?atenJ-ife, ii November 1916 Twcedc 'Jwsg. Nr 313 Prîjs ; 6 Gentlemen door geheel België Het Vlaamsche Nieuws Het best mgelicht en meest verspreia meuwsDiaG vas jseigie. - verscmjsu 7 maai per weet ÂSUNHtiMËNTSl'KIJZBflLt Per maaad 1.7# Pei-3 aiiandca .......... i.~ P«r % maasdea !#,— Ë«r J8«— nr un v na v an A/mi . SSaî VERHDLST, Dr Aog. BORMS, Âlfe. VAN DEN BRANDE Met vaste medewerking van Dr A. JACOB MJREELEN: ROODESTRAAT, 44, ANTWERPEN. Tel, 1900 AANKONDIÛINGEKî Tweed* blade., per regel. 2.SI ,¥.ierde bladz., per regel. 8M Derde bladz., id. !Doodibericht §.— Voor elle aaaojaeea, wende mec tich ROODESTRAAT, 44. DE OORLOG De Toestand îîa de verovering door de Franschen * het dorpje Pressoire, ten Zuiden van le Somme, is de strijd op het Westelijk Ifonî weer voor een tijdje bedaard. Alun aanvalspogingen van de Engelschen in de Franschen in de streek Le Sars— jouchavesnes worden d.d. 9 November ait Berlijn vermeld. Ook in het Oosten gebeurt er mets van jeiang) en wat de toestand op het Ze-teabergsche front betreft, daar blijft de itrijd zijn karakteri voorloopig behou-jcn, 't is te zeggen aanvallen van de Rus'sen in het Noorden en van de Cen-traien in het Zuiden. Hardnekkig bhj-re'a deze laatsten aa,ndringen in het ge-fedten Zuiden van de belangrijke berg-passen ; zij schoten een weinig op ten Zuiden van den Rooden Toren-pas eu sverschreden namelijk den Baiesti-sek-tor. Sardolu werd met de daarbij aanslui-lensle hoogtestellingen ten Zuidoostcn an den Rooden Toren-pas bezet. | Zooals wij in ons vorig overzicht ichreven zijn de Russeu e,n Roemenen, fc de Noordelijke Dobroedscha, van de L toesrebrachte slagen eenigszins her- Ield geraakt ; zij dringen de vijandç-kestrijdkrachten zelfs een weinig naar t Zuiden terug. Van het Balkanfront, bij voortduring ien verandering in den algemeenen toe-ffld. Voor wat Griekenland betreft, is bij de talrijke reeds bestaande moei-kheden nog een nieuwe bijgekomen, namelijk de we,nseh vanwege de Entente aeGrieksche vloot aan Venizelos uit te le. reren, om daarmee toezicht te houden op Buitsche duikbooten die in de Oostelijke Middellandsche Zee opereeren en jaclit jnaken op Grieksche koopvaardijsche-ben, waarvan er in den laatsten tijd [eeds eenige in den groud werden ge-jboord. De zaak van Ekaterini is nog niet jpjehelderd, evenmin als er gevolg ge-Kven werd aan den eisch van koning lonstantijn, dat de revolutionairen al-leen tegen Bulgaren op het Macedoni-Sche front mogen worden gebruikt. Zoo-Ing de zaken in Griekenland zoo staan [an Sarrail er nauwelijks aan denken peu ernstig offensief tegen de Centralen (cbeginnen. - i Het Italiaansche offensief is geheel stil ballen. Van Oostenrfjksch-Hongaar-pe zijde wordt beweerd dat de hooge plocdige verliezen door de Italianen op pkele dagen, ten gevolge van het in îietvuur brengen van circa 170,000 man, pleden'j er niet vreemd aan zijn. Résultat: het Oostenrijksch-Hongaarsch pont in het kustgebied werd over een pngte van 5 kilometer ingedrukt, docli p> den Zuidelijken vleugel, den weg par Triest, gebeurde er niets. ; Ce presidentsverkiezing in de Ver-Ngde Staten heeft niet nagelaten de al?emeene aandacht gaande te maken. ÛP het oogenblik dat wij dit schrijven ls het nog enzeker wie de meerderheid Jeeft behaald : Wilson of Hughes. Het s'cRram dat de verkiezing van Hughes jneldde is de gebeurtenissen vooruitge-ioopen ; totdusver beschikt Wilson reeds pvsr, een kieskollege van 251 stemmen wea 242 voor