10 Centiem HET TOONEEL l,te Jaargang. Nr 16 Beheer en Redactie : Vleminckxstraat, 15, Antwerpen Annoncenbureel open aile werkdagen van 9 tôt 1 en van 3 tôt 5 uur (Torenuur) 4 Maart 1916 Onze Vlaamsche Schrijfsters Onder de Vlaamsche schrijfsters be~ kleedt Virginie Loveling wel een eere-plaats. Zij werd te Nevele (bij Gent) ge-boren op 17 Mei 1836, ontving met hare zuster Rosalia, een verzorgde en veelzijdi-ge opvoeding in den1 huiselijken kring. Steeds van in de kinde^jaren maakten bei-den reeds kinderversjes. Later oefende de lezing der werken van den platduitschen dichter Klaus Groth een beslissenden in-vloed uit op hunne letterkundige ontwik-keling.Buiten eenige vertalingen van stukken van den dichter der Quickborn, 00k van oorspronkelijke verhalen in Vlaamsche Letterkundige tijdschriften verschenen, gaven de zusters Loveling verschillende werken in het licht die veel begeestering bij het Vlaamsch lezend publiek verwek-ten.In 1887 verscheen «In onze Vlaamsche gewesten», (politieke schetsen). In 1879, drie novellen : Vreemde invloed ; Mijn goede faam; Kromme Cies. Nieuwe Novellen, Polydoor en Theodoor, Het Hoofd van 't Huis. Later Josijntje, (verhaal voor kinderen) ; De sledevaart ; De spinnekop ; Braaf maar niet onbedachtzaam zijn; Ge-vangen zitten; De muisjes, (verhaal voor kinderen). Sophie. Verhalen voor kinderen. Plagen en goed doen. Op 4 Mei 1875 overleed Rosalie Loveling. Sindsdien liet Virginie nog verschij-nen : De Kleine Italianen, (vertelsel) ; Madeleine; Mijnheer Connehaye; Een Sint ï klaas geschenk; Een Winter in het Zuid-land; Contrasten ; Po en Paoletto. Een di Eed, (verwierf den vijfjaarlijkschen Staa prijs). Een vonkje van genie en andère nov len ; De twistappel ; Het lot der kinderen ; ] groote manoeuvers; Jonggezellenlevens ; Ne ken (novelle) ; Een revolverschot. Idonia ;Ee Idylle; De Bruid des Heeren; Het land c Verbeelding; Erfelijk belast. De grootste blijk van hulde welke de 1 roemde schrijfster Virginie Loveling kan f VIRGINIE LOVELING Ji- bracht worden was ontegensprekelijk de prac ;r- tige betooging welke te Gent plaats greep < ire Zondag 28 April 1912. Van aile kanten v; ts- Vlaamsch België waren haar bewonderaa el- naar Vlaandereri's hoofdstad getogen om g De tuige te zijn van een openbare feestviering z< ip- schitterend en zeldzaam als ooit een vrouw w ne te beurt gevallen. 1er In medewerking met haar neef Cyriel Bu} se schreef zij de Gentsche satire op het lev je- der burgers «Levensleer». re- « ^^^————————— Koninklijke Nederlandsche Schouwburg WILDSTROOPERS - ZIELEKETENS Het bestuur van onzen Koninklijken Neder-landschen Schouwburg moeten we dit recht laten wedervaren: het zorgt voor afwisseling en gelukt erin, met de middelen waarover het beschikt, intéressant en verzorgd werk voor het voetlicht te brengen. Het oubliek moet er net zoo over denken als wij, want de belangstelling vermindert niet Integendeel, bestuur en artisten mogen zich verheugen in den steigenden steun van onze schouwburgbezoekers die de pogingen van ons gezelschap zeer op prijs stellen. Zooveel te beter, want in die belangstelling en in dien steun vinden wij de beste, de spre-kendste bewijzen dat ernstig streven en onver-moeid artistiek werken steeds mogen rekenen op algemeene instemming en aanmoediging En wij mogen gerust verklaren dat onze artisten voor geen gemakkelijke taak stonden toen zij zich aan 't werk gesteld hebben bij het begin van het seizoen. De moeilijke tijden die we beleven en de concurrentie van vele zalen die, hoe langer hoe meer hun cinema-voorstellingen laten varen voor tooneelwerk van allerlei slachen