10e ïaareane. Nr 17 PrHc • S rpnHpm^n Zondag 29 April 1917 mHHHBBBMHBBHBnHawBHaaia DE WAARHEID Orgaan van den " Vrijen Socialistenbond „ Slechts hij die de vrijheid van anderet lief heejt is die zelf waardig. ALLE BRIEFWISSELINGEN TE ZENDEN NAAR : P. De Witte, Verspyenstraat, 10, Gent VerEuatwooraeliJIce Ultee-^rer ABONNEMENTSPRIJS : Voor 3 maanden, fr. 1-25. Voor 6 maanden fr. 2-50 Voor 1 jaar fr. 5-00. — Op voorhand betaalbaar. — Annoncer! worden geplaatst volgens overeenkomst BERICHT Wij herinneren onze lezers dat van heden af de prijs van ons blad W S centiemen îo /% » t«> if 4 n o ■■ K " •-> ■ r« vvnifc va ■ i w «m » m « " mi «i ■ mb Godsdienst, Onderwijs, PoIIM Het onderwijs, en vooral het officieel, is altijd de speelbal geweest van godsdienst en politiek. En nochtans dient het onderwijs op rotsvaste grondvesten te steunen, daar het een nationaal goed is. Godsdienst en onderwijs kunnen niet samen gaan. Elke godsdienst — er zijn er immers hon-derden — verdedigt dogma's, die zonder onderzoek door dengeloovige moeten aange-nomen worden. Het onderwijs daarentegen verbreedt den weg tôt vrij onderzoek, laat het waarom eener zaak vinden en er gevolgen uit trekken. De godsdienstige overtuiging van elkeen dient geëerbiedigd, maar zij mag geene aanleiding geven om den evenmensch iets op te dringen. Het onderwijs heeft een ruim ontginningsveld ; het leert denken en besluiten. De godsdienst scheidt de volken van elkaar, treedt steeds gebiedend op, duldt geene tégenspraak en legt den geest aan ban-den. Het onderwijs integendeel brengt de volken dichter bijeen, eerbiedigt de denkbeelden van eenieder, werkt overtuigend en spoort steeds aan tôt streven voor 't algemeen wel-zijn.Wie kalm redeneert begrijpt dat twee zoo verschillende en uiteenloopende zaken als godsdienst en onderwijs niet kunnen samen gaan. En die waarheid wil maar niet aange-nomen worden. Niet dat de leiders van den godsdienst daarvan niet overtuigd zijn, doch zij hebben er aile belang bij de zaak op de verkeerde baan te houden. In België vinden wij daarvan een treffend bewijs. Al de schoolwetten, door Kamer en Senaat gesmeed, hebben steeds aanleiding gegeven tôt inwendige twisten over godsdienst, die steeds ten nadeele afloopen van het onderwijs zelf. Wij aanzien godsdienst als eene persoon-lijke onderneming, die op zich zelve moet bestuurd worden, evenals welkdanige han-delszaak. Al wat daaruit voortvloeit dient be-kostigd door hare aanklevers. De Staat hoeft er enkel op te waken dat in zake godsdienst de wetten van het land niet worden overschre-den, kortom : Godsdienst en Staat dienen gescheiden te zijn. Gansch anders is het gelegen met het onderwijs. Hooger zegden wij dat het een nationaal goed is. Immers, de Staat heeft er het meeste belang bij dat de kinderen opgroeien tôt verstandige menschen, en daartoe alleen kan bijdragen een zuiver wetenschappelijk onderwijs, dat door de zorgen van den Staat, dus door de algemeenheid, wordt gegeven en dit buiten allen godsdienst en politiek. Het onderwijs zou moeten zijn : onaantastbaar. Eens den rijperen leeftijd bereikt, staat het eenieder vrij deze of gené godsdienstige overtuiging te hebben, op voorwaarde de denkwijze van elkeen te eerbiedigen, aldus geen misnoegen bij andersdenkenden te verwekken en nie-mand te verplichten rechtstreeks of onrecht-streeks den last te dragen eener onderneming waarvan men geen aanklever is. Helaas ! tôt hiertoe is zulks maar een vrome wensch. Hoe ver zijn wij niet van de werke-lijkheid. Inderdaad, wat haat en nijd zaait de godsdienstkwestie niet onder het menschdom, dat aldus wordt aangetast in zijne grondvesten! Hooren wij niet dagelijks nog herhalen op aile tonen : « Zij zullen haar niet hebben, , de schoone ziel van 't kind ? » En van in zijne prilste jeugd wordt een onervaren, onschuldig en onverantwoordelijk wezen bestempeld met