Het Tooneel 4e Jaargang Nr 10 — 16 November 1918 Beheer en Redactie : Handeîslei, 139, Antwerpen 20 Centiem Kon. Ned. Schouwburg Aan Flarden -Top Naeff — in. werkelijkheid Mevr. Antoinette Van Rliyn-Naeff, liaar man is Dr W>. H. Van Rhyn — is van 't begin af eene sympathieke ver-schijning geweest in het wereldje &er Nederland-6che letterkundigen. In 1878 geboren, gaf zij reeds in 1894, dus op zestienjarigen leeftijd, eene novelle in « Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift ». In 1897 werd van haar opgevoerd, door het Rotter-damseh Gezelschap (directie Le Gras en Haspels) « De Genadeslag » en in 1900 verscheen haar eerste werk van beteekenis : « School-Idyllen », dat meer-dere drukken mocht "beleven.- Het volgend jaar kwamen van de pers : « Tweelingen » en het gekend .tooneelspel : « Aan Flarden ». En nadien schreef zij maar aldoor romans en novellen, waartusschen « De Dochter » en « Voor de Poôrt », twee merk-waardige werken. Behoort « Voor de Poort » misschien wel wat tôt de decadentenliteratuur, is het wel wat uitgesponnen, van « De Dochter » mogen we gerust zeggen, dat het een van de schoonste produkten is van eigen bodem, een der mooiste uitingen van onze eigen, opbloeiende literatuur, eenvoudig van opzet en uitwerking, maar diep aan-en ingrijpend van g root menschelijk gevoel en zielsuitbeelding. Er zijn weinig romans sedert de laatste 25 jaren in onze taal verschenen die wer-kelijk die schoone hoogte bereikt liebben, zoo prachtig mooi naar vorm en inhoud, als dat 'werk van sobere zeggingskracht en intens, psychologisch leven. Het gegeven van « De Dochter » zou bij eene ge-wone schrijfster aanleiding gegeven hebben tôt zoetsappige sentimentaliteit en liuilerig medelij-den met de'ongelukkige dochter. In 1903 sclireef Frans Netscher reeds over haar: «iWlat we bovendien, ook in dezen bundel («In Mineur») eene bekoring en een verdienste vinden is, dat ©venais haar eerste werk, deze sclietsen zich kenmerken door «zuiverheid van sentiment». Ner-gens heeft zij het gevoel er bovenop of tegenaan gelegd; zij detoneeren niet door noten van valsche sentimentaliteit ; het gevoel, de emotie, die zij op-wekken, komen geheel uit de waarheid der senti-menten voort, uit de natuurlijkheid der situaties, uit de reinbeid van het eigen gevoel der schrijfster zelf, en ook uit de knapheid der psychologische analyse der verschillende gemoedslevens en hun moeilijkheden, waarmee Mej. Naeff zoo diep in hun leed, verlan gen en teleurstelling doordringt, dat we wel meeleven moeten. Het is eerlijk werk, gaaf week. En boven dit ailes uit staat de « eenvoud » van de schrijfster, die, ja hoe zullen we 't zeggen, met een soort van wit waas, een rein bruidswaas het leven van al haar personen omgeeft, een leven van verdriet en tegenspoed, want zij ziet het bestaan ov-er 't algemeen een beetje van den treurigen kant. » En verder: «De groote bekoorlijkheid van haar werk ligt juist in de eenvoud, de zuiverheid en het ^vlisme. » —-1-7B-.5TV- « Aan Flarden » is, indien we ons met vergissen, door geen ander tooneelwerk opgevolgd. Heeft Top Naeff de overtuiging opgedaan d'at zij voor drama-tische schrijfster niet in de wieg is gelegd en wat zij te zeggen heeft, veel beter kan in den roman-of novellen vorm ? Of wacht zij op betere, rijpere tijden ? 