DE ZOOM Weekblad voor het Vlaamsche Volk | 3'3EKEft ! .i "v a : • e Kî '?3 H&Q3 E S C H 0 G L ' yy L Q"t3S ~ 20. ?.:■?, î'Ji'ï ; 3lS3j;;it \ JTSPRIJS : Ëen jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden .... » 1.30 Geene abonnenten worden aangenomen die'niet op voorhand . het bedrag hunner inschrijving laten geworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en Operatiegebied : 8, Huurdochtersiraat. GENT. Postchekrekening Nr 80. AANKONDIGINGEN : Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING ; Het toezenden van één boek of schrift geett recht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. Na één Jaar. Vandaag treedt De Eendracht haar tweede levensjaar in. Wij meenen het recht te heb-ben welgevalJig.-een-blik op den 'i afgelegden weg té slaan. Çerlijk en déftig hebben wij het programma .nagestreefd dat wij in ons eerste nummer (3 Septem-ber 1916J schetsten. VVat Vlaanderens binnenland-sche aangelegenheden betreit ver-dedigden \yij destelling : dat wij van de Bezettende Macht de maatregelen die zij, tut herstel van het taalrecht der Vlamingen invoert, ook waar alleen eigen-belang haar daartoe aanSpoort, mogen aanvaarden en, in samen-werking met hac-*, uitvoeren. -x. Recht Hijft recht, o.nk pssap-p.eér het door den-vijand wordt toe-gekend. En « aan de Vlamin-» gen den raad geven de gebeur-» tenissen af te wachten wanneer » het gebleken is dat het leger » der Franskiljons een beslissende » stormloop voorbereidt tegen » onze Vlaamsche eigendomme-» lijkheid, schijnt ons onverant-» woordelijk. » Daarom maakten wij in ons blad propaganda voor de ver-viaamschte Hoogeschool van Gent en ijverden voor Vlaanderens Zelfstandigheid. De Vlaamsche'Hoogeschool van Gent is het bolwerk tôt verde-diging van ons bestaan als volk. De sedert den oorlog nog on-verzettelijker geworden onwil der Walen Nederlandsch aan te lee-ren, zal elk andere $oging tôt oplossing der taalquœstie, buiten het invoeren van zelfstandigheid voor Vlaanderen en Wallonie, tôt mislukking doemen. Besiist zijn wij in het eerste nummer van ons blad opgeko-men tegen het « imperialistisch » ! drijven van sommige politici in le Havre, die toen hun inzicht /( territoriale vergoedingen » te eischen, begonnen te openbaren. Dat de daarmede verband hou-dende vraagstukken in ons blad minder dan de taalquaestie ter spraak kwamen vond hierin zijn reden dat voor ons steeds hoofd-doel was : propaganda voor de activistische Vlaamsche Beweging. Om onze lezers het verkeerde j der annexionisatische politiek te Idoen uitkomen, bepaalden wij ons dan eenige uittreksels, over te nemen uit « Vrij België », het in Nederland verschijnende or-gaan der leiders van het Passi-visme, Dat volstond en bewees 1 tevens dat het Activisme hoe langer hoe meer aannangers wint — ook onder hen die : « berus-it » ten in wat het Belgisch Minis-» terie doet en vertrouwen op y- » wat het zal doen », steeds als n een Vaderlandschen plicht heb-k ben voorgehouden. )- Wij beroemen er ons op nooit n ook niet in onze vinnigste arti-1- kels van onze gedragslijn : « In necessariis unitas, mdubiis libertas, i- in omnibus charitas » te zijn at-r- gewéken.. Steeds bestreden wij ij meeningen, nooit personen. De le goede trouw en de rechtzinnig-el heid onzer tegenstanders hebben n wij nooit in verdenking gebracht. i- Daaraan, evenzeer als aan ons t, programma, dat tusschen dit'der 1- meest vooruitstrevende en dit der gematigdste