ABONNEMENTSPRIJZEN : Voor één maan<t 1.75 Voor 3 maand 5.00 Voor 6 maand 10,00 Voor één jaar 18.00 1 Ali-e klachten nopetis onrcgôlmatig-heden in de bestelling der poatabonne-rncnten zijn UIT&LUITEND te rich- > ten aan het BESTELLEND POST-BUREEL erj niet aan, het' beheer van het blad. , DONDERDAG 5 SEPTEMBER 1918 PRÏJS 6 CENTIEM VOOR VLAANDEREN en WALLONIE VIBRDB JAAROANO - Nr. 240 Het Vlaamsche Nieuws AANKONDIGINGEN : Aankondigingen, per regel ... 0.75 • Stadnieuws id. ... 1.25 Fipantieele berichten 1.50 Doodsbericht * 5.00 Elke medewerker îs persoonlijk verantwoordelijk voor zijn schrij-ven, en bindt niet heel de redaktie. REDAKTIE, BEHEER EN AANKONDIGINGEN : 73, ST JAKOBSMARKT ANTWERPEN Verschijnt 7 maal per week DE OPSTELRAAD : Hoofdopst'eller ïloogleeraar Alb. VAN DEN BRANDERaf VERHULST, Dr. Aug. BORMS, . OFFICIEELE BERICHTEN UâUUilSCHfc-ilJOr DUITSCH AVoNDBERICHT Be/iijr», D nsdag 3 September. — Of ficieel : Tusschen Scarpe en Somme verliep d< dag rustig-. Gisternacht in, dit gebied be goaui-en b-ewegingen hebben zich volgen: het. plan voltrokken. Aan weerskanten van Noyoji werd,er gedeeltelijke aanvallen der Franschm af gweerd. Tus-schen Ailette en Aisne hebben, z>cl tegen den avond nieuwe gevechten ont plooid. DUITSCH LEGERBERICHT Westelijk gevechtsterreixi Berlijn, Woensdag 4 September. — Officieel : - Legergroep Kroonprins Ruppr. er von Bohn : Aan weerszijden van de Leie is de vijand in voortdurenden strijd mei onze vooruitgeschoven troepen tôt aar de linie Wuloerghem—Niepen-beel?— St. Maur—LaVentie—Richebourg ge-raakt. Onze gemengde a'deelinger hebben hem in deze kleine gevechten doe'treffend schade toegebracht er m aanvallen en overrompelingen ge-vangenen gemaakt. Op het gevechtsfront tusschen Scarpe en Somme verliep de dag rustig. Wij hadden gedurende de voorlaatste nacht onze troepen op de linie Arleux-Mœuvres-Maneucourt teruggetrokken Deze reeds eenigen tijd voorhereidde bewegingen werden planmatig en zon-der stoornis vanwege den vijand ter uitvoer gebracht. De tegenstander is eerst 's namiddags aarzelend gevolgd. Aan het front tusschen Moislains en Péronne heeft de vijand zijne aanvallen gisteren niet herhaald. Aan weerszijden van Noyon voer-den de Franschen krachtige aanvallen uit, die bijzonder gericht waren tegen het heuvelgebied tusschen Compiègne en Busay. De vijand die hier viermaal s voormiddags en 's namiddags tegen de in den strijd gestaalde 231 ste infan-terie-divisie storm liep, werd evenala in de overige aanvalssektorèn volledio afgewezen. Aan de Ailette verkenningsgevech-ten. Aanvalspogineren van den vijand te^n Coucy-le-Château mislukten. Tusschen Ailette en Aisne zetten de Franschen, samen met Amerikanen en Italianen, na zeer sterke ge?chutwer-king nieuwe aanvallen in. Ze werden meermaals na verbitterd handgemeen afer^wezen. Wij schoten gisteren 23 vîiande^jke vlie»tuigen en 7 kabelballons neer. Lu'tenant Rnmey behaalde zijn 30ste luchtoverwinning. Duitschen Kroonnrins : Bezuiden Hipont brachten wii van een suksesvollen overval in de Fransche loooeraven gevancenen en ma-chinegeweren terug. VAN OOST. KONG. 2IJDE 1TALIAANSCH GEVECHTSTERREIN Weenon, Dinsdag 3 September. — Of. ficieel : Nergens strijd! van beteekenis. Vil FRMSCHE ZIJ0E WESTELIJK GEVECHTSTERREIN Parijs, Dirnsdag- 3 September. — Officieel middagbericht : In den loop van den nacht artillerie-akties op het front van de Somme en tusschen OiSg en Aisne. Vijandelijke overvallen in de streek var Vesle en in de Vogezan hebben toi niets geleid. Van het overige front niets te melden, Parijs, Dinsdag 3 September. — Officiel avondbericht : Fransche infanterieafdeelingen zijn te genover Depénancourt de Somme over-gestoken.Verder Zuidwaarts hebben