK«î 'i ' **-!' '• la 'j J&su» ■ 1 **seâ tï. . â-aniÈ-î'i |«U££i«t-5f i''-S MàïTtfMIt MmUca '■% l&aé s t maed Jï« s>§9 • lass^i-s g.c<5 |«Ëi&ic£g <«* OPS'ÎSL B M B8HS6S vît;, a « ii'* Ccyzihi* ' m VAism «iJsîa*- c.ari.ca 0,S6i.<i*reg*i RECLAME?? TOiï»SÎ OV«kSe«B' fcaswt. Medtmrkêrt : M, E. Belpalre, L. Duykera, P. Bertrand Van éer Seheiden, Dr Vaa de Perre, Dr. J. Van de Woeatyne, Jaal Filliaert, Dr L, De Wolf, J. Siaaoas, 0. v/attez, Adr. IL Baels, Hilarion Thans. ALGEMEEN YLAAMSCH EN GEWESTSPRÀAK 11 In wat voorging zegde ik reeds dat wij ? gerust mogen gaan iuisteren bij aadere vol- | keren om den natuurlijken staat van zaken | te vinden op taalgebied. Wic ouder ons heeft niet persoonlijk on- J dervonden, wauneer twee landgenooten met | makaar spreken, dat een vreemde toehoor- \ dcr er maar bitter weinig kan van oprapen? r-Die menschen spreken de gewesttaal en de 1 vreemdeling kent enkel de algemeene laal. | Dat gebeurt met Viamingen en Walen, met ! Hoilanders, Franschen en Engelschen. 't Is best mogelijk dat buiten België de verschil-lende gewestspraken met zuo diep verschil-len van het eene dorp tôt het andpre, ja zelfs van dezen tôt gindschen hoek eener stad. Met genoegen won ik daar meer over hooren van meer bevoegden. Bij somrnige gegoede familiën in Wallonie cven als bij de meeste franschsprekcnde huisgezinnen in Vlaanderen houdt men er slechts ééne spreekwijze op ha, zoodat kinders eerst later in 't werkelijk leven ge-groeid,hetzij Vlaamscb hetzij Waalsch dan- ; leeren kunnen om buiten den familiekring \ hun omgeving te verstaan. Zeker zijn daar ; enkele opvoedkundige voordeelen aan vast : . de woordkeus is verzorgd, de uitspraak klinkt beschaafd fijn, de sîraatgevaren zijn gemakkelijker geweerd ; toch kan zulks geensaius ôpwegen tegen de veel gewichti-gere nadeelen op allt.rhande gebied. Maatschappelîjk brengt de volkomene af-zondering dcr groeiendc jeugd een ver-vreemding oif-e vau hei na unriijk tuidden waarin de volwassAn» censd^ags zijn roi zal te spelen beblien. Dat is mis, Vuor het kind zelf, wanneer het de volkstaal rond zich niet begrijpt, gaau duizend gelegenheden voorbij waar anders de ontvankelijke geest het trouwe geheugen rijker zouden bij wor-den zonder irispanning. Al stoeiend met makkers bij het spel, loerend met begeerig of verwonderd oog naar allerlei uitstallin- . gen, de neus tegen het winkelraam, ofvvel stilstaand bij straatongevallen en v6or de i opene deur van een werkhuis, bij aile mo-gelijke omstandigheden doet het leergierig kinderbrein onschatbare kennissen op voor het leven en immer wordt beeid of gevoel in de gewestspraak opgeteekend. Onmoge-lijk dit aanschoawflijk onderwjs voor het gewone kind te vervangen door welke stel-selmatige opvoeding uok. N oit zullen boe-ken met of zonder gekiuurde -"eri'j. s een kind eigen mi ke zy e utnge-' <g h t : ongeiaerkt iopicnteu san. De groole innerhjke waarde van de gewestspraak ligt in het f'eit dat de eigenlijk , levende taal van het ras de volkstaal is. | Het volk spreekt zijnjsigen dorps- of stads- ' taal in het alledaagsch leven en spijts aile I stelsels en regels blijft het volksgebruik de j| hoofdwet voor de f^aai gelijk uatuurwetten ( de wereid beheerschen. Wat waar is van > elke 1 /ende taal inzake mvloed van lucht- • streek ce grond is vooraf'aan te uemèn vat. gewesitaal ; en zoo verder op aile gebied. t Het \ lk neemt eene Ix naming op uf met om hcî. e/en var. waai en eerst oa laog ge-braik in de vjlksmond krjjgt een wuoid burgerrecht in de schrijfiaai. De aehilder-achtigheid eetierzi.fds en de werkelijkheids-zin anderzijds tet in de overdrijvirigcu bij volksv\'oorden ea uitdrukkingen ieveren het beste wat een taal hebben kan. Met ntmw-gezetheid zal het ki^k^arige ; psiurpings-yerrao£en der volkstaal door ail' indrukkcn %■ & j van buiten heen het vreeinde behouden of » verwerpen in de maat der geschiktheid of | noodzakelijk'neid. De uiinste gebeurlenis | van aJgemeen belang vindt haar weerklank Iin de volkspraak zooclat de geschiedenis van het ras er trouw in uitgebeeld blijft. Gelijk I al wat leeft is de spraak iets willekeurigs, | iets wisselvalligs ; kan het dan wel mogelijk ij l zijn de eigen taalgeest te bezitten en te vol-l- 1 gen voor wie niet in rechtstreeksche betrek-!n ! king leeft met hen die de taal maken ? Hoe | kleur en schakeering gevat zonder persoon-i- ■ lijk meespreken ? Tôt de gtwone schrijftaal et | krijgen woorden en wendingen eerst later r- ^ toegang en zij vallen er vroeger uitweg als i? i verouderd. *e i Zoo blijft de volkstaal altijd veel rijker ' f om verscheidene benamingente hebben voor j11 een zelfde voorwerp. Sedert jaren was het s geweten dat de woordenschet eener gewest-l" taal er verre van af was te kunnen vervat worden in het gewoon formaat van het zak-woordenboek. Diep lieihebbende zwoegers e! alsDeken De Bo en Guido Gezelle zijn daar geweest om zulks met verbazende feiten te er J bewijzen en de hedendaagsche haarklieven-f de taalwetenschap komt zoo mogelijk de j" waarde der gewesttalen nog verhoogen met, lC het ondf-rzoek naar het veelvuldig verband Cf tusschen verschillende talen onderling.(Per- Elt • • \ e- : slJn)- r ('t Yervolgt.) V. Van den Bosch. ^ ' 'r| VAN EN VOOR k ONZE SOLDATEN in ; {S ' 11 ~ ~ i- Een nieuwe Duitsche Môthode vau Bombardeeren r_ De Duitschers bombardeeren niet alleen S ,n en uitsiuitend met ubusseu.Ze zenden tegen- jj wo trdig obussen gevuld met proclamaties. | j De obussen ontplofFen iu de lucht boven de f .(l lonpgrachtçh en de proclamaties ko m en bij ? ,Q de soluaten terechl. Een heel ongevaarlijk gl bombardement zult ge zeggen. Te zien. Men f_ moet immers weten dat zulk bombardement et thans dagelijks gebeurt op het Russisch front j en dat de eensgezindheid nog ver van alge-[ meen is bij de Russen, uit oorzaak van de ) jongste omwenteling. En de Duitschers we-|e ten dan nog in zulk bombardement de om-5_ standigheden te benuttigen. Op het Noorde-ig, lijk front, waarachter Petrograd iigt,bom-)r bardeeren de Duitschers met revoluiionnaire proclamaties. Op 't Zuidelijk front bombar-3, deeren ze met tsargezinde proclamaties waarbij zij de Rassîsche soldaten aanmanen, j_ den tsar weer op den troon te stellen en ein-delijk op 't Roemeensch front bombardeeren n " ze met socialistibche propaganda waarbi|z»j \ ( K izer Willem voorsielien ais de grootste ; revoiutionnair van zijn tijd. 