't ls best mogelijk dat zij die ook tooneelrecensies schreef is gaan beseffen dat niet ieder letterkun-•dige 'eén dramaturg is. De eischen gesteld aan den verhaaltrant zijn niet dezelfde van het tooneelge-wrocht. In het drama is vooral de handeling die op het voorplan komt, actie en nog eens actie. Het drama is concentratie, dàt vooral, terwijl in den roman toestanden van ziel en omgeving mogen uitgelegd en nader bepaald worden. De handeling, de logische handeling, mag niet eén oogenblik vergeten worden en de karakters moeten — in een goed drama — door de « helden » zelf geteekend worden. Weinig uitleg, het minimum van bespiegelingen, maar zooveel te meer het logisch verloop door de handeling zelf. « Aan Flarden » nu gaat mank aan aktie. De karakters worden ons niet vertrouwd gemaakt door h an actie, maar door den uitleg die zij over hun doen en laten geven. Om wat gaat het in « Aan Flarden »? De titel beteekent: het vaneenscheuren, het verbrijzelen, het vernietigen van eigen geluk en zielerust, de onmogelijkheid van berusting in zelf gekozen situaties. Na twee jaren huwelijk met een goeden man, Dr Verhulst, heeft zijn vrouw het besef dat zijn niet langer met hem gehuwd kan blijven om-dat zij nog altijd aan haren eersten verliefde denkt die ook gehuwd is. En dat is ailes. Dr Verhulst is een door-en-door braaf man, dat vernemen we reeds van af de eerste tooneelen. (W|aarom hij zijn vrouw niet bevalt, vernemen we eerst na een tweejarig huwelijk. De reden? Is hij niet aangenaam van uiterlijk? Bevalt zijn karak-ter niet? Is hij te onbenullig of te tyranniek? Een doorbrenger of een vrquwengek die zijn plezier buitenhuis zoekt? Al die vragen moeten ontken-nend beantwoord worden, want Tom is integendee] een toonbeeld van een echtgenoot : braaf, huiselijk, voorkomend en verliefd op zijn vrouw tôt over de ooren, die haar minsfce wenschen en verlangens tracht te voorkomen. Maar Nini bemint hem niet omdat zij nog altijd aan haren Max denkt. Och arme! Diezelfde Max die, zonder kikken nocli mikken, zijn Niniken in den steek heeft gelaten om een ander meisje te trouwen met geld, niet voor eigen voordeel, maar om zijn vader te redden die slechte zaken gemaakt had. Zoo'n brave jongen! En let wel op: hij heeft nooit die reden aan iemand bekend gemaakt, zelfs niet aan zijn ver-loofde, de meest geïnteresseerde. Later v^rneemt Nini met plezier, wat goeie jongen die Max ge-weest is. Heel het stuk door zien. we valsche toestanden, en de hoofdpersonen worden ons allemaal onsym-pathisch, tôt zelfs die brave Dr Verhulst. Wjant dat is geen man meer, maar een Jan Goedzak. Nooit of nooit heeft hij ondervonden dat zijn vrouw fcomedie heeft gespeeld, niet éens gedurende de twee voile jaren dat zij met tegenzin in zijn gezelschap leven moest, dag aan dag en nacht na nacht ! Niet om te gelooven, dat een geleerde dokter, zoo'n huichelarij niet eén enkele maal bemerkt heeft, al durft zijn vrouw zelfs beweren dat zij zoo goed komedie weet te spelen. En van die tooneelknap-heid krijgen we in het tweede bedrijf een aandoen-lijk staaltje bij de omhelzing van Tom aan zijn vrouwtje, wanneer de lieve Nini haar hand langs haar mond wrijft, om het effekt van den zoen uit te wisschen. Hoe klein en weerzinwekkend. W'at kleinzielig-heid in woord, houding en gebaar! In het heele stuk krijgen we geen enkel schoon nobel en energiek karakter te kennen. Tom is een zwakkeling, Nini evenzoo, Max idem en de vader van Nini een pantoffelheld. Alleen de moeder van Nini schijnt een kordaat « wijf » met haar op te tanden, die heel den bo#l moet rechthouden. Denk eens aan : met 3000 gulden moet zij een huishouden van zeven personen, vader en moeder en vijf uit-te-huwelijken dochters, op het rechte spoor hou-den. Zij gaan naar feestjes en danspartijen en die