Eerste Jaargang, Nr 52. — 25 Augustus 1917.- Prijs : 10 centiemen Eerste Jaargang, Nr 52. — 25 Augustus 1917. DE EENDRACHT Weekblad voor het Vlaamsche Volk ABONNEMENTSPRIJS : Een jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.60 Drie maanden .... » 1.30 Geene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhand het bedrag hunner inschrijving laten geworden. BUREÏÏLEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN. Voor het Etappen- en 1 Operatiegebied : 8, Huurdochteistraat. GENT. Postchekrekening Nr 86. 1 AANKONDIGINGEN : Prijs naar overcenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. BOEKBESPREKING : Het toezenden van éénjboek of schrift geett •echt op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. 1057 Dit nummcr sluit onzen eersten jaargang. Wij danken onze lezers voor de betoonde belangstelling en de veleblijkenjvan instemming. Wij danken onze ijveraars, die door de werking der pro-pagandakomiteiten of dankaan persoonlijke initiatief in de laatste maanden honderdtallen nieuwe abonnenten wisten aan te werven. Wij danken de vrienden, 00k de namelooze, die ons geldelijk steunden. Wij danken de vele mede-werkers, die ons toelieten het blad op een waardig peil te houden. Wij zullen, langs dezelfde lijnen die wij van den aan-vang af uitstippelden, met rus-tige kracht en klaar zelfver-trouwen, blijven voortijveren voor wat ons het dierbaarste is op aarde. DE EEN DRACHT. wroamcuacg.' ■ vTarowmiM» im» »n cts—wmmn—iMC—gm»—rorea DE R UBR1EK DER DADEN ï. Een noodzakelijke Opmerking. We hebben nu ailes op 't spel gezet. De franschelaarsmacht van aile kleur en stand had nu eenmaal gezworen deze opperste, zekere kans tôt volslagen ver-fransching van België niet te laten ont-glippen. Ailes werkte nu eens met haar samen : Die prachtige geestdrift voor den Franschen bc ndgenoot ; die ijzeren eensge*indheid aller Belgen, net of de âme belge,relf in levenden lijve ten oorlog trok ; die wrevel tegen Holland, het ideaal der flaminganten... dat te laf was om mee te strijden voor de onafhan-kelijkheid der kleine natiën en dat, zoo wilde het tôt in de kleinste dorpjes rondgestrooide lasterpraatje, den Duit-scher had doorgelaten ; de ontreddering van 't flamingantenleger, waarvan het puik in 't Belgisch leger was gemobi-liseerd en koesjes den mond dicht zou houden ; de radeloosheid van menig flamingantenleider en van de meeste volgelingen, die de zaak op eenmaal reddeloos verloren achten ; de diktoriale oppermacht van de regeering en van de nog woedender franschdolle legerover-heid ; en ten slotte — mirabile dictu ! ongelooflijk om zeggen ! — de flaminganten zell die plechtig zwoeren niets te zullen aanvangen om 't ineenstortende flamingantism ten minste een beetje overeind te houden. Zoo al die machten nu maar behendig met al die toestan-den wisten te woekeren, dan moest de verwoedste flamingant na een paar maanden vergeten dat er ooit een Vlaamsche beweging bestaan had. En na den oorlog zit de verfransching te stevig in den zadel om er nog uit te worden gelicht door een ouwe koe met veel moeite op-gesleurd uit een gracht. We stonden voôr dit delemna : " " 1058 Verdedig u niet, en dan nekken ze u zeker. Verdedig u wel, en dan wordt ge mis schien niet genekt. Maar dan moet ge u terdege verdedigen, dan moet ge stel-lingen graven versterken en... de hulp niet afwijzen die u ^eboden wordt en die ge niet missen kùnt. En we hebben gedaan wat de Ieren en de Polen en de Finnen deden. We hebben de kans op overwinning verko-zen boven de zekere neerlaag. En om onze kans te verhoogen zetten we nu ailes op 't spel. Ailes. Of liever neen. Want we leggen het weer erg eenzijdig aan. We vergeten weer iets zeer elementairs. Voôr den oorlog wilden we 't allemaal hebben van de volksvoorlichting. Wanneer ons Vlaamsche volk