Hughes, maar over 38 ''tmmen, die dus den doorslag moeten ?evîn, is men nog in het onzekere. ( Het is moeilijk te zeggen welke betee-feea!s de nederlaag of de overwinning la" Hughes voor den Europeeschen wrlog zonden hebben. Aan den eenen ■sut wordt de kandidatuur van Hughes Jo°r Roosevelt ondersteund, die zijn 'gressieve anti-Duitschgezindheid nooit ',{?gWnoîfeld heeft, maar aan den an-kant heet het dat de Duitsch-®frikanea over 't algemeen voor ïghes hebben gestemd. (Een privaat-t egram uit Washington van 9n Novem-«spreekt zelfs van 95 %.) De Engel-■tien van hun kant hope,n dat Wilson -e nederlaag zal lijden, in de meening , ,at gedurende de enkele maanden aan het bewind blijft, kracht-^ 'egen de Centralen zou optreden ; J ^oe£e,n er echter bij dat een En-dagblad ,voorspelde dat de Duit.-j * Pers triomfkreten zou aanheffen r0S1 ,verkiezing van Hughes. Die |tl,0rS?e^nS' 's ondertusschen niet hee-iat'd l1'tge^oril€n- ^en ma? aannemen htoiAe ^elltralen geen te groot belang ho, tn,î,a,n c^e g«»chied.«fais ; voor ^. ^'^kent hrt weinig, .omdat, hoe Ain»*' °0^ ^00Pîn, de leveringen van '«ï • 'iiS9a!C^* mucûti€ aan de geallieer-ifis» l* voartdur«a en het hoog*t oa- * '-aijslijk is dat cU V*r»»nigàt .Sta ten hun neutraliteit zullen opgeven. Wat , echter van groot belang is, dat is de houding die de nieuwe président zou aannemen tegenovan den verwoeden eko-uomischen oorlog die men in Europa op dit oogenblik voor de vredesperiode aan 't voorbereiden is. 't voorbereiden is. En over die houding weten we zoo goed als niets. De verwarde toestand in in Griekenland Londen, 9 November. — Uit Athene aan de « Daily Telegraph » : Dinsdag is het tuighuis in de^ baai van Salamis door de Franschen bezet. Aile munitie voor de vloot is daar opgeslagen. De Fransche admiraal eisch te de uitle-vering van de sluitstukken der kanon-nen van de lichte vloot, die, tegen het oorspronkelijk verzoek in, dootr de Grieksche bemanningen waren verwij-derd toen zij de schepen verlieten. Er is nog niets uitgelekt van de giste-ren avond door de Engelsche en Fransche gezanten oudernomen stappen.. Al wat ik van het Grieksche ministerie van buitenlandsche zaken kon te weten ko-men was dat de stappen van ernstigen aard waren. Eonden, 9 November. — Burrows, de principaal van King's College van de universiteit te Eonden, deelt aan de « Times » het volgende telegram van Wenizelos mede : 2 Oubekende personen hebben Zanos aangevallen en mishandeld, omdat hij zicli ten gunste van de nationale bewe- 1 ging had verlclaard. Andere agenten van | de Duitsche propaganda begaven zich naar het huis van kolonel Prautoenas, die van den beginne af aan de beweging heeft aangehangen en bedreigden zijn 1 vrouvv. I,n Epirus, waaï de liberalen in . de meerderheid zijn, bedreigen bandie- c ten onder auspiciën van ge-neraal Fapoe-las en . den prefekt van politie te Janina, v onze partijgangers in die stad. Ambte- t naren en partikuliere,n die naar Saloniki 1 wilLen gaan, worden in bechtenis geno- t men en worden wegens hoogverraad ver- I volgd. Andaen zijn in heclitenis geno- 1 men en verdwenen. Dergelijke daden e worden zelfs in Athene en groote Grieksche steden onder voorwendsel van be-scherming van de dynastie bedreven. Duikboot- en mijnoorlog Londen, 9 November. — Het Engelsche stoomschip « Suffolk Coast » (780 ton) is in den grond geboord. Londen, 9 November. — Het Engiel-sche stoomschip « Theldrake » is in den grond geboord. Londen, 9 