't. Valt nu af ; te wachten indien zulk bombardement meer S i" ^ bij val zai hebben dan een bombardement | , ' met gewone obussen 1 , De « Karapathen » naar de Glorie j le | Onze « Karapathen » gaan de glorie in, | n | hoor I In Engeland worden ze de helden j n ' van den da&. In het Tijdschrift « The Régi- t t- ; ment » heeft de g^kende militaire schrijver | i. A. E. Pearse aan onze Carabiniers een rijk ç 1 I g-ïîtusireerd artikei gewijd. Pearse verbleef, \ it langen tijd. in België en werkte regelmatig j- mee aan « La Belgique Militaire ». d In dit artikei geeft PearSe een prachtige r- beschouwing over al hetgeeh de Carabiniers 3- in den oorlog verricht hebben. De Karapa- j ij then zullen nu wel tevreden zijn! 2t r. Het vervolg van den brief van Mgr | n Roelens moeten we tôt morgen vevdagen. [ Ooplogs ' BELGISCH FRONT k ! 2 Mei, 20 uur. — De artillerie-strijd op t 't front was heel bedrijvig om Diksmuide J FRANSCH FRONT 2 Mei, t5 uur. — Inde streek van Che-" min des Dames groote artillerie-bedrijvig-2 heid. Om Hurtebise viel de vijand verschil-| lende malen aan maar werd steeds afgesla-gen. In Champagne, om Mont-Cornillet en om Mont-Haut, hevige gevechten met grena-den. Wij deden vorderingen. Te Eparges drongen wij op verschillende plaatsen in de [* • vijandelijke linie en brachten gevangenen t en maleriaal op. } Allé gemeenschap met Duitschland afgesloten Uit den Haag wordt gemeld dat de r Duitsch-Hollandsche Rrens gesloten is. Men weet dat de Duitsch-Zwitsersche grens îns-gelijks gesloten is. Er moeten dus be'angrij-t ke troepenverplaatsingen gebeuren bij den j vijand. De gevelgen tan den duikbooteo-oorlog Sinds i Februari tôt einde April werden 686 neutrale schepen in den grond geboord. In 't geheel werden bij de twee duizend schepen naar den kelder gezonden. Lloyd George verklaarde dat het getal getorpe-deerde schepen stijgt met den dag. i De conferentie van Stockholm. " 1 De belgische socialist De B^ouckere, op | weg naar Petrograd heeft verklaard dat geen . 1 Belg deelnemen zal aan de conferentie van ' \ Stockholm. En socialist Huy^mans die de i conferentie bijeenriep ? t 1îaaiste liuti» ? î De Toestand op 3 Mei § mr PARUS ineldt : N.-W. Reims in Charn- S pagne (sectors van Moronvillers en Aube- 1 ' rive) artillerie-strijd. We wonnen veld in \ het bosch om den berg Cornillet. ( i LONDEN mcldt : Een duitsche aanval î § ■ N. Arleux werd afgeslagen. N. de Scarpe ' 1 en om Yper geweldige artillerie-strijd. i 13 Duitsche toestellen werden neergescho-ten, vier onzer vliegers keerden niet terug. !ï ' De Duitsche stad Trier. | gebombardeerd | | Als weerwraak tegen het bombardement j ] van Chalons en Epernay hebben vijf Fran- 1 jj sche vliegers de stad Trier overvlogen en ] wierpen bommen midden de stad. Een : | groote brand werd opgemerkt. \ \ De Turken in aftocht in Mesopotamie- Generaal Maude seint dat op 25 mijlen Z.-W. Kisri de Engelschen troepen het i3e •; Turksch legerkorps weerszijden de Shat-el-? Adhaim hebben aangevallen. Het dorp en de stellingen werden na een verwoed ge- | vecht ingenomen. De Turken zijn in vollen ■ i aftocht gegaan. Achtervolgd, werden ze in ; • den Jebel Hamrin geworpen. We namen i 5 35o krijgsgevangenen. mÊmtBmaasBÊÊÊsmtisamÊÊnBm»nMrr ir Yankee, onze nieuwe Wapenbroer. ! Àangenaam zal het onze dappere jongens zijn kennis te maken met hun nieuwen wa- . penbroer, den Noord-Amerikaan. Deze, ten ■ eiude geduld, wipt nu over den Oceaan en springt in het strijdperk tegen den altergen-den mof om van hem weer te maken een redelijk schepsel Gods. En of hij krachtige spieren en zware vuist j heelt de nieuwe bondgenoot,... Onkel Sam, of Yankee,... volgens 't u belieft...? 