allerlei namen als : geuzengebroed, kalot, en zoo al meer; en dit omdat het door zijne ouders naar de eene of andere school wordt gestuurd om mensch te worden. En wij leven in eene verlichte eeuw ! Van in de wieg geeft een verkeerd opge-vatte godsdienst aanleiding tôt tweespalt en scheuring onder de menschheid en is de oor-zaak van veel misbaar en wee. Die strijd om het kind is voor ons enkel eené ellendige komedie, die wonderwel gelukt omdat door slimme berekenaars op de volksarmoede wordt gesteund om het meeste getal leerlin-gen naar eene bepaalde school te lokken. En de zoogezegde godsdienstverdedigers be-schikken daartoe over twee machtige midde-len : geld en bijgeloof, waarvan zij ten allen tijde een ruim gebruik hebben gemaakt om hunne plannen te verwezenlijken. Wanneer breekt eens de dag aan dat de Staat aan al dat gezeur een einde zal maken ? Doch een andere vijand verlamt de krach-ten van het onderwijs, namelijk: de politiek! Wat is politiek? Een middelom zijne zaak-jes in 't droog te brengen, ailes uit den weg te ruimen wat de persoonlijke belangen hin-deren kan en plaatskens te bezorgen aan vrienden en kozijntjes. Politiek zaait steeds misnoegen en tweespalt onder de menigte, maakt vrienden tôt vijanden en geeft vaak aanleiding tût kuiperij en berekening. Politiek legt de vrijheid aan banden en brengt tijde-lijk personen aan 't bewind die veel beloven en weinig geven, daar zij bezwaarlijk hunne beloften kunnen houden. Politiek verwart de beste zaken en brengt veelal de verkeerdste uitslagen teweeg; politiek maakt slaven en leeft ten koste eener opgezweepte en mach-telooze menigte, doet haat en nijd ontstaan, daar waar liefde en eendracht hoogst noodig zijn. Evenals godsdienst scheidt politiek de menschen vanelkander en doodt naastenliefde. De vertegenwoordigers van de natie mogen enkel voor doel hebben steeds de belangen van de algemeenheid te behartigen en maat-regelen te treffen in 't voordeel van de over-groote meerderheid. Immers, wij zijn overtuigd dat eene wet, hoe volmaakt zij ook schijne, aan enkelen als niet voordeelig zal blijken, doch, wanneer de inzichten de beste zijn, moet steeds het persoonlijk belang onder-doen voor het algemeen welzijn. Doch, feiten bewijzen dat politieke eerlijk-heid niet lang stand houdt en hij, die het har op de rechte plaats draagt en zijn geweter soms niet het zwijgen opdringt, ondervind weldra dat hij als politiek man ongeschik wordt bevonden en zich mag terugtrekkei uit het politiek leven, zoo hem ten minste d< gelegenheid daartoe wordt gegeven en hi niet als verstooteling wordt over boord ge worpen. Een land zonder politieke partijen kan nie bestaan, zullen enkelen opwerpen. Wij ant woorden : de politiek is een noodzakelijl kwaad, doch de stemgerechtigden moeten e streng op waken dat hunne mandatarisseï hunne roi naar behooren vervullen, want eei volk mag zich niet laten bij den neus leidei door zijne vertegenwoordigers. Helaas ! d huidige toestand is gansch anders : een opgezweepte, niet ontwikkelde massa, is d beste grond voor de politiek. Onderwijs alléénkan hier redding aanbren geri en 't is wel daarom dat al de politiek partijen er naar streven om 't onderwijs i handen te nemen om de jonge geèsten t knedennaar hunnenwil. Vandaar dan ook de de volksontvoogding door middel van he onderwijs nog steeds een doode letter geble-ven is, tôt groot nadeel van de algemeenheid. Het onderwijs telt dus twee machtige vijanden : godsdienst en politiek ! Daarom zijn wij voorstanders van onzijdig, wetenschappelijk onderwijs, ingericht door den Staat onder toezicht van ervaren vakman-nen, onafhankelijk van godsdienst en politiek, die niets anders beoogen dan de alzijdige en verstandelijke ontwikkeling van 't volk, ten einde aan het land de noodige elementen te leveren, onontbeerlijk voor zijnen voôrspoed, namelijk : onderwezen werklieden, geoefend