beleefdhedien mogen natuurlijk niet onbeantwoord blijven. Hoe die flinke moeder dat aan boord legt hadden vele huisvrouwen en nog meer de huis-vaders, die voor de centen moeten zorgen, wel eens met plezier vernoemen. De jongste dochter Ada, een jonge wijsneus, die de boter niet van haar brood laat halen, geeft insge-lijks bewijzen van energie ox liever brutaliteit, want zooals die zich aanstelt tegenover haar moeder krijgen we den indruk dat zij eene hoogst ver zorgde opvoeding moet genoten hebben. De moraal van het stuk? Ieder moet maar zijn goesting doen in het leven, zonder concessies, en wie zijn achterste brandt, moet maar op de blaren zitten. Een levenswij sheid waarmee men het heel ver bi'engt in de wereld ! Nog heel wat onlogische feiten zouden zijn aan te halen van het jeugdwerk van Top Naeff, al was het maar de onbegrijpelijke houding van Tom in het laatste bedrijf, waar hij zijn vrouw bidt en smeekt om toch maar te blijven en als twee vrien-den het leven verder te beproeven, wat hij later aan zij n vrouw die eerst dàt geweigerd heeft en een kwartier later precies hetzelfde verzoék doet aan Tom, op haar beurt ook een negatief antwoord bekomt van haar man ! Bij de lezing en ook bij de opvoering krijgt men de ervaring dat het werk van Top Naeff niet van oppervlakkigheid is vrij te pleiten. Bezit « Aan Flarden » dan geen kwaliteiten ? .Voorzeker en heel goede zelfs. Voor een jeugdwerk is het heel tooneelmatig : de tooneelen volgen goed op elkander en bij elk bedrijf is er een zeer gelukt sloteffekt. Ook de dialoog is goed geschreven, vlot en in eenvoudige taal, waarbij we voelen dat hier men- schen aan 't woord zijn van ons eigen ras. * * * De zaal, niettegenstaande de zomderlinge tijden die we beleven en ondanks ônbegrijpelijke ge-ruchten van sluiting, wçis ^.eel goed gevuld met een publiek dat met veel aandacht het spel onzer arcisten gevolgd heeft. Want, spijts enkele aarze-lingen en een wat al te gematigd tempo, mogen we toch zeggen dat de uitbeelding van « Aan Flarden » heel gelukkig geweest is. Maar dat kon natuurlijk ook moeilijk anders met elementen als Mevr. Dilis-Beersmans en Heer G. Cauwenberg in de hooid-rollen. De eerste heeft al de gaven van haar schoon talent andermaal laten bewonderen. Geen overdre-ven pathetiek, evenmin als bij Cauwenberg, maar de gebaren die noodig zijn, onmisbaar mogen we wel zeggen. Haar mimiek was buitengewoon ex-pressief en haar typeering. zeer goed verzorgd. Vooral het besef van het groote kwaad dat zij haren braven echtgenoot aandoet en daarna de berusting in het onheil dat zij zelve aangericht heeft, was duidelijk te lezen op haar van smart bewogen gelaat. Hr Cauwenbeirg's gekende artistieke eoberheid kwam hier volkomen tôt haar recht. Van al zijn gebaren was er niet eén te veel, maar ook niet eén te weinig. Heel het spel was bestudeerd en over-wogen eu zijn gelaatsuitdrukkingen die hftt inney-liî^Tërat <tï 'WSëaS'ÎSïâèstSn' weergeven wafen'voôr-t.reffelijk en meegeleefd. Het was een uitbeelding een zeer grooten kunstenaar waardig. Wie het publiek door haar meesterlijk spel heeft aangegrepen en ontroerd was voorzeker Mevr. No-terman. Bij open doek werd zij toegejuicht en bij het halen na het 3e bedrijf gold het applaus vooral de prachtige creatie van deze gewetensvolle ar-tieste. Heel dit bedri]f moet door haar gedragen worden en zij heeft dan ook de kracht daartoe op glansvolle wijze ontwikkeld. De grilligheid van de zieke vrouw, de ] aloerschheid op Nini, de nieuwsgierigheid naar het verleden van haar man en zijn