Vlaamschgezinde t zjin'plaats vindt, schrij v>n wij den 2- bijval toe die het aantal lezers i- van ons blad steeds deed aan-r- groeien — al onderschatten wij :r ook de hulp niet die ons bij het :r verspreiden van « De Eendracht», e door bekende en onbekende vrien-n den geboden werd. Vooruit te gaan op de baan r- die wij zijn ingeslagen zal wel het beste bewijs zijn onzer er-is kentelijkheid tegenover de vele r- Vlamingen die ons met raad en it daad, met pen en penning steun is verleenden. Vooruit, dus. Vooruit ! tôt spijt van wien 't benijdt n Vooruit ! spijts laster en verwijt, Vooruit ! spijts onverschilligheid, En lafhdid en kwaadwilligheid, Spijts ontrouw en spijts misverstand, ;r Spijts vijand en spijts dw'ngeland, -- • VOORUIT ! )f De Eendracht. n J Staatstusschenkomst en Vrij heid van Onderwijs In breede kringen van ons volk beer- ' schen er over deze punten uiterst vage en verwarde begrippen. M en is veelal 1 geneigd aan te nemen dat de vrij heid van onderwijs door de grondwet ge-vvaarborgd, ieder ingrijpen van staats- l wege in methode, voertaal, onderwijsstof, bekwaamheidsvereischten der leeraarsenz. radikaal buitensluit. Hoogstens wordt den staa^t het recht ingeruimd onrecht-streekschen druk uit te oefenen, door aan degenen die in zijnen dienst willen treden ot lessen aan zijne hoogescholen • willen volgen zekere voorwaarden te stellen. Dat die meening, althans wat 1 de voertaal betreft, valsch is, kan men zeer gemakkelijk uit de grondbeginselen < der chiistelijke staatsleer afleiden. Doel der burgerlijke maatschappij is ; namelijk de behartiging van het tijde-lijk welzijn, naar lichaam en geest, niet enkel van eenige maar van de algemeen-heid harer medeleden. Een staat die dat 3 doel niet nastreeit vervult zijn plicht niet en héeft gee.n recht op gehoor-zaamhei<i, dankbaarhoid of liefde- zijner onderdanen. Over het verband nu tusschen tijdelijk welzijn en een degelijk onderwijs in alle'graden rnag ik toch wel met recht veronderstellen dat er tegenwoordig geen twijfel meer bestaan kan. Even luchtig kan ik heenstappen over het bewijs der absolute noodzakelijkheid de volkstaal als .voertaal te' gebruiken, wil men tôt een noeme'vswaardig sociaal en paedago-gisch resuftaat geraken. Ook op dit gebied werd ailes reeds gezegd. Trou-wens, in geen enkel land met normale toestanden zal 't ooit bij een man van gezond verstancl opkomen, in een andere dan de volkstaal te willen onderwijzen. Maar zooals gewoorihjk, wat waarheid is overal elders is ketterij in Vlaan- . deren.... omdat daar het onderwijs ge-organiseerd is, niet met het oog op het belanif der algemeenheid, maar uitslui-telijk ten voordeêle van enkele zeer bepeVkte kringen, wien het behaagd hceft ' ..:eb af io scl.\icm .'an het \olk waartoe zij zouden moeten behooren en waârvan zij de leiders zouden moeten zijn. dat zij echter feitelijk onderdrukken en in lichamelijke armoede en geeste-lijke verstomping doen verkwijnen. De staatsinacht hecft niet alleen het rechl maar de plicht aan dien t'oestand een einde te stellen. Zij heeft het recht en de plicht er voor te zorgen dat zoo-wel het vrij als het openbaar onderwijs de ware belangen des volks zouden be-vorderen. Waaruit rechtstreeks volgt dat zij als voertaal van het onderwijs de volkstaal niet alleen mag maar moet voorschrijven. Zal daardoor de vrij heid van onderwijs geschonden worden? In de verste verte niet. Onderwijslosbandig-heid of de mogelijkheid