aard,deden velen onzer en zelfs zeer optimistisch gezinden, twijfelen aan den goeden uitslag, zonder dan nog te bespre-ken over de dwarsdrijverij en de verdachtma-king van geinteresseerde menschen. Maar bestuur en artisten hebben zich sterk gehouden, hard en flink doorgewerkt en het resultaat dat zij beoogden is dan 00k niet achterwege gebleven. Zij hebben hunnen slag, thuis gehaald en op schitterende wijze! Wildstroopers werd voor de eerste maal op-gevoerd op Maandag, 22 Januari 1900 in onzen Nederlandschen Schouwburg. Het drama van Scheltjens heeft dus den eerbiedweerdigen ouderdom van 16 jaren, wat voor een oor-spronkelijk Vlaamsch werk niet alledaagsch is! En geloof nu niet dat het stuk zoo buiten-gewoon goed ontvangen werd bij zijn ver-schijning. Wel neen! Vele kritiekers — als men ze zoo noemen mag — braken het stuk af, wijl de mensch uit Vlaanderen voorgesteld werden gezi door een al te realistischen bril. Conscience immers had ons de landelij bevolking afgeschilderd met de zachtste, t( derste kleuren, als gçedig en braaf, recl vaardig en medelijdend. «Ach ja! de zeer romantisch-aangelegde a leur had 00k wel eens gesproken over r hardvochtige, schraapzuchtige «Burgers va Darlingen», maar de goede gemeente in Kor rijk had het den braven man zoo vreeselij kwalijk genomen dat hij dat reactionnaire f verfranschte nest in West-Vlaanderen weldï moest verlaten. Zij die de boeren kennen in Vlaanderen vooral de bevolking van over «'t waater» wet heel goed dat Scheltjens niet overdreven hee Hoor maar hoë Pieter Stracke, de schrijv van «Arm Vlaanderen» over hen denkt: « ken geen volk en îk ken er vele, dat zooze den naam verdient als het onze, van een wo< en baldadig volk. Ik heb met Hollandscï Duitsche, Engelsche, Deensche, Poolsche,0< tenrijksche, Russische werklieden en boer vertrouwelijk geleefd en dat gedurende ti jaren; men heeft mij omslachtig ingelicht o'v lersche, Spaansche, Italiaansche en Fransc toestanden, en ik ken geen volk ter were wien het zoo aan uiterlijke beschaving en ze eerbied mangelt als het onze.» En Stijn Streuvels weet te vertellen van menschen warmee hij geleefd heeft: «De fe onvermoeide arbeider die arrn leeft en rr weinig tevreden is, die er niet aan denkt ov zijn toestand te klagen en gedwèe zijn armoe draagt, de Vlaming is slecht befaamd in d vreemde. Hij heeft den naam van een ruwe onbeschoften, verachterden kerel, vadsig v karakter, laag, gemeen, kruipend van aar wantrouwend, gierig, vraatzuchtig. De Vlamingen staan bekend als zuipers dronkaards, ruziemakers, voorvechters, slui moordenaars, beestig van aanleg...» Lees «Hard Labeur» van Reimond Stijr «Het recht van den Sterkste», of «behoppen-boer», van Cyriel Buysse, zie »De Poel» van Piet van Assche, en de werken van zooveel andere schrijvers om tôt de overtuiging te komen dat Scheltjens zijn volk niet afgeschilderd heeft in al te sombere kleuren. En als Vonck de smid zegt tôt Braem, den wildstrooper: «Koppig volk! Neen, zij hebben geent hart die aardwroeters, dat ondervind ik dagelijks... Voor hun vee en hunne akkers zouden ze sterven; voor hun naasten geen vriendelijk woord. 