op allerlei gebied, krachtig ter zijde gestaan door geestelijk wel ontwikkelde lieden, die steeds hand in hand moeten werken, altijd met elkander in voeling blijven, in de overtuiging dat elk op zijn gebied, in de mate zijner krachten, het zijne moet medebrengen voor de welvaart der algemeenheid. In onze bedoeling ligt een Ministerie van Onderwijs te zien vormen, dat steeds stand houdt ondanks politieke en godsdienstige be-weging en dat gevrijwaard blijft voor omver-werping, als welkdanige storm over 't land losbreekt. X. Z. * * * Bovenstaand artikel werd ons gezonden door een onzer buitengewone medewerkers. Het bevat volgens ons zeer gewaagde voor-ondcrotellingen.Maar daar ons blad open staat voor allerlei meeningen en het artikel stof en aanleiding geeft om de geschilpunten — waarrond bij voorkeur de politieke strijd in Belgie draaide — te bespreken, verleenen wij het gaarne eene plaats. Onze medewerker Sphinx zal zich gelasten met de beantwoording. (Red.) VAN ALLES WAT 1 Mei. — « Moest de wreede wereldramp, welke steeds nieuwe offers vergt en grootere smarten smeedt daar niet zijn, wij zouden evenals eertijds, in heerlijke en grootsche manifestatiën dien schoonen dag doen worden tôt een protest tegen de huidige kapitalistische maatschappij, die ons die onheilen bracht ». Aldus begint de aankondiging van Vooruit van « hunne Meifeesten » in « hunne lokalen, waar feeste-lijkheden en kunstavonden worden ingericht ». Mogen wij er <-ns aan verwachten dat Vooruit'g pro-feet Eedje nu eens eigenlijk zal uitleggen, klaar en dui-delijk hoe het kapitalisme den oorlog heeft te weeg gebracht ? Kapitalisme is niet denkbaar zonder kapitalisten, evenals b. v. cléricalisme niet mogelijk is zonder pries-ters (in 't latijn cleri), noch samenwerking zonder samenwerkers. t Welnu als kapitalisme, cleriealisme, of samenwerking, 1 aanleiding geven tôt onheilen of misbruiken, dan komt t zulks toch in eerste lijn voort uit het wanbeheer der j beheerders dier inrichtingen, 't zij kapitalisten, clerica-len of samenwerkers zelve. Wij zetten zelfs vooruit dat ailes goed kan wezen, als men er maar een goed ge-; bruik van maakt. Het komt er dus niet zoozeer op aan j de instellingen te vervormen dan wel de menschen zelve, zooals ten overvloede bewezen wordt door b. v. Gustave Le Bon, in zijn werk La psychologie de l'édu-, cation. Maar wat wij eens door Eedje zouden willen zien uiteenzstten dat ware hoe, waar en wanneer de kapita-C listen dien oorlog verwekten. Deden zij het allen te r gelijk? En dan met welk doel ? Of deden het maar -j eenigen op hun eigen boutje? En dan dewelken, en waarom en waartoe ? That is te question ! Al het overige is maar rond-den-pot-draaierij met 1 groote woorden, om de gaaien met een kluitje in 't riet 2 tezenden. 2 Als Eedje dat niet aandurf'.dan handelt hij irisschien a zeer sluw en voorzichtig, om iedereens vriend te blijven, maar dan komt hij ook te kort aan zijne voorge-wende zending van < profeet » van de Gentsche « wer-kende klasse. » e — a Elementen voor Eedje's le Mei-rede. — De Russische socialist Stepanof laat zich in het Deensche dagblad Sozialdemocraten uit als volgt : « De kapitalisten van al de landen die tegen Duitsch-t land ooilog voeren, verklaren zich niet bereid vrede t* sluiten, vooraleer hun ergste vijand, Duitschland, (0f liever de Duitsch» kapitalisten, Red.) vernietigd is. Vôôr den oorlog zagen zij met angst en schrik naar de opkomst van de Duitsche nijverheid. De oorlog echter heeft hiervan de grootste kracht en het organisatie-vermogen nog nsder bewezen en bij aile kapitalisten is dan ook de schrik voor de Duitsche industrie ver-hoogd », Zou de roode profeet van Gent ons en zijne gaaien daarover niet den geest willen voorlichtenî Rond den toren van Babel. — Volgens melding van het Russisch Telegraafagentschap heeft den 16 April te Petrograd