November. — Lloyd's ver-neemt dat het Engelsche stoomschip k Sunniside » tôt zinken is gebracht. De « Sunniside », in 1905 gebouwd, mat 447 ton bruto en behoorde te Sun-derland thuis. De « Arabia » Londen, 9 November. — De geheele post van de « Arabia », waaronder er •. :>ok een uit Nederlandsch Indië, is ver-ioreti gegaan. ■ if - Noorwegen en Rusland Londen, g November. — Naar de « Times » uit Kopenhagen verneemt is het antwoord van Noorwegen op de nota van Duitschland in zeer verzoenende bewoor-dingen vervat. Het geeft inzake de duik-bootverordening niets toe, maar wel jets d aangaande het verbod voor den uitvoer v van visch. s, Berlijn, g November. — De «Vossische Zeitung » zegt dat de aanleiding" tôt het door Noorwegen aan Rusland gericht protest de beschieting van een Duitsche duikboot door Russische oorlogsschepen in Noorsche wateren bij Vardô was. De duikboot had al een etmaal de bemanning van het in den, grond geboorde Noorsche schip «Invanhoe » aan boord1 en wilde die naar den wal brengen. De opvolger van dr. Dumba Weenen, 9 November. — Naar de bladen melden is graaf Ternow Ter-tiowslci, de Oostettrijksch-Hongaarschs gezant te Sofia, tôt gezant te Washington benoemd. — (Zie vervolg tiveede bla'A'Ajàe) * Onze Groote Letterkundige Priiskamp Pater Pieter Croon 1634-1774 50 De, Vinker 501 Als de Vinker lieeft zijn net Brgens bij een haag gezet, Waar de vogeltjes verzamen, Zie dan eens hoe boos hij doet Om dat vvispelturig goed Af te lokken van, de bramen Bu te krijgen in zijn macht! Om dat vluchtig, kwik geslacht Dat zoo schuw is, te bedriegen, Strooit hij daar wat korrels bij, En hij laat er twee of drij Vastgebonden vinkjes vliegen, Die hij met een langeu draad Roeren kan, van waar hij staat, Als zij niet genoeg en zingen, Of, oeli arm ! wat stille staan : Opdat zij hun broeders aan Zouden lokken, met hun springen. En die ander, als ze daar Worden hun gelijks gewaar Die daar zitten ende pikken, Stellen aile vrees van kant En zij vallen ook op 't land En bij d'ander in de strikken, Die de booze vogel-nian Nergens mee bedriegen kan Nocli met eten, noch met fluiten Dokt hi'j het gezelschap bij, Dat ze zien, en zoo weet hij D'een met d'ander te besluiten. Pater Pieter CROON. Toch weer een Vlaamsche schrijver lit de 17de eeuw, ditmaal een Meche-aar, evenals de beroemde schilder Frans îals. ' Kan. J. Huylderinans, van de Kon Vlaamsche Akademie, liet van hem een litstekende monografie verschijnen. Croon. werd monnik en trad in de or-le van Sint-Augustijn. Pater Croon is een geestige tijdgenoot ■an den geestigen Pater Poirters. Hij ok schrijft stichtende zedepreekende ijmpjes, doch hij doet het op luchtigen oon. Wij zijn overtuigd dat plezante laters meer zieien bekeeren dan bulde-ende, twistzigke, politieke geestelijken n monniken. Ge hoort door zijn gedichten Cats, iuigens en pater Poirters door. Op de meisjes : Dat volksken dat zoo gaarne tooit, Zoo schikt, zoo strikt, zoo siert en mooit, Dat altijd naar den spiegel gaat En vraagt hoe dat haar wezeu staat ; Hoe dat het keurs, hoe dat de rok, Hoe dat de koof, hoe dat de lok, Hoe dat de kraag, hoe dat de mouw, Hoe dat de doek, hoe dat de vouw, Hoe dat het hais- en 't parelsnoer, Hoe dat het haar, hoe dat het poêr, Hoe dat, 'k en weet niet wat al, Of wel of 't kwalijk voegen zal : Opdat ze netjes mogen gaan, Want daar hangt al haar welvaart aan. Van den trommelaar schrijft hij : Houd wat op en hoort me spreken Trommel-rommel-rammelaar, Die