van een onderwijs dat indruiseht tegen de belangen der natie zal niet meer bestaan. Maar is dat een euvel? Zulk een onderwijs zal geen enkèl land ter wereld, en met recht, ooit toelaten. De ware vrij heid van onderwijs heeft met de voertaal-kvvestie niets ta maken. Overeenkomstig immers met zijn doel, en dit wordt door iedereen erkend, heeft de itaat in zake onderwijs het recht zekere voorwaarden vast te stellen, welke ook de vrije gestich-ten te vervullen hebben. Zoolang de staat binnen de grenzen blijft hem door zijn doel aangwezen, kan hij onmogelijk in botsing komen met eene vrijheid, wier gebruik hetzelfde doel in het oog moet hebben, namelijk het algemeen welzijn. Natuurlijk zal er tegen deze stelling gewezen worden op den feitelijk abnor-malen toestand van Vlaanderen, als.... tweetalig land, als een land, waarin dus tweetalig onderwijs normaal is, of waar ten minste nevens het nederlandsch ook een fransch onderricht recht van bestaan heeft, ten behoeve der franschsprekende gedeelten van het volk. — Och kom, Vlaanderen tweetalig! In heel België bestaat er één enkele tweetalige streek, Brussel en voorsteden, waar er ongeveer evenwicht bestaat tusschen beide talen. Maar de vier overige provincies met ; arrondissement Leuven en Biussel-land? Uaar vindt men, volgens de laatste t Belgische anti-vlaamsche statistiek van 191 °> zoowat 200.000 personen, die t hoewel beide talen kennend, meestal fransch spreken, en een 40.000 die alleen iransch kennen, tegenover ruim 4.000.000 vlaamschsprekenden. Meent men nu waarlijk, dat wij aan die kleine minderheid, 1/20 of 5 % der bevolking, met groote onkosten aile gemak zullen blijven verstrekken om zich van de massa af te zonderen en zoodoende het volk, dat zij tôt een hooger cultuurleven zou moeten ver-heffen, in een ellendige minderwaardig-heid te laten verschrompelen? Willen zij de banden met hun medeburgers \ er breken, goed, dat ze dan h 1 kinderen naar een college zenden in de fransch-spr kende. streek. Zoo groot is ons landje immers niet, dat de afstand een onoverkomelijke hinderpaal zou uitma-ken; geld hebben ze gewoonlijk in over-vloed. zoodat ze ook voor de daaraan verbonden onkosten niet hoeven -terug te schfikken. Hun vrijheid hunne kinderen in een vreemde taal te laten opvoeden blijft duSi^onaangetast, even onaangetast als die van een Duitscher of Franschman die in Duitschland of Frankrijk aan zij'. telgen een onderwijs in het' Engelsch zou willen bezorgen, Maar wat verdwijnen moet en zal, dat is hun schreeuwend onrechtvaardig voor-recht een middelbaar en hooger onderwijs te bezitten, dat enkel en alleen hun eigen bekrompen belangetjes of dwaze verwaandheid dient en' geen reke-ning houdt met algemeene behoeften van het heele volk. Volkstaal voertaal. zoowel in vrij als in openbaar onderwijs en van volks-school tôt univarsiteït, dat is de leus, die in ons, zoo hopen we, weldra zelf-standig Vlaanderen in vrij Belgie, de staatsmacht mag en moet verwezenlijken, als ze van haar plicht bewust is. 