eene vergadering van afgevaardigden van aile socialistische organisaties « van aile richtingen » plaats gegrepen. Die vergadering, waaraan o. a. de uit Zwitserland teruggekeerde socialist Lenin aanwe-zig was, werd belegd om te praten over het « vraag-stuk der wedergeboorte van aile democratische stroo-mingen in Rusland ». Het schijnt ons tamelijk koddig dat een pasgeboren kind, na ettelijke weken, reeds zou moeten herboren worden. Dat belooft voor de toekomst van dien Rus-sisehen zuigeling. Lenin beknibbelde de programmas van aile democratische organisaties des lands, iets waarin hij waar-schijnlijk gelijk heeft, en riep aile afgevaardigden op voor de stichting van eene nieuwe communistische organisatie. lalrijke « woordvoerders » ofte praters spraken zich uit tegen of voor de door Lenin voorop gestelde grondbeginsels. Gelukkig voir Lenin dat Eedje, onze roode Czaar, daar met zijne kozakken, ofte bedienden van den « Vooruit » niet was, want hij zou zonder dralen « buiten! buiten! » gevlogen hebben. Helaas, ! het Russisch st cialisme moet op den dompel zonder Eedje! Ten slotte nam de bewuste vergadering « met eene groote meerderheid » van stemmen, het besluit om eene € nieuwe » vergadering te beleggen, waarop er dan, natuurlijker wijze, niet meer zal gepraat worden. En zij dronken een glas En p... een plas En lieten de zaak zooals zij was. Als nieuw bewijs van die tevredenheid der gaaien met groote beloften en kleine giften diene het bericht dat, volgens de nieuwsbltden, de Ruskoie Slowo, in haar nummer van 2 April 1.1. laat verschijncn en waarbij den gelukkigen Russen wordt kond gedaan dat « h«t nieuw Russisch vad«rlandsch lied reeds getoonzet is en bij middel der pers en van bijzondere vlugschriften bekend gemaakt en verspreid zal worden ». Het is naar het schijnt gestyleerd naar het voorbeeld der Marseillaise, natuurlijk. Indien dit voor de Russen de voorbode is van de zelfde lotgevallen als hunne Fransche vrienden, sedert meer dan honderd jaar beleefd hebben, dan voorspelt dit nog meer dan één revolutionnair avontuur. Verreziendheid. — « Antwerpen zit met zijn dienst van » Hulp in het Sukkelstraatje. De groote toeloop tôt de » spijshuizen was te voorzien van af het oogenblik dat » de voorraad in elk gezin uitgeput was. Wat werd er » gedaan om dit te voorkomen? Niets! » Zoo schrijft Vooruit! Is het niet eigenaardig dat het roode blad zoo goed weet te vertellen wat er te Antwerpen oingaat, en dat zijne opstellers niet zien noch zagen wat er in hunne eigen stad, ja zelfs in hunne eigen samenwerking gebeurt. Met den eersten Mei stellen wij aan de « gaaien » voor, om hun plechtig het geschenk aan te bieden van een heel stel met ge-gradueerde brilglazen. Twee maten en twee gewichten. — Wij beklagen ons met heilige verontwaardiging over de onbillijkheid van «Vooruit» tegenover ons. Inderdaad, hij kent zelfs aan den Gentenaar, eene van de drie « venijn brakende slangen » der Gentsche drukpers, waar Nand zoo gaarne met aan den stok gaat, rechten toe die hij, Vooruit, ons wil ontnemen. « De Gentenaar, zoo drukt Eedje's blad, spreekt over deze kwestie (het nieuw voedingsstelsel). Dit is zijn recht en evenals van ons zijn plicht, vooral als het in 't belang der bevolking is. » Zeer wel, zeer wel, voor Qentenaar en Vooruit. Miar als wij spreken over het voedingstelsel, en dat volgens gegevens door het Nationaal Hulp- en Voe-dingskomiteit aan de bevolking publiek verstrekt, waarom ons dan met « processen » den bek willen snoeren, als wanneer « Vooruit » over een dagblad be-schikt om ons week blad te bekampen en te wederleg-gen!Hebben wij «in het belang der bevolking» niet zoo-veel recht als De Qentenaar en als Vooruit zelve î Ondank is 's werelds loon. — Wij lezen in de bladen sedert eenige dagen vele telegramm;n uit de hoofdstad

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.