met uwe stokkenstreken Breekt mijn hersens al te gaar. • • • » ft * •. * A K * * Zilvren, gouden, wijze manrien Moeten zwijgen, zijn er uit Waar de trommel wordt gespanneH, Wordt geroerd en geeft geluid 1 En 't grafschrift van den trommelaar : Groot gerucht en klein profijt Ligt hier onder, 't leven kwijt. De bekende. grafschriften uit de Ge-ichten van den Schoolmeester schijnen 'el ingegeven door die van dezen :hranderen en vroolijken pater Croon. Op e.en zeeldraaier : Die hier ligt en lag hier niet Had hij zeelen kunnen vinden, . Om den Dood z66 vast te binden Als ge mij hier liggeli ziet. Op een kuiper : Hier ligt, die menig rat Met kloppen heeft gebond«n, Door 't kloppen van den dood In duigen en geschonden. Op apothekers en geneesheeren : Wie me niet liet leven Kan 't nu ook niet geven ; Maar die ik vergaf Visd ik m het graf. tm a.»g dit helwldiehtje all« ja-eetiEiddelsn ; I Daar en groeien hier geen drogen Die den dood verwinnen mogen : Vis de dood komt, zijn er uit Al de krachten van het kruid. Op het steekzitteu en vogelvangeii ' lieeft hij een gedicht dat de leelijkheid aantoont van dit ondankbaar moordbe-drijf. 't Is geen hooge poëzie, maar de pater kan toch goed met taal, maat en rijm om en 't is van een braaf man. En is 't ook geen goed Vlaamsch kinder-gedicht? DAGELIJKSCH NIEUWS DE WERKING VAN DEN VLAAM-SCHEN LANDSBOND. — Onverpoosd zet de « Vlaamsche Landsbond » zijn breed-opgevat propagandawerk voort. Brussel, de stad waar de verfransching haar hoogtepunt bereikt heeft, werd in de laatste vveken bewieirkt met den twee-taligen oproep aan de « Belgen ». Dit knap opg-esteld manifest heeft dan ook herhaalde malen stof gegeven tôt vinnige twistgesprekken, die, zoo niet iedereen overtuigd werd, dan toch de belangstel-lenden deden nadenken. Het Brabantsch platteiand wordt ook nog steeds met de-zelfde ijver en zorg bewerkt. Zondag 2g Oktober, kwam Loth en omstreken aan de beurt. Spijts tegienwerking werd daar nochtans goed werk verricht. Zondag 5 November, trokken de Brusselsche Vla-miingen, door een winderig weertje, naar , Grimbergen. Met een pak strooibrieven, 1 een stampvolle tasch «Vlaanderen's Wee- j zag i>, een moedig-zingend harte, een vast-onverschrokken wil, stevenden ze uit... « op hoop van zegen!... » , In het dorp aangekomen, werden de , boekjes en blaadjes zorgvuldig uitge- ( deeld ; in de drukst bjpzochte herbergen i werd er binnen gestapt, een lied ten beste ; gegeven door de vrienden Dils en Rob- . brechts, en hier en daar een goed woord , gedaan. < \i'ooral de bijeenkomst in de herberg «Bij den Boer», als het ware onverwachts bijeen g-eroepen, mag prachtig g'eslaagd < heeten ! . j Een wertigtal landbouw^rs waren er ( bezig hun kaartje aan 't leggen, gelijk ( boeren dat doen : stilzwijgend, hardnekkig, spuwend, drinkend en zooal meer. < Onze immer bereidwillige en onvermoei-bare leider, Dr. Aug. Borrns sprak een warm woord tôt hen. 