't Wijf en de kinders zijn hen nog te veel»... En verder: «Met al de vezels van uw lijf zijt ge gebon-den aan den grond, dien ge omwroet en voor uw vee, uwe beesten zoudt ge 'n moord doen. Al 't overige laat uw onverschillig, koud als ijs Uwe vrouw is ziek. Hebt ge «kompassie» met de sloor?... Neen, gij wenscht haar dood omdat ze niet meer kan meewroeten. Uwe dochter verschupt ge van huis om uwen wild-st'roopershaat te koelen. Uw zoon zit in 't kot en gij hebt geen enkelen traan over van deer-nis met zijn lot. Zijne armen zijt ge kwijt sm mee te slaven en dat alleen doet U zijn gémis betreuren, daarom vloekt en tiert gij als een bezetene». Ja, als Vonck dat zegt dan voelt men duidelijk dat hier iemand aan 't woord is die zijn volk door-en-door kent. En als wij Vlaamschgezinden moeten ieve-ren voor de vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool laten wij dan toch 00k niet verge-ten dat er toch nog zoo allemachtig veel te ^ doen blijftY om de onderste lagen van het rs Vlaamsche volk op te voeden en te verheffen! e_ Hooger zeiden we reeds dat de eersteling 30 van Scheltjens bij sommige critici geen gun- stig onthaal mocht genieten. ■s- Ziehier nu de beoordeeling na de le opvoe-în ring van iemand die de strekking niet afbrak: «Gaarne hadden we heel veel goeds verteld over 't nieuw werk. Er zitten waarachtig al _ genoeg menschen met het bçeekijzer gereed wanneer een oorspronkelijk stuk in onzen schouwburg op de planken komt, dan dat de Vlaamsche pers 00k nog niet meehelpen moet aan die altijd moedwillige en vaak niet be-langlooze kritiek. Ongelukkiglijk is er niet veel goeds van te zeggen. Als we in aanmerking nemen dat het een eerste proef is die de heer Scheltjens 2n op het tooneel waagt, dan kunnen we hem 5n gerust ons kompliment maken. Het stuk staat lang niet slecht ineen en is tamelijk intéresse sant: daarbij klinkt de taal los en zeer natuur-!e" lijk wat vast niet te versmaden is. Scheltjens bezit veel van de eigenschappen om een uit-stekend tooneelschrijver te worden. u~ Doch daarmee is hij dat nog niet. Ie In zijn Wildstroopers vinden wij zoowat van " ailes... maar niets nieuws. Een hebzuchtig boer, zooals De Tière er in Roze Kate een ~ meesterlijk heeft getypeerd, een verleid meisje 11 en een feest van meiden en knechts 'lijk ge a die in Misdadige, oneindig beter vindt, een koe die kalft, net als die van Burtêau in Zola's 11 «La Terre» en een half dozijn ander tooneelen en die we in misschien al twintig romans en too-neelstukken beu gezien zijn. g r jk Geen enkel personnage is uitgewerkt. Aile er zâggen heel den tijd door hetzelfde en doen weinig of niets: Braem vloekt en sakkert, zijn |G vrouw zucht «Och God! Ivo scheldt iedereen >s' voor beest, Veva weent en Vonk, de smid, en vindt altijd maar «dat het schand is! sn Om der waarheid trouw te blijven moeten er wij er toch bijvoegen, dat bet publiek de he «Wildstroopers» goed onthaald heeft en na elk U bedrijf het doek heeft doen opgaan. If. De vertolking liet niets te wenschen. Mej. Jonkers en Mevr. Verstraete-Laquet en de hh. de Piet Janssens, Bertrijn, Van Keer, W. Janssens Van Rijn en Van den Bosch hebben van hun [e£ roi gemaakt wat er van te maken was en... cr wellicht meer.» dp En ziedaar- Wij hebben de aanhaling ge-3n daan als een aardigheidje, «à titre de curiosi-n, té». m Iemand gelukwenschen met een eerste proef. d, zeggen dat het stuk niet slecht ineenzit en tamelijk intéressant is, dat de taal los en zeer 3n natuurlijk is om een paar regels verder te p- beweren dat de schrijver niets nieuws wist te vertellen en dat de personnages niet zijn uit-is, gewerkt, is een meesterstuk van zonderlinge behendigheid als kntieker en een aardig staal-tje van ongewonen logischen (?) durf! Voorzeker, het werk van Scheltjens brengt niet veel nieuws op de planken, maar dat ge-beurt toch zelden of nooit. De manier waarop het onderwerp bewerkt wordt, de uitbeelding der personnages, de taal die er gesproken wordt, het behendig samenbrengen van om-standigheden en het verrassende van de ont-knoopingen, het climax van de belangstelling en de