maar eens in zijn ge-heel zou pal staan in stambewustzijn, nu, dan zouden we er de regeering eens aan doen gelooven ! Intusschen vergaten we ieder in zijn arrondissement zijn volksvertegenwoordiga- te dwingen. Dat was tegen de partijtucht ! We be-kennen wel graag dat de zaak nu niet altijd van êen leien dakje liep. Maar alleen een flink, kranig dreigement zou de meeste volksvertegenwoordigers al deugdelijk mores hebben geleerd. En nu vallen we in het tegenover-gestelde euvel. We beschikken nu einde-lijk over de staatsmacht. En nu willen we 't weer allemaal van de staatsmacht hebben. En van de bladen. Er wordt geknoeid in het onderwijs? Geen erg. Dat duurt toch, maar net zoolang tôt ze op 't ministerie lont rieken. In tallooze dorpen, heele streken ligt aile flamingar.tism nog zoo stil alsr de doode steenen ? Patientie, de leiders zullen dat wel beredderen : men is nu aile krachten aan 't organiseeren ! Zoo tallooze menschen, die maar één ernstige uiteenzetting van den strijd dien-den te hooren en krachten zouden worden, weten nu niets, eenvoudig niets? En staan tegen ons? Ja, de «bladen» moeten dus meer propaganda, meer recfame maken ! Proefnummers sturan ! Als de Gentsche Hoogeschool nu nog een tweede kranig jaar doormaakt, dat ze dan maar probeeren ze af te schaffen ! ■ Nu, daar zullen « ze » natuurlijk wel \ voor « werken ». En zoo gaat het verder. Wij, akti-visten, we zijn nu allen heel « hevig », daar is geen tegenhouden meer mee gemoeid, ons recht als volk moet zege-vieren, de bestuurlijke scheiding ^àl er blijven, zelfbestuur moet er komen, de Vlamingen hèbbcti hun juk afgeschud, we willen geen halve oplossingen meer... Nu, mij goed. Maar intusschen laten we Gods water over Gods akkertje loopen.-En als een nieuwe verordening een nieuwe vervlaamsching beveelt, dan knijpen we tnekaar in de h and « dat de zaken zoo goed staan, dat ze er een ander gangetje mee gaan dan in den tijd van de school-wet en de wet op het taalgebruik in het leger ». Nog eens, mij goed. Mooi ! Prachtig ! Wat er 00k ge-beure, de verstoktste passivist geeft toe dat we, dank zij 't aktivisme, in ieder geval rriéér zullen hebben dan zoo we gezapig bij de pakken waren blijven zitten. Maar we willen nu eenmaal van halve oplossingen niet meer ho.wen. En dan zijn er, in hoofdzaak althans, i twee veronderstellingen mogelijk. Ofwel bekrachtigt de Vredesk'unferentie i f>'J Vlaanderens zelfbestuur en zelfregeeritig. Deze oplossing is de waarschijnlijkste. En die is afdoende Die brengt ten slotte Vlaanderens totale vervlaamsching en onbelemmerden bî£> i wel terecht. Maar zelfs^ in die verond^rstelhng ware het zeer bevordelijk vot.r onze spoedige her-boring, dat geheel ons volk duidelijk de noodzakelijkheid lier oplossing inzag. En het ware voonl een mooi eind vooruit, zoo onze ' 'iandels- en nijver-heidsstand en onze <jegoede burgerij van stonden aan tôt Vlaanderens herwording mee een krachtigeh stoot gaven. In plaats van enkel ziiih inèrt te laten mee-sleuren door den stfoom Ofwel wordt het cpntraliseerend België van vroeger hersteki. En dan hebben we eenvoudig een kans benuttigd. Maar niets méér. Zeker. we zijn het reeds eens dat we die k ns môesten benut-tigen, dat het anders de zekere neerlaag was, de Jangzame naar wisse verdwij-ning van het Vlariingendom, dat we nu in ieder geval \ el iets zullen hebben gewonnen, en zelf' ,n ieder geval heel wat. Maar we he&Rw nu eenmaal van halve oplossingen genoeg. En dân kun-nen we ons niet genoeg inscherpen dat de zaak volstrekt niet gewonnen is. Dat we volstrekt niets méér hebben dan een krang. Nu wil ik niet Overdrijven. Ik besef dat we al beschikken mogen over hooger troeven. Ons leger werd le diep gekrenkt om niet, eens terug in den lande, on-verzoenlijk zijn eischen te stellen. De Vlaamsche krijgsgevangenen