't Waren plechtige oogenblikken, daar te midden van die laag-g-ezolderde herberg, spaarzaam ver-licht door een nietig olielamp'je, gevuld • met den gedurig-dampenden pijpenrook. ' De boeren aandachtig, hun spel stakend, 1 met gapenden mond en knikkend hoofd ! i Ongetwijfeld zal eenieder van hen iets ' goeds meegenomen hebben. Vooruit Vlaamsche landsbonders, dap- ' pere juffrouwen en moedige kerels. Vol-hardt en, ge zult overwinnen ! Overal waar g-e door gaat, schudt ge een paar inge-dommelden wakker, en brengt vele ande-ren, bij middel van uw doelmatig werk, op de hoopfte van onze \7laamsche beweging-MEVR. CARTON de WÎART TEGEN EMILY HOBHOUSE. — Wij le- 1 zen in de « N. R. C. » van Woensdag 1.1. , (avondblad) : 1 « Lichelijk verbaasde ons het lange ; Reuter-telegram over een brief van Mevr. ( Carton de Wiart, de echtgenoote van den particulieren secretaris van den koning ( der Belgen, aan, Mejuffrouw Emily Hob-house over een geval, dat al een paar ; weken gieleden lang en breed in de « Ti- ] mes » is behandeld en waarover de « New ^ Statesman » van 28 Oktober een geestig , artikel schreef. ] » Maar de verbazing gold nog meer den inhoud van het telegram dan van den brief. De schrijfster verwijt Emily Hob- • house in « schijnheiligen vorm » te heb- x 'oen geschreven, waardoor haar verhou-ding «des te verachtelijker » wordt! En ' dan het slot ! « Eén enkele Engelsche vrouw als gij zal, Gode zij dank, onze 1 dankbare genegenheid voor het edele En- c geland niet kunnen verminderen. » ' » De onbewuste ironie, die in deze r woorden ligt, is moeilijk te omschrijven, c maar zal niettemin in Zuid-Afrika, in ons \ land en zelfs bij duizenden in Engeland ! worden gevoeld. » Er is een tijd geweest, dat « één en- v kele Engelsche vrouw », ni. Emily Hob- c house, de « dankbare genegenheid » won I van ontelbaren die over Engeland dach- i ten... wel zoo ongeveer als Mevr. Carton !• de Wiart nu over Mej. Hobhouse. Dat '> was de tijd, toen ongeveer 24,000 Boeren- s vrouwen en kinderen in afschuwelijke 1 concentratiekampen waren bezweken en ? Mej. Hobhouse de gewetens in Engeland 1 wakker maakte en zoo verbetering f bracht. Wat zij verder voor het Boeren- 1 volk in aijn ell»n«» h«»ft j'K'iaan, w#«t de < sm& - » En nu dat slot van Mevr. Carton de vViart's brief ! »-De « New Statesmaff», die krachtig ■ an oordeel is, dat de Duitschers in Bel->ië wandaden hebben bedreven, noemt riettemin Mej. Hobhouse tegen. het ka->aal in bescherming. Zij heeft allëen ge-segd, dat Leuven niet geheel verwoest is, sooals men in Engeland en elders algemeen blijft gelooven, maar slechts een achtste deel. Daarmee is nog niet gezegd, dat niet tegen de Duitschers pleit, zegt de « N. S. ». Dat overigens de Duitschers moeite hebben gedaan den brand in de bibiotheek te blusschen, was, dach-ten wij, bekend. » DE VLAAMSCHE KOOGESCHOOL EN DE HOLLANDSCHE JEUGD. — M. Vçiai Es schrijft in « De Toorts » : a De Gentscbe Hoogeschool is door dç Duitsche Regeering met autonomie be-deed. Het bestuur berust in handen van jnverdachte Nede.rlanders — Vlamin-jen. Zoo onverdacht, dat zelfs een tegen-itander als de heer Hoste hen verdedigt :egen laffe, belagers. Weluu, wat de oude-ren in Holland hoofdschuddend aan->chouwen, dat weten de jongeren te zijn :.en onwankelbare rots, waarop Vlaanderen's toekomst zal worden gebouwd. Hoort bij de opening der Vlaamsche roogeschool de stem uit het Noorden mee :e klinken? Bij God, ja ! Want de Hoogeschool is er, en zij zal er blijven staan :ot in eeuwigheid of Vlaanderen's bloed «il stroomen. En het mag niet zijn, dat men in later îeuwen vraagt : Waar was Holland, toen 3*ent werd? Dankbaar moet aan het na-jeslacht worden toegeroepen : Holland A'as er, in zijne koene. jeugd. De jeugd rekent niet, de jeugd volgt ie uitspraak van 't hart en dààr ligt Gent :n daar is Vlaanderen's studentenschap, lie oôk tijden van aarzeling en kommer îeeft gekend, wachtend op een teeken. 