emotie,dat ailes moet een bekwaam dra-maturg «à fond» kennen, wil zijn stuk aan-spraak maken op meesterwerk. Ontegenzeggelijk heeft het drama van Scheltjens veel van die kwaliteiten. Het bezit niet die monumentale opzet, noch de rijke factuur van een werk van Heyermans, het heeft niet de stevigheid lijk een «Gezin van Paemel», maar het is toch in elk geval een werk van verdienste en de hoofdpersoon Braem is als een ets geburineerd met de kracht van een' groot artist. Het valt niet te ontkennen dat een meer on-derlegd en geexperimenteerd dramaturg de bekentenissen van Schelfhout tôt een groot pa-thetisch effekt zoi} opgewekt en daardoor de aanhouding van Ivo meer waarschijnlijk zou gemaakt hebben, maar dat neemt toch niet weg dat de spanning gaande wordt gehouden tôt het einde toe. *** De vertolking was goed, heel goed zelfs, al-leenlijk liet zij te wenschen wanneer Vonk de smid, uitgebeeld door heer Ruysbroeck, aan 't woord was. En dat was een hoogst onaan-gename verrassing; Inderdaad, als er iemand gewoonlijk rolvast is, dan is het wel deze ge-oefende tooneelspeler. Er zijn artisten van hooger kunstgehalte, dat weet hij 00k wel, maar wij kennen er weinig, die zoo gewetens-vol hunne rollen instudeeren. En daarom moest iedereen zoo vreemd opkijken omdat hij — en nog wel de eenige — aan 't haperen ging en de souffleur al zijn krachtçn moest inspannen om hem op dreef te krijgen. De dames zullen het ons niet kwalijk nemen als we voortgaan met over de mannen te spreken en wel in de eerste plaats van Piet Janssens. Deze groote artist heeft Braem ge-speeld zooals er heel weinig artisten — men zou ze gemakkelijk op de vingers van één hand kunnen tellen — in heel Nederland, dat zullen nadoen. Vooral in het laatste bedrijf was hij effenaf prachtig, overweldigend van dramatische kracht en mimiek. Het lichame-lijk lijden van Braem de slag die zijn ijdelheid en zijn schraapzucht worden toegebracht door het stuk grond, het «Pakgoed» dat hem ont-snapt en vooral de twee tooneelen van de bezwijming en van het sterven heeft hij doen gevoelen zooals alleen de allergrootste artisten dat vermogen te doen. Piet Janssens is nu in de voile rijpheid van zijn groot, dramatisch talent en wij hopen met al zijn bewonderaars dat wij hem in den loop van het seizoen nog zullen mogen toejuichen in een of twee van zijn glansrollen. Heer Bertrijn was de stoere ,stugge lummel die in een vrouw niets anders ziet dan het schepsel dat hem physiek genot moet brengen en er dus wel gauw genoeg van heeft wanneer de lust voldaan is. Zijn spel was artistiek sober. Heer Cauwenberg, speelde zijn roi, zooals naar gewoonte, met al de uitnemende kwaliteiten die dezen puiken artist kenmerken.. Van heer Herreygers mogen we precies hetzelfde zeggen. Heer Van de Putte is voorzeker vooruitge-gaan, dat hebben we reeds vroeger gezegd, maar de stem blijft nog altijd declamatorisch koud. Mevrouw Noterman als Veva mogen wij gelukwenschen. Haar spel, hare dictie en hare mimiek waren voortreffelijk, maar ze was niet die prachtig Weelderige boerendochter om wier bezit de boerenkinkels zich dood vechten. Mevrouw Ruysbroeck was de oude sloor, de martelares, het slachtoffer van haren hard-vochtigen echtgenoot. Zooals naar gewoonte, leverde zij onberispelijk werk. Daarna ging «Zieleketens» het zoetsappig tooneelspel van De Tière, waarin Mevr. Ruysbroeck en Piet Janssens bij open doek welver-diend werden toegejuicht. Ook Mevr. Bertrijn en Cauwenberg kweten zich goed van hunne taak net als de heer Schmitz en het lieve juf-fertje Vah den Daen.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.