't Waren de Engelschen, die Noord-Ame-rika krachtig en degelijk ontgormen ; wijl Portugeezen en Spanjaards zijn zuiderbroer-tje bedierven en uithongerden. Op korten tijd overdekte de krachtige on-dernemings- en kolonisatiegeest der Engelschen dat nieuw en groot werelddeel met wegen, schepen, boerderijen, dorpen, fa-brieken en sieden. De bewoner van New-York en df* burger van GiiicagOj de Yankee en de koîoon van j rar-VVest, alhoewel in den schijn weder- | zijds onaf hankelijk en zelfs mededingers, ' oefenden toch eene gezamenlijke en onwt er- j siaanbare drukking uit, ter bemachtiging van eenen hoogen graad van socialen wel-stand. Ze slaagden ten voile. In opzicht van landsrijkdom, staat heden Noord-Amerika aan de spits aller mogendheden. 't Was aldus dat, in het Ousten gelijk in j het Westen, de zucht naar eene totale onaf- I hankelijkheid van Europa,den Noord-Ame- | rikaan aanspoorde tôt het bereiken van een \ degelijk zelfbestaan. En hoe zoude hij zijn ï doel bereiken...? Wel, met het bemachtigen • vau het fortuin : vader Sam had hem duch-1 tig de les voorgespeld. I Àidus komt het dat de Noord-Amerikaan \ zijn leven schier uitsiuitend toewijdt aan iiandel en liaiidelszaken. « Business » — nandeiszaken — is het vvoord dat hem im-, mer op de lippen ligt. I Ontmoeten twee Yankees elkaar, 't klinkt | onfaalbaar, « How is business ? » —* Ho. j gaat het met den handel ? — 't Is het eerste Ionderwerp hunner samenspraak. En 't is niet te verwonderen ! In de Ver-eenigde-Staten zijn de handelszaken onder-5 hevig aan buitengewoou talrijke en beslis-| sende wisselvalligheden. Zij voigen er gee- « | nen geregelden en stillen loop, zooals in ; S België. Er wordt ginder dikwijls onvoor- ; ; zichtig en roekeloos «;ehandeld, zoodat men \ \ soms eensklaps tuimelt van af den gouden * | zetel der fortuin op den bezemstok der ar- \ t moede. | « Noord-Amerika » zegde immer mijn J Grootvader, een voorzichtige handeLar uit ' l het dierbare Helchteren, « Noord-Amerika is het land én der groote winsten én der ; groote verliezen ». î De Yankee vraagt vooruit en vooral i l vrijheid en macht. Tusschenkomst en raad-| geving slaat hij doorgaans af. Hij wil be- < Ê schikken en bevelen, de grenzen der groot- ; î heid naken. Geenszins vreest hij de tegen- j jj kanting van het fortuin : vergezelt deze hem jj î niet op zij nen weg, hij slaat rechts om en j | neemt een ander pad. I Tusschen de steile helling en het kronke-\ lend doch zacht padje, die beiden tôt het g fortuin voejren, kiest hij de eerste, omdat j ze de korste weg is ; en met handen en voe-ten kleeft hij vast aan de uitstekende pun-ten zijner gevaarvoile baan. > Dat is de Yankee. Zulk mensch strijdt ; ' niet alleen voor het bestaan, maar stelt zijn : bestaan bloot om te slagen. I En hoeveel van die aardige kerels loopen j \ er op den wereid...? Honderd en twee