zijn één flamingant isme. Bij de Vlaamsche geïnter-neerden ontwaakt het stambewustzijn. De aktivisten in bezet België zijn on-verzettelijk of willen 't worden en ze zijn voor elke parti) een kern waarmêe valt af te rekenen. Het volk, de massa begint ons aoo stilletjes te begrijpen. Maar 't is nu niets méér dan een begin. Laat nu een Belgische regeering opper-machtig terugkomen met militaire dik-tatuur, aile Vlaamschgezinde bladen scborsen, aile Vlaamsche meetingen ver-bieden, aile Vlaamsche kringen ontbin-den, en aile openbaar leven en onderwijs met geweld verfranschen of herfranschen. Als dàn wij, aktivisten, met de hulp onzer soldaten het volk, dat ons... zoo erg stilletjes... begon... te... begrijpen, zoo maar opeens moeten opzweepcn tôt heilig verzet, zullen we wel aan doove-mansduur kloppen. De massa zal zich heusch afvragen waarvoor zulke menschen zich zoo dik maken. En als ze er maar bijtijds een paar dozijn van ons achter de grendels sluiten, valt de boel allicht stil. Na den oorlog komen we telaat. Na den oorlog willen de menschen vrede. Nù is het dat het aan 't koken moet gaan in de massa, aan 't zieden barstens gereed. Laat dan 11a den oorlog gebeuren wat wil. Dan staan we onzen man. Maar dan zullen onze bewindvoerders wel wijzer zijn. Nù moeten we ons volk aan 't laaien zetten. Een utopie, zou u meenen ? Kijk naar Italie, kijk naar Bulgarië, kijk, kijk in 's Lemels naam naar Rumenië ? Ailes is een kwestie van propaganda. Maar juist de propaganda is bij ons ellendig. Wij willen 't allemaal hebben van een paar bladen, een paar strooi-biljetten en cen paar onvoorbereide meetingen. En we laten dit ailes afgaan op een paar doziin menschen. En we bereiken, nu ja we bereiken er hier ÏOeïï en daar een paar honderd. Bij dan staren we ons blind op onze successen, omdat we het tôt twee honderd hebben gebracht en begonnen waren met twintig. We motten volstrekt veel verder. En we kunnen het. Maar dan moeten « aile hens aan dek ». Dan moet ieder de han den terdege uit de mouwen steken. Dan moet ieder op ^ijti plaats en in zijn roi en met zijn kracht zijn man staan en zijn volk bewerken. Dan is 't vooral 't overige « de moment niet «. Maar we zullen weer lijden aan de eeuwige kwaal, « ik zou wel willen, maar wat zal ik aanvangen, ik ! Ik kan geen meetingen houden, ik kan niet schrij-ven, ik heb luttel invloed, ik kan niet, zonder gevaar voor broodroof. in 't- openbaar optreden, ik... ja, 7eg me eens, wat kan ik eigenlijk uitrichten ?» Wat u kan uitrichten ? Veel. We krijgen het niet in tien artikels gezegd. En daarom openen we bij deze « De Rubriek der Daden . Léo Van Heilsdag. Zonderlinge Viaminpn. Heere jé toch ! zullen de activisten maar nu toch eens gaan„ inzien welk kwaad ze aan de Vlaamsche beweging gedaan hebben door hun driest optreden! Beginnen ze dan nu toch niet in te zien boeveel Vlaamschgezinden afkeerig zijn geworden van hun roekeloos stre-ven en zich genoodzaakt zien openlijk protest aan te teekenen tegen... — Maar, hoe is 't mogelijk dat gij, die toch... — Ja, jongen, ge bevroedt niet eens hoe sterk onze beweging toegenomen had, vooral in de hoogere standen en de geestelijkheid. Zie toch eens na. Ik kom met zoovelen in aanraking, lijk ge weet, en er gaat geen dag voorbij of 'k hoor er drie tôt vier me zweren Vlaamschgezind te zijn en overtuigd. weet U, en... — Maar hoe is het dan toch gods-mogelijk dat onze beweging zoo? — Wacht maar, jongen, doe maar voort ! Als uw oogen nu nog niet open-gaan, dan is u wel Tobias'avontuur overkomen. — Maar nu begrijp ik werkelijk niet... — Waar ik naar toe wil? Maar spr.eken de ieiten dan toch niet ? Zie-je toch niet dat het beste deel der flaminganten zich van u afscheurt en onherroepelijk verloren is ? — Ja, maar, hoe meen...? — Wel, herinner ge je niet de eerste lijst