eerste liefde, al die gevoelens werden uit-gebeeld met een intensiteit van mimiek en een pijnlijke gejaagdheid die een rilling deed gaan door de angstig-volgende zaal. Wij complimenteeren van harte Mevr. Noterman en oonstateeren met genoegen dat haar vorderingen sedert de heropening van onzen schouwburg, wer-kelijk merkwaardig zijn. Eene zeer schoone toe-komst staat haar nog te wachten. En wij gunnen haar die van harte. Mevr. Kuysbroeck was eene goede, statige Marna die haar roi goed kende als naar gewoonte en het noodig relief eraan wist te geven. Heer Ruysbroeck was prachtig getypeerd, zeer gedistingeerd in zeggen en doen. Mej. Bertrijn was de guitigheid in persçon, los, soepel en buitengewoon amusant, misschien wel wat al te veel « enfant terrible », te jong getypeerd voor een meisj e van achttien jaar die zich desnoods zal laten schaken en wel wat al te driest jegens Holcher. Deze laatste werd uitstekend getypeerd door Hr Angenot. Heer Glieubens beviel ons minder Hij 6tond er wat al te hoekig voor ; de manier van zij n hoofd naar den zélfden kant te laten overhellen, is verre van gelukkig. De uitspraak was, zooals altijd, zeer goed verzorgd. De dames Janssens en Hens volledigden het goede ensemble. WILKO. + 0 +. In en om de Schouwburgen Het Kindernummer Ziehier de verdeeling van het nieuwe stuk van E. W. Schmidt, « Het Kindtlrnummer », waarvan de eerste opvoering plaats heeft op Zaterdag 30 November : Fleer, Hr P. Janssens; lufvrouw FleeT, Mevr. M. Ruysbroeck; Rosine, hare dochter, Mevr. H. Bertrijn; Prof, handelaar, inwonend bij de Fleers, Hr L. Bertrijn; Kepper, Hr Gheubens; Draggen-berg, Hr Gorlé; Sossen, Hr Van de Putte; Joa-chim, bestuurder der Fioren Variétés, Hr Angenot; Fanny, vriendin van Rosine, Mevr. ÏMoter-man; Marcel, viend van Kepper, Hr W. Cauwenberg; een dienstmeisje, Mej. Neyssen; een bood-schapper, Hr J. Robyns. Het stuk speelt hedendaags, in de woning van Fleer. • * * Daar de instudeering van «Het Kindernummer» zeeir veel zorg vraagt, kan dit stuk niet op 23 November doorgaan. Verschillende boventallige repe-tities zijn noodzakelijk. « Het Kindernummer » zal dus eerst op 30 November kunnen gespeeld worden. We gelooven dat het stuk een grooten bij val wacht. 't Is wel het oorspronkelijkste, belangwek-kendste wurk dat in langen tijd door een Vlaam-schen schrijver ward geleverd. Het bestvfur heeft gelijk daaraan de meeste zorg te besteden. Margaretha Gauthier Daar « Het Kindernummer » voor acht dagen wordt verschoven, wordt op Zaterdag 23 November gespeeld : « Margaretha Gauthier » van A. Dumas, met volgende vaideeling : Armand Duval, hr Bertrijn; Vader Duval, hr Gorlé; Gaston de Rieux, hr Ruysbroeck; Saint Gaudens, hr Van de Putte; Gustaaf, hr Van Beughem; graaf de Giray, hr Angenot; de Varville, hr G. Cauwenberg; de dokter, hr Van Gool; een bripfbesteller, hr Thees; een bediende, hr W. Cauwenberg; Margaretha Gauthier, Mevr. H. Berti'ijn; .Nichette, Mej. M. Bertri j n ; Prudence, Mevr. Ruy sbroeck ; Nanine, Mej. J. janssens; Olympia, A!evr. Noterman; Ar-thuir, hr Schmitz; Anaïs, Mevr. Hens. Don Juan Dit prachtig komisch zangspel van Mozart (2 bedrijven en zeven tafereele') zal onmiddellijk na de herneming van « De Vnegende Hollander » in de Vlaamsche Opéra worden heropgevoerd. De rolverdeeling is als volgî : Don Juan : Hr Robert Van Aert; Leporello: H:' Caspeele; Don Otta-vio: Hr Dognies; Masetto : J*ï- Bernard Nauidy; De Commandeur : Hr Heirst ate ; Donna Elvira : Mej. Lauwers; Donna Anna,' Mej. Van Herck; Zerline: Mej. Mia Sylva. Faust Deze