dp Fransche troepen voet gekregen in het dorf Genvry, ten Oosten van het Noorderka. naal en, 200 gevang,enen gemaakt. Ten Oosten van Noyon zijn de Franschen opnieuw opgeschoten. Ze bereikter 'ifn naasten om-trek van S alêne y. De artilleriestrijd bleef in deze heel< streek le vend ig. - In de gevechten van gisteren tussçher Ailette en Aisne hebben de Franschei 1200 gp'angenen gemaakt/ Een Duitsche overval in'het vak vai de Violu heeft geen resultaat opgeleverd IVkN FRGFLSCHE ZIJDE WESTELIJK GEVECHTSTERREIN Londen, Dinsdag 3 September. — Of ficieel: De krijgsverrfcht'ng'en, die gisteren be zuiden de Scarpiei ten uitvoer zajn ge-teacnt, zijn v oikoroen g'ej-laagd. De i ij-and is deer-lijk verslagen in zijn \oorbe-re.oe stelllngen van htt verdedtgingstelsel " van Drocourt—Quéant, met het gevolg dai hij h.eaen ociitend teitel,jk langs het : geheele slagfront is teruggetrokken. In den loop van den slag van gisteren . hebben wij, behalve dat' \v:j den vijand zware verliezen hebben b,erokkend, cunge-: veer 10^000 gevangenen gemaakt. Onze troepen trekken thans verder op { en zijn, naar verluidt, Pionville, Doignies en Blllillcourt binnengerukt. De Kana-deeschc troepen hebben gisteren bij de bestorming van de lini,e Drocourt— Quéant de grootste vaardigheid en moed aan den dag .gelegd. Deze linie had de . vijând gedurende de laatste 18 maand,en in de puntj.es en tôt de meest geweldige , himderpaal met aile ?<nufjes der moderne techniek ingericht. Hij had zijn stellin-. ge.ni hier dermate versterkt dat op een ■ front van 8000 yards niet minder dan elf Duitsche div-sies- zijn waargenomen. In weerwil van de sterkte dezer defen- ■ sieve stelling ,vermeesterden de Kaina- ■ deczen, dcor de Engelsche troepen schit-t.erend ter linkerzjjde gesteund, aile voor hen gelegen punten. De Zuid- (?) troepen en de marine troepen van het 17de korps onder aanvoering van luitenant-geineraal 1 Sir Charles Ferguson, brachten op niet minder dap'ppre wijze hun, moeilijke taak ten uitvoer,. die bestond oin de bestorming van het knooppunt Drocourt—Quéant en die Hindonburgl nie. Dez,^ steliingen wa-1 ren vain een geweldige sterkte, doch onze troepen veegden er over en er om heen en ran-ingelden Quéant van het Noorden uit, met het gevolg, dat dit gewichtig steunpunt bij het vallen van den nacht in onze han-ci^n viel. Het korps pantser-wagens heeft op' nieuw materieel tôt het welslagen, dezer krijgsverrichtingen bj-gedragen.VANTALIA&NSCHEvZIJOE ITALIAANSCH GEVECHTSTERREIN Rome, Dinsdag 3 Septembfr. — Officieel:Gisterem heeft het slechte weer de ar-tillerieakties grootel'jks beperkt; h,et kwam de bedrijvigheid onzer patroeljes, die in het Concei dal de linLes der tegenstander s binnendrongen, mater'aal ver-meesterden en de reaktie van jeen ver^ woed,' doch vruchteloos vuur des vijands bij den Grappa uMokten, echter ten goe-de. Kleîne Italiaansch,e voorposten bij den Stelvio en den Tonale hebben vijan-delijke detachementen op de vlucht ge-jaagd.In den midd'ag van 1 September is een vijandelijk vliegtuig geveld en een ander gedwongen, te landen. TELIGMMMEN EEN OPHEFMAKEND ARTIKEL VAN LORD ROTHERMERE De oorlog kan nog jaren durenl Duitschland'g krachten niet onderschatten 1 Lord Rothermere, broeder van kord Northcliffe, met dezen laatste een. van de leiders der propaganda in Engeland', geeft in de « Sunday Pictorial » een opstel dat zeer veel ophef heeft gemaakt. Daarin heet het o.a. : « Ik hôud er in de eerste plaats- aan mijn landgenot>ten op hun hoede te stellen, door hun op 't hart te drukken dat niets de nabije ineenstorting van Duitschland veronderstel-len doet, maar dàt integendeel duidelijk sprekende teekenen toelaten te denken dat de oorlog nog verscheidene