3at teeken gaven de studentenafdeelin-ïen van het A. N. V. en het zal lichtend ioor de eeuwen een symbool zijn van de samenhooriglieid' der studentenschap in Nfoord en Zuid. Zij nemen in den geest door deze. daad 3ent — de Vlaamsche Universiteit — op 11 den rij der Aima Matres van de Ne-lerlaudsche jeugd in Holland en Vlaan-le.ren.De daad is groot. Slechts aan de blin-len blijft haar grootschlieid verborgen, » DE HONORARÏA VAN ROSSINI. — Voor het componeeren van de opéra c De Barbier van Sevilla » ontving Rossi-îi het overweld.igend groot bedrag van... ;o -kronen. Dit geld werd bijna geheel smgezet in lekkere schoteltjes en was na Irie weken letterlijk opgegeten. In later aren nam hij steeds voorschotten op, :oodat hij bij het afleveren van een opéra îooit meer een cent te vorderen had, wat îem iederen keer weer tôt razernij bracht :n toch maar weer om nieuwe voorschot-:en deed vragen voor een of andere ope-'a van de toekomst. Toen dat voorschot lem cens g-eweigerd werd, besloot hij vraak te nemen. Onder het onschuldige /oorwendsel nog iets aan het werk te .villen veranderen, vroeg hij de partituur erug en werkte in één nacht de heele inale om en wel zoo dat de ongelukkige îeldin van het stuk stierf onder de tonen /an... een dolle wals. De theater-direc-eur ,die over deze «verbetering » buiten iichzelf van woede was, snauwde den :omponist toe : — Verveelt u me niet met uw jeremia-len.— Omd^t ik zelf wanhopig ben, nu ik ^eeri voorschot van u krijg, antwoordde 3.ossini, weet ik hoe het een wanhopige e moede is en ik wil de ongelukkige ten ninste een voorschot op de zaligheid in >et Paradijs geven. VOOR DE MOEDERS DER GE-5NEUVELDEN. — Uit Toulouse vordt aan de « Matin » gemeld : De municipale raad van Toulouse, iverwegendé dat het niet meer mogelijk s te volharden in. de miskenning van de latuurlijke rechten der familieleden in ipklimmende lijn ; dat het verschil van ehandeling van moeders en weduwen liet alleen onrechtvaardig is, maar eene ingerechtigbeid uitmaakt in de Fransche vetgeving ; dat, anderzijds, in Enge-and, de familieleden in opklimmende ijni \ oordeel trekken van een pensioen,af-visselende tusschen 274 en. 750 frank, n, in Italie, van 630 frank, terwijl de rransche republiek nog aan het weifelen 5 over een nietige geldelijke tegemoet-roming, het is te zeggen een aalmoes, vaarvan het princiep onvermijdelijk het olliciteeren en het uitdeelen van gunsten ia zich zal slepen, heeft, met algemeene .temmen, den wensch geuit dat het^ Parement het recht tôt het pensioen uitroe->e voor de familieleden in opklimmende ijmder gesneuvelde militairen en dat, on-ler dit opzicht, de moeder gelijk gesteld vorde met de weduwe. Brief van Canard Qui dit eea choses? Qui raconte ces histoires? Votre vieille camarade, ô traîtres ! Votre vieille consolatrice, ô imbéciles ! La calomnie, (V. Hugo.) Mijn beste Canard', .« Van iemand goed spreken » en « over iemand zwijgen », daartusschen maakten de oude Grieken geen verschil : om die twee schijnbaar verschillende begrippen uit te drukken hadden ironisten maar één zelfde woord : euphêmeo. Dat is taalhumor. En inderdaad, veel menschen verzwijgen. liev-er een persoon, dan van zijn werk wat goeds te moeten zeggen. Dàt is levenstragiek. Bleef het daarbij ! Maar de elektrische stroom der zenuwen moet zich in spieren-samentrekkingen of cellenbedrijvigheid verwerken, en waar de hand in handen-arbeid of de geest in geestesarbeid geen nuttig werk verricht, moet het kakebeen snappen en