opeu'a van Charles wordt na « Don Juan » opgevoerd. Hoffman's Veriellingen Olfenbach's meesterwerlc k'^nt na «Faust» aan de beurt. Llx Variétés Verleden Zondag, bracht de heer Villier, te mid1-den der geweldige ontroerii g, na het eerste bedrijf van «Véronique», het Nationaal vaandel op het tooneel. Heel de zaal stond recht, menige toe-schouwer pinkte een traan weg, terwijl anderen onder de schitterende electrische verlichtng, met hoeden en zakdoeken. wuifden, en lieve dames met bloemen wierpen. Heer Villier zong tôt driemaal •toe de «Brabançonne», en Haarna de «Marseillaise», op aanvraag van talrijke aanwezigen. Lnid .werden beide liederen door het publiek herhaald, waarna eindeloos, daverend haï dgeklap dreur.de. Aan de geestdrift scheen geen einde te komen. Eene verrassing Naar wij bij het ter pers gaan vernemen bereidt H- Georges Villier eene verrnssing voor aan zijne abonnenten en trouwe bezoekers. Manizel Nitouche Deze zoo vermakelijke operette zal onmiddellijk na « De Belle van New-York > in den Hippodroom worden opgevoerd. Zij zal in Belgisclie uniformen worden gespeeld, dit zal eei.e attractie te meer zijn, en wij voorzien oor dei'e vertooningen eene lange reeks proppensvolle zalen. De soldaat van Marie De herhalingen van « De soldaat vaai Marie » zijn in Eden aan gang. De Kino«Koningin Na « Czardasvorstin » won t volgens liet speel-plan, «De Kino-Koningin » ir. de Scala opgevoera. met Hr Eug. Devos als. Billj' Halton en Hr Paul Manaul als Bobby Lop^). if De Twee Wapens « Het Tooneel » van ('ndt' de directie van heer K. De IleydéM ^Lde opvoering aan van «De Twee _ Margareîiia Heer Belloy gaat in de « Salle de Paris », het vermaard Dumas zoon ver- toonen. De titelrol wor^^^B' Mevr. Dams-De Langhe vervuld. f Juiius Ati heunis Op zestigj arigen ouderdom overleed te Mechelen, lieer Jules Antheunis. Hij w;ls een gekende figuur in de tooneelweceld. Op 20 j arigen leeftijd bekwam hij aan het Koninklijk Conàervatorium te Gent, den eersten prijs met uitmuntendheid, als bary-tonzanger « en tous genres ». Hij vetrok raar Brussel, en behaalde er een tweede studiebeurs, in concurrentie met lieer Ernest Van Dyck, den be-roemden Wagnerzanger. Antheunis koos het Fransch repertorium, en was verbonden aan de schouwburgen van Rijssel, Bordeaux, Angoulème, 'Lyon en Parijs. Verder doorreisde hij zoowat heel Europa en Amerika. Hij keerde naar Gent terug en vertolkte er operetten en operas-comiques in het Vlaamsch. Hij had gedebuteerd onder het be-stuur Fauconnier, en trad o.m. op in « De Scha-duw », « De Klokken van Corneville », « Dinorah », « De Dochter van den Tamboer-Majoor »* « De Iva-pelmeester », «Goeden. nacht gebuur», «Jeannette's bruiloft », N« De 66», «De Peer Janklaassen van Violette », enz., enz. Lateji' vinden wij hem w e or als bestuurder van den Nieuwen Cirkus te Gent. Gedurende 13 jaar verwierf hij er, met zijn revues, den grootsten bij val. Onder meer schreef hij alleen of in samenwer-king : « Gent 't onderste boven », « Onder dten draak », « Gentsche Hutsepot », « 't Is zoo laat ! », « Kijk hij kijke! », «En valt er nie mee », «Tôt niet dan naertse?», «Gent Jubilé», «Goed gevlo-gen », « XXe Siècle », « Gade ga doppe ? », « Zeg het ies?», enz. Sedert een tiental jaren leefde hij teruggetrokken te Mechelen. Tijdens den oorlog had hij zich ingelaten met de uitbating van het « Nationaal Tooneel » der Dijlestad. Op het oogenblik van zijn afsterven, vertolkte men, met veel succès zijn revue: « Zeg het ies! ». Met J. Antheunis verdwij nt een gekende tooneelfiguur. Judas Op Zondag 8 December 1918, om 5 1/2 uur;.