't Was miischien niet nutteloos in de tegenwoordige omstandigheden eens uit-drukkelijk op dat recht en dien plicht te wijr.en en aan te toonen, dat een gezonde opvatting der vrijheid van onderwijs van de uitoefening van dat recht niets te duchten heeft. B. AL. De Vredesboodschap van den H. Vader. Bij geen volk ter wereld zal de vredesboodschap die de H. Vader aan de hoofden der oorlogvoeren-de staten heeft gericht, een beter gehoor en onbevoordeelder waar-deering vinden, dan bij de Vlamingen. Niemand ter wereld zal er aan twijfelen dat het Vlaamsche volk, dat nu drie jaar lang de grootste ontberingen met een be-wonderenswaardige verduldigheid heeft gedragen, dezen oorlog noch veroorzaakte, noch gewild, noch gewenscht heeft. Jaloerschheid over den econo-mischen vooruitgang en bloei van andere volkeren is ons totaal vreemd.Uitbreidingvan onsgrond-gebied hebben wij nooit nage-streefd (') en ook nu nog zal de annexionistische propaganda van eenige persmannen en regeerings-agenten in Holland en in den (1) De kleine groep politici, die daar vroe-ger reeds aan dacht kan de pretenti3 niet hebben tôt het Vlaamsche volk te behooren. (N. d. R.) 5 Haver, niets aan het feit ver-anderen dat heel het Vlaamsche volk vijandig staat tegen elke aan-hechting van vreemdgrondgebied, onder welk voorwendsel ook. Het voile, onbeperkte bezit van het-geen ons rechtmatig toekomt is ons voldoende. De vrijheid van meester te spelen in eigen huis en naar eigen believen onze bin-nenlandsche aangelegenheden zoowel als onze verhouding tôt het buitenland te regelen, zal door het Vlaamsche volk steeds benuttigd worden, om zonder geweld, met eerlijke middelen, door taaien ar-beid zijn plaats onder de zon te veroveren en te bevestigen. Waar het oorlogswee ons zoo ^ geweldig drukt en geen wraa^ of roofzucht ons diepgeloovig aanjaagt of ophitst tôt het voort-zetten van den ;droeven broeder-kamp tusschen de beschaafde volkeren van Europa, daar is het heel natuurlijk dat elke poging vanwaar ze ook kome, om den strijd te doen eindigen, door ons met vreugde wordt begroet, vooral wanneer de alleszins erkende on-partijdigheid van den bemiddelaar ons- 't vertrouwen schenkt dat onze zaak, ons recht om vrij te leven, door hem zal worden erkend en gesteund. Voor ons, Katholieke Vlamingen, bevat de vredesnota van den H. Vader een nieuwe aanwijzing: nu Zijne Heiligheid Benedictus XV het bewijs heeft geleverd voor den vrede iets meer te willen doen dan een gewoon neu-traal toeschouwer, en wij, Vlamingen, niet kunnen verwachten dat de geestelijke overheid in België bij het Vatikaan het recht op zelfstandig bestaan van het Vlaamsche volk zal bepleiten, zooals de bisschoppen van Ier-land en Polen dit voor hun volk hebben gedaan, zoo rust op ons den plicht te zorgen dat ook de zaak van Vlaanderen's Herge-boorte bij den H. Stoel worde ter sprake gebracht, Aile wegen leiden naar Rome, en nu de hierarchieke weg via Mechelen voor de Vlamingen wordt ver-sperd, zoo moeten wij een andere baan kiezen waar wij geen Waal- sche hinderpalen ontmoeten. * * * Met de algemeene strekking van de Pauselijke nota kunnen aile Vlamingen zich onvoorwaardelijk vereenigen : het Vlaamsche volk wenscht een spoedigen vrede door onderhandelingen en wederzijd-sche toegevingeit; een vrede die gebazeerd wordt niet op macht of wapengeweld, maar op de eerlijke en duurzame grondvesten van de Rechtvaardigheid. De bijzonderheden in de nota vervat vergen nochtans ten voile onze aandacht en het is noodig dat wij te dien opzichte met de meeste duidelijkheid ons stand-punt verklaren. Onder de konkrete voorstellen Prijs : xo centiemen. h Twt-ede Jaargang N 1 September 1917. Tweede Jaargang, Nr 1. 1 September 1917. ■ III— Il Il II ■ IIII II ■ I I I I I IIIIIMItlIIIMHIWIIlill l—MIII ■ I II !!!■ »l HHMIIII ■ 11 I ■ ■ I— T

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.