de tong draaien. Dàt is « het oerfeit van het maatschappelijk leven », zoowel in de kringen van het high-life, in de wereld der artiesten, in die der beurs-mannen, oorlogsmannen en gerechtslui, als in de kringen der burgerskoffiehui-zen, op de marktplaatsen, in de kommee-ren-achterbuurtjes en in de krijgsgevan-genenkampen.Mannen van de daad maken een gering prozent uit tegenover de massa van de mannen van het woord. Niet het schep-pend mannelijke Woord! maar gewoon-lijk het nietig woord, met eene kleine kruipende w van wijsneuzigheid en ver-watene wauwelarij. Gebabbeld wordt er, \ an vriend en vijand, van vreemdeling en gebuur ; en die gesprekken dragen in hun bontheid drie blijvende kenmerken. De persoon die het voorwerp is der « bespreking », is altijd afwezig. 't Is immer een g-root genot iemand aan te vallen die zich niet verdedigen kan. On-gestraft kan men hem uitschelden voor deugniet, schelm. of verrader. Hij hoort het niet. En dit is het tweede kenmerk : Al het mogelijke kwaad, het kleinste, het onbeduidendste, wordt in 't helle daglicht gebracht. Gebeurd kwaad of ingebeeld kwaad ; in 't algemeen altijd meer fanta-zie dan werkelijkheid, meer leugens dan waarheid. De cathechismus en het woorenboek noemen het eene achterklap en het andere laster. Achterklap is ploerterij, en laster smeerlapperij ! Dat kwaad.spreken is nog een over-blijfsel van de. voorvaderlijke barbaarsch-heid, van de duivelachtige wreedaardlig-heid en de dierlijke zelfzucht van den oer-mensch. Die neigingen hebben zich in. den loop der eeuwen veel gewijzigd. V66r honderden jpren veropenbaarden zij zich in -private oorlogen, bloedige per-soonlijke gevechten, en verwoede woor-dentwisten. Eindelijk vonden ze eene :eer-bare afleiding in ridderlijke kruistochten en scholastische redetwisten. Nu nog- is het schelden, krakeelen, opsmijten en las-teren de door de beschaving vervormde uiting van eeuwenoude overgeërfde « kwade driften ». Nietzsche beweert zelfs dat ons geweten met zijn wroegin-gen en zijn berouw niets anders is dan « ons instinkt van wreedaardigheid, dat zich bakwaarts naar binnen keert, omdat het hem niet meer mogelijk is zich naar buiten uit te storten ». Door zelfzucht kan een man er toe ko-men zich op te richten als rechter van goed en kwaad, als vôôrvechter van de goedie zeden en de goede zeden en de bur-gerlijke deugden : dat geeft een schijn van voornaamheid en prestige. De derde eigenaardigheid van die ge-zellige praatjes is de verhaaltran.t, waar-dig van de tijden toen nog geen geschie-deniskritiek bestond en geen zucht naar onderzoeking en nasporing. « Het schijnt dat... Hebt gij niet vernomen dat... Men vertelt dat... Men zegt... » Door die looze woordjes wordt de ver-antwoordelijkheid voor aile mogelijke kwade gevolgen afgeschud op eene on-bepaalde emiteit zonder kleur noch vorm, een onbestrafbaar en onbeloonbaar we-zen : Men. * " * Men, wie is dat? Aile menschen? Och, neen, daar hoor ik niet bij toe! Deze mensch hier? Ik weet het niet! Die mensch daar? Ik geloof het niet! Geen mensch dan? Bijlange niet... Of géén mensch misschien? Ja, zoo- zal het zijn, geen mensch heeft het gezegd, maar MEN, de onsterfelijke, gekend door de Hebreeuwen, de Grieken, de Latijnen, de Christenen, — MEN, de ziel van Publiek. Publiek? Eene samenscholing va* lieden. di« af-stand doen van hunne per»ooniijkheid om geeamenlijk ee« nieuw levea t» vormen,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.