(Bel-gische Tijd), in de groote zaal van den IConink-lijken Burgerkring, Koningsitraat. 6, eerste oor-spronkelijke opvoering vân « Judas », het meester-werk van Cyriel Verscliaeve, Tooneelmeesteir : Hr Henri Boex. Kaarten voor dit feest zijn te bekomen in het lokaal van het Syndikaat voor Ilandel en Nijver-heid van af 17 November. — Eenige prijs fr. 1.25 per genummerde plaats. — De zaal zal verwarmd zijn,. IVIandolienlessen - Appelmansstraat, 26 Vlaamsche Opéra De Bruid der Zee Wiijlen Paul Billiet heeft in zijn lezenswaardige en flink gedocumenteerde brochuur : « Hoe en door wie het Nederlandsch Lyrisch Tooneel en de Vlaamsche Opéra gesticht werden » op een, naar ons oor deel, afdoende manier bewezen, dat voor de laatste instelling aile eer aan den Heer Henry Fontaine toekomt. Maar het doel der stichters zal wel niet alleen geweest zijn: operaVin ons eigen taal te doen op-voeren. Zij streefden een liooger, zuiver nationa.lis-tisch doel, van algemeen cultureel belang, na : het doen ontstaan van het Vlaamsch muziekdrama, zonder hetwelk de Renaissance der Vlaamsche toonkunst, door Benoit bewerkt, niet volledig hee-ten mocht. Om deze droomen te verwezenlijken heeft Blockx, door zijn voorbeeld en door zijn werken, veel bijgedragen. Terecht mocht Dr Maurits Sabbe in zijn artikel over « De Vlaamsche muziek » in Vlaamsch België sedert 1830 met deze juis£- KRING " LEONIDAS " Vrijdag 22 November 1918, om 7 uur (B„T.) in " Folies Bergère" Groot KUNST- CONCERTO met de medewerking van Mw NELL-ES-VAN GEFFEN, pianisée Leerares bij het Konink. Vlaamsch Conservatoriuin van Antwerpen. PIET JANSSENS van den Koninklijken Nederlandschen Schouwburg (Zie rubriek Toonkunst) waardeerende woorden de beteeken.is van den schej> k.en, naar de waarheid weer te geven ho© ieder per van «De Bruid der Zee» omschrijven: «Het personage denkt en gevoelt, is het kenmerk van is met Blockx en zijn librettist de Tière, dat het het nieuwe werk. Om zich hiervan te overtuigen Nederlandsch zijn eerste beslissende triomfen be- vergelijke men slechts het edele, zachte karakter haalde op het Vlaamsch Zangtooneel. » en « Het der reine Kerlien, dat zich reeds bij de eerste door zal steeds de hoogste roem van J. Blockx blijven haar uitgesproken woorden veropenbaart, met de de yoorganger geweest te zijn bij het tôt stand behaagzieke, valsche inborst der driftige Djovita. brengen onzer nationale Opéra.» Aan de eerste, de zuiver diatonische klanken; aan Tweemaal is het gebeurd, dat een werk van Jan de tweede, de uiterst chromatische tonen, uitge- Blockx de Vlaamsche Opéra, die aan 't kwijnen drukt met al de middelen waarover de moderne was gegaan, voor ondergang bel^tredde T^e succès-- dramatisclie harmonie en de instrumentatie van v b IT e" u rtv o é r i 11 g' e n vaii«x>e nn/îa lïtr 'V' cember 1901 deden het i>ubliek weer in zijn eigen de oomponist de teederste, liefelijkste kleuren aan zangtooneel belang stellen. te wenden, terwijl hij weer elders de krachtigste - ' Niet onzen >llereersten komponist, noch min een en meest verheven effecten aanbrengt. evenknie van Benoit, kan IVÏeester Jan Blockx ge- . M<® vergelijke nog m dit opzicht, het levendige noemd worden. « Priises Zonneschijn » van Gilson, koor der yisschersmeisjes uit het eerste misschien wel « Wimternaclitsdroom » van De bedrijf, met den statigen zang der processie, al- Boeck staan muzikaal hooger dan werken als togskens als eene almachtige hymne ten hemel « Herbergprinses », «De Bruid der Zee», « Thyl