mil-; joen, volgens de optelling van 1916. J. Schoenmers. Le Hàvre, 19-4-'17. | KUNSTKRONÎJK ! Een Belgiscli Toondicliter bekroond ï Homere Teurlinx, ie prijs van het Con-servatorium van Brussel, pianist-virtuoos> i gereformeerd soîdaat ten gevolge van beko-* men wonden en thans verbîijvende te Cherbourg, heeft den eereprijs bekomen voor zijne hymne « En Avant», in den prijskamp uitgeschreven door de « Academie Poétique de la Manche » en bekroond door de jury van de Ecole Niedermeyer te Parijs. De heer Teurlinx was de eenige Belg tusschen de 60 mededingers. Een belofte voor Vlaanderen is Teurlinx. De jonge kunstenaar gaf te Cherbourg en in Vlaamijche vergaderingen van Parijs ver-schillende Concerten, en 't is dank aan hem dat men in vele dier feestavonden werkea van onze groote Vlaamsche meesters te hooren kreeg. Zijn prachtig Vlaamscb liedeke : « Miju 0 >rlogskiudeke », op woorden van G. V. D. B. bekwam op verschillende concerten | den grootsten bij val. DE ZEVEN HOOFDZONDEN. S II GIERIGHKID. I IDeke-i ha t ceno bevlieging om het uit îe proesieo ; evenWel tegenoverde verontwaar-| diging en het beteu'erd wezen van pastor l Smits bedwong Itij zijn iachlust die krieu-l welde iu borat en keel, en trokuit zijn sigaar t heele nsondyollen rook. ; Deken meende pastor af te vangen met te \ vragen, ooiijk : ? « Dat 's >11 voor de hoo/aardigheid,mijn-heer <ie pastor, maar er zijn zeven hoofd-; zonden, en gierigheid kunt ge toch kwalijk uwe boeren aanwrijven, die 's Zondags in | plaats van met centen en nikkelmunt, met 5 vijffrankstukken in hun broekzak rinkelen!» Of pastor Smits glimïachte ? Bij lange niet 1 Met een ruk zette hij den wagen weer aan den gang, of juister : zijn molen atm den draai : — « Gierig, mijnheer de Deken, gierig ! Zijn ze 't nog niet, ze zullen 't worden ! i Weike parochie is het meest pinneken-5 dun als er sprake is van Sinte Pieters-pen-' ning ? { Weetge wat ze mij gunnen 's Zondagsin de schaal ? Al hun kvvade centen ! en meer ! dan een smijt een knoop. 5 Wacht maar tôt het voorbeeld, dat van ? hooge komt, zijn inslag heeft gemaakt. Is me dat eene pin, de burgemeester ! Rijk, schatrijk als Cresus — half Oemelegoem : hoort hem toe — ziet ge hem den eersten s van elke maaad met zijn mispelaarken uit-zetten om zijne huisjes te melken. Wee den achterstalbgen sukkelaar ! Zonder genade : gaat hij elken morgen aankloppen tôt de l schuld vereffend is : duurt het wat lang, ' ! allee, de straat op 1 | Jegens zich zelven is hij nog 't meest vrek l van al. Ge kunt hem gelukkig maken met \ eene sigaar of een glas bier : uit zijn eigen ' . zak gunt hij zich nooit pint noch pijp- Van rooken gesproken... eens op een • ■ feestje van de fanfare waarop 00k de burgemeester uitgenoodigd was, zat ik nevens hem aan tafel Na het eetpartijtje bood ik s hem eene sigaar aan ; hij boog met een glimlach en bedankte, speelde er een oogen-^ blik mee tusschen zijne vingeren, dan, ter» I wijl ik praatte met mijn tafeîgenoot rechts, zag ik hem de sigaar wegschenken aan zij a buurman links. Ik stond verstomd, hoe was dat mogelijk? Later ben ik er. achter gekomen : Na afloop van den maaîtijd is het de ge- aSi ^ {- Vrijdag 4 Mei 191? . . ....

Er is geen OCR tekst voor deze krant.