der 38 protestteekenaars tegen de aanvaarding der Vlaamsche Hoogeschool? — Maar dat... — En nu hebben ze al het getal overschreden van zeven en ze... — Maar... — Kristus'disciepelen ! Op 'n jaar tijd. Rekent dat eens uit wat 'n procent dit zal worden als de oorlog nog '11 jaar gerekt wordt ? Op zoo'n stijging kan nog de Belgische rent niet bogen... En waar gaan we naartoe als de oorlog duren moet tôt het bittere einde (sœcula sseculorum ? — Toe, malle jongen! Aile gekheid op 'n stokje. Je zou me waarachtig... — Nee, beste jongen, 'k moet er wat hartelijk om lachen, om al die flaminganten en wederdoopers, die als padde- 1061= stoelen uit den grond opschiiten. ,Ver-wonderen doet me dat niet in 't minste. Is de oorlog daar immers niet om veel te verschoonen en op te helderen? Kun-je het 'n schoenfabrikant ten kwade duiden dat hij handel begint te drijven in zeep, bij het heerschende gebrek aan Ieder... dat 'n breigoedfabrikant smokkelt in bloem en aardappelen... dat 'n frans-kiljon 'n flamingunt wordt ? De oorlog de oorlog ! Ontpopten zich hier niet zoovele schoolmeesters als strategen, als leiders van soepkomiteiten ? Maar, als ik aan die Vlamingen denk, jongen, dan komt me dat fabeltje van Lafontaine in 't geheugen (Lees-jij La-fontaine, prachtig, jongen, raad ik u aan) « Le chat et le vieux rat ». Toen de fameuze « Mitis » al heur listen had uitgeput om de argelooze muizen le vangen, kwam ze op 't geniaal denkbeeld haar vacht in de bloem te steken om zoo de muizen in 't meel zelf te vangen. (Dat hebbun ze aan 't ; front 00k geleerd om op sneeuwvelden in witte mantels gluiperig mekaar's stel-fingen te" behaderen. Die moeten ook wel Lafontaine met vrucht gelezen hebben... waar de strategie het toch zoeken | gaat ?) En ze gelukte erin... de kat natuur-j lijk ! Maar toen ze zich tegenover 'n ; oude rat bevond, kwam ze niet klaar I met al haar geniepigheid en... de rat smeet het heur zoo gauw naar heur ! kop : « Le bloc enfariné ne met dit rien qui vaille ; S'écria-t-il de loin au général des chats : Je soupçonne dessous encore quelque machine. Rien ne te sert d'être farine ; Car,quand tu seraissac, je n'approcherais pas » Wel, 'k zeg het ook, als die heertjes wa-rempel meenen zich in Vlaamschgezinde bloem te mceten wikkelen om hun doel te bereiken, dan {kunnen ze gerust hier «n daar wel eens 'n simpel knagelijntje klauwen, dat nog niet weet wat 'n muizenval is, maar oude ratten (qui ont : perdu la qeue à la bataille) blijven gerust op afstand en roepen hun toe van verre « Wat baat het u bloem te zijn ! » Och, jongen, ze moeten wel naief zijn, of wanen ze dat wij het zijn ? — om niet te gevoelen dat hun handelwijze voor ons zoo voorzichtig is als glas... Denk 's na, volksvertegenwoordigers die dank aan het kiesknoeistelsel en de on-wetendheid der kiezers aan 'n zeteltje geraakt zijn en in de kamers elke radi-kale VI. wet verwierpen of verminkten; Monseigneurs enpriesters, wier Vlaamsch-gezindheid bestond in 'n vaandelwijding van 'n katholieke VI. vereeniging; voor-zitters van sociale werken, wier bedrij-vigheid haar toppunt bereikte in de kiesperiode ; burgemeesters met meer centen om Vlaamsche werking te doo-den dan bekwaamheid om te besturen, —, ze scharen zich op één lijn onder den kreet u Tos Flamands estons ! » Ze zijn toch ookVlamingen en zij willen nochtans de bestuurlijke scheiding niet ? En zeggen dat zij spreken in naam van al de mannen die nu zich herin-neren dat ze Vlaming zijn om hun Vlaamsch volk te helpen bestrijden. — Nu dat ze voelen dat de macht hun ontglippen gaat, willen die wolven de schapenvacht aanschieten, erkennen dat ze nu toch §een pure Belgen zijn maar dé Vlamingen. (Zijn wij nu al voor goed bij de Duitscbers geklasseerd of gede-klasseerd ?)

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.