s"lgeud. CJilenspiëgel», «Liefdelied». Maar geen enkel on- zij n wonderbare bewerkmg der thema s, zer operakomponisten is er tôt hiertoe in geslaagd moge de Antwerpsche meester het spoor drukken een even sterke aanti-ekkingskracht uit te oefenen ^ den grooten meester van Bayreuth - een op het publiek als Jan Bloclac het vermocht, on- kiinst staat met op zxchzelf : W.agner had ook dliiks de niet altijd verkwikkelijkekritieken waar- voorgangers aigeluisterd - toch blijft Jan mode sommigen zijn werken trachtten te vergui- Bloeks ffljn eigen Vlaamschen aa.rd getrouw. Uit zen. Men zal zich misschien nog wel de lieftige slotkoor van het ^erste bedrijf - om ons bij brochures van een fictieven Dr Lieven Muyshondt deze enkele aanhalmg te bepalen - waait den toe- herinneren : « So d'ouden songen, so piepen de Jon- hoorder eene geurige hennnering tegen mt de gen; of hoe M. Blockx Benoit nadeunt » en « So fraaiste zangeii van onzen ouden, rijken liederen- piepen die Muysen U Blockx in 't Gedrang ». Dit schat: frissche, jeugdige, echt Vlaamsche melodie, laatste opstel was een antwoord op een opstel van »? ^ocli geen navolgmg, geen plajiaat; maar eigen Paul Gilson, welke, voor den gehekelden meester viudmg^ eigen lied. » in 't krijt was getreden. Heel hoffelijk waren de , Zonder nu heelemaal met den hoog-gestemden sterk polemisch-getinte kritieken van den pseudo- Florimond Van Duyse akkoord te gaan, doctor wel niet, wat niet belet, dat ze enkele, wel blijven de meeste muziekkenners «De Bruid der is waar harde, waarlieden bevatten. Heel juist, ^%» a[s h,et meest volkomen van Blockx zaïig- ook voor de «Bruid der Zee», is deze bemerking: bescliouwen. Vooral waar volksmassa s tôt «De volksliederen gebruiken als fondament eener k«mei1 bll3k,t de handigheid van den kom- muzikale ontwikkeling, kan in zekere gevallen, in polllst- Er P dit drama twee heel mooie slot- handen van geniale temperamenten, tôt allerhoog- kooren: op t einde van I en van II. Drie oude ste schoonheid leiden, zoo bijv. die onovertroffen Uederen zijn in de partituur verwerkt : De twee en onvergelijkelijke ouverture van « Charlotte Cor- ^cnmcskinderen - Het meisje van Schevenmgen day », zoo «'t Lied der Vlamingen », zoo honder- 0 vfe nl®ttws bracht dit den perels uit den kunstschat van Benoit; zoo de niet. Het is echte tooneelmuziek ondanks het «Twee Grenadiers» van Schumann; zoo 't werk oppervlakkige m de orchestratie. In liet derde van Smetana; zoo bij Humperdinck en ook bij ^drîïf \s de klimmmg alleszms merkwaardig. Grieg — om slechts deze groote namen te noemen. Blockx, die als melodist veel sterker was dan als Maar, waar het volkslied bij die fijnbesnaarde l>°lyphonist, lieeft m «De Bruid der Zee» een kunstenaars wordt tôt een element van schoon- nagela,ten, dat nog vele jaren het groote pu- heid, bij 't bouwen van hun werk, daar is bij M. «wk hier en elders boeien en nieesleepen zal. Blockx het aanwenden van volksliederen, in den V oor een deel draagt daartoe ook wel het sterk vorm van « hors-d'œuvre », voor 't meerendeel nocli drainatische, soms fel bewogen en zeer uiterlijke min dan. een misloopen verbloeming van eigen on- "bretto van De liere bij. Dat het m slechte verzen macht » gesclireven werd — de ailteur1 bekend het zelf, mee- *, , . -m i i lien we — doet niets af van de fcooneelhoedaniig- Aan de onmacht van Blockx gelooven we nu pre- |ie(jen cies niet We laten deze bewering voor rekening Toen <( De Bruid der Zee ;) in 1)ecember 190i ver- van Dr Muyshondt! Er bestond enkel bij Blockx toond werd> ]6idde dg toOTldichter zelf de ee,ste en bij vele z.g.n. leerlmgen van Benoit een Opv.oerij1g gjj (je tweede trad de Heer Lunssens volkomen misverstand omirent de opyattmgen van ^ diri t steurbaut behaalde grooten bijval den grooten Meester over het volkslied als bron ak Wulf_ Guduul wag de kort daar ZQO 0 luk. eener nationale muziek. . De dichters hebben niet ki omgekom611 zangeres de Guevara. Mej. Van nagelaten, door het yerwerken van onde heder- Blsacker Kerline. Mevr. Judels-Kamphuyzen teks ten m hun libretti, om die d-walmgen te be- toad op als Djovita _ rol; die zij steeds met sténdigen. bijval spelen bleef. Ari'ie was De Ville, lCerdee: De « Bruid der Zee » nogmaals bespreken zou fei- vfa„ ier en Morik ble<;k een der beste creatie6 telijk nutteloos zijn. De faam welke 1 et werk ge- yan Tokki^ pé Derickx zo de v00r de wgie. met is verdiend en, Qndanks de jaren welke sedert g di daarna werd <(De Bmid def Zee s te de eerste opvoering verliepen, nog altijd stevig. Qent 3&eld, 0 18 Qctober 1902 ging het stuk te Had Meester Blockx verbitterde en onlieusche Brussel in d,6„ Muntschouwburg en werd geest- vijanden, hij kon ook rekenen op bewonderende driftig onthaald_ De rollen waren als volgt ver- sympathie. Een getuigenis daarvan is wel de met deeld; Kerline. Mej. Strasy _ Djovita: Mej. Pa- algemeen gekende thematische ontledmg van «De _ M ^. d,A _ Fpee Dan ^ ^ Bruid der Zee » door onzen grootsten musicoloog Bou is _ Gudul(?; Mevr. Bastien. Sylvain Du- . Florimond Van Duyse. Het ware wenschelijk dat • dirigeerde over elk onzer voorname muziekdrama's dergelijke y deze opera Wfilke reedg yele malen ver_ brochures bestonden ter mwijdmg der belangstel- fcoond werd> besiJtaan tradlitieS; vooral voor de rollen eiI e ®ev'en- . van Djovita en Morik, die jaren lang door de ar- Over het algemeen is Van Duyse misschien een tiest wftlke ze bij de eerste voeri ® vertolkten, beetje te geestdnftig en bijgeyolg te weinig cri- ld wel,dten_ Het derhalve met verdubbelde tisch Schaden kan dit mtusschen met. Zijn slot- belan telli dat we deze herneming met een woord vat zijn meemngen omtrent de waarde van h deelg . TOlbeZetting te ge- «De Bruid der Zee» op uitstekende wijze samen : [noet za„en « Dramatisclie stof in overvloed werd den oom- ° ^ ponist door den tooneeldichter aangeboden. Die * * dramatische toestanden heeft Jan Blockx nog in- Tekst en partituur mogen al veel bedenkingen grijjpender weten te maken, door ze met frissche van eritischen aard in onzen geest wekken, bij de melodieën op" te smukken, op hunne beurt met opvoering vallen deze bijna heelemaal weg. Het rijke harmoniën en klankvolle orchestratie gestof- verisme door Blockx en De Tière gehuldigd, is wel f'eerd. Daar heerscht te midden der meest verschil- degelijk gewoi-den een uiting van ons Vlaamsche lende tooneelen, het gansche werk door, de meeste wezen dat, op kunstgebied, bij voorkeur naar het eenlieid ge]>aard met de grootste verscheidenlieid, realisme nijgt. In de atmosfeer van dit drama dank zij de thema's waarop het werk berust en voelen we ons thuis. Wij ademen dezelfde lucht waarmede de optredende jiersonages elk in het bij- ils de menschen, welke de dichter ons voorstelt. zonder zijn getypeerd, thema's die van het begin Wij leven mee dit Vlaamsche bestaan. De kunst, van het stuk tôt het einde, onverpoosd hunnen logi- — ze moge nu precies niet heel hoog staan — ze is schen loop volgen. Zucht om in harmonische klan- uit onze ziel opgeg-oeid. ze is van ons. En wat »

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.