jaren zal duren. Waarop grondin wij inderdaad onze vooruit-zichten van een spoedigen vrede ? Op deze ■ en gene gebeurtenissen die men ons verze-kèTde in Duitschland nakend te zijn. \\ at mij betreft, ik ben van oordeef dat men aan die tlauwigheden niet het minste belang dient te hechten. Het is verkeerd te geloovep dat de troon der Hohenzollern's in gevaar is, en niets laat ons toe op een omwenteling in Duitschland te rekenen gedurende den oorlog. Ik twijfel er zelfs aan of deze omwente- ' lmg zlch wel ooit zal voordoen. De ekono-mische toestand van Duitschland is niet • schitterend, dat is waar, maar hij is heele-. maal niet zoo dat wij onze vijahden kunnen dwingen de wapens neer te leggen. Duitschland zal altijd in staat zijn zijn leger te voe-' den, al moest dan ook de burgerlijke bevol-> king den buikrietn nog nauwer toehalen._ De weerstandskracht van Duitschland is sinds het begin van den oorlog altijd onderschat geworden. Toen de oorlog uitbrak telde ' Duitschland 68 miljoen inwoners ; indien i men rekening houdt met de jaarlijksche lich-tingen, heeft het 11 à 12 miljoen soldaten , naar.de frontlinie kunnen zenden, en zelfs, ' zoo men de verliezen die het geleden heeft overdrijft, is het op dit oogenblik nog in 1 staat ons voor machtige legers te stellen. I I-k heb, wat mij aangaat, de overtuiging dat zijn militaire macht in 't geheel met ge-schokt is. ' Zoo het in onze bedoeling ligt te vechten ' tôt Duitschland zich overwonnen zal verk.a-ren, moeten wij ons tôt een zeer langen oorlog voorbereiden, een oorlog die niet nog maanden, maar Jaren zal duren. Ailes wel beschouwd, is het noodig het land deze wan r-heid te zeggen. Zoo wij haar verdoken hiel-den zou het volk, om de uitdrukking van den eersten minister te gebruiken, wel een of anderen dag gewaar kunnen worden dat het - naar den ondergang gaat... » Propaganda-indrukktn 't ls vooiwaar niet aangen&am tegenwoor-dig propagandatochten te maken... Het reizigersverkeer is du^danig ingekrom-pen dat ge dikwert op de onmogelijkste uren moèt vertrekken... l>e treinen rijden met minder dan de helft der vroegere snelheid en hebben aan sommige statie's meermaals een urenlang oponthoud... Daarbij komt nog dat de smukkelaars, die men overal, soms met honderden, op de treinen aantreft, door hun o\ ergroote, onooglijke pakken, welke in "de zijgangen, onder, tusschen en op de banken geplaatst zijn, u niet zelden amper genoeg piSats overlaten om juist te kunnen zitten, zoodat ge niet de minste beweging kunt maken, met het gevolg dat ge s tram en dood-moe. zijt bij het verlaten van den trein... Dit ailes geeft reeds eenigszins een kleine gedachte over de wederwàardigheden, welke ge op de treinen kunt tegenkomen..» Voeg hier nu nog aan toe dat ge in de gasterijen, tegen onmogelijke prijzen, minieme hoeveel-heden voedsel te verorberen krijgt, . dit ter-wijl ge tien keerén het geld in de hand moet omdraaien v66r het uit te geven, daar met onze propaganda-fondsen op de zuinigste wijze dient omgesprongen te worden, — en een-ieder zal met mij beamen dat ge niet voor uw genoegen op propaganda dient te gaan. Het zal dus geen verwondering wekken, wanneer ik zeg dat een propagandist dikwerf ten prooi is aan de grootste neerslachtigheid en ge waarlijk een onwrikbare overtuiging moet hebben, om, in aile weer en wind, het heele Vlaamsche land door te trekken, om het volksbewustzijn in Vlaanderen wakker te schudden. En toch is er aan al dit reizen een goeden kant verbonden : men krijgt er namehjk een algerneenen, klaren kijk door op onze beweging en meer bepaald op de propaganda, zoo men slechts goed zijn kijkers gebruiki, ver-gelijkt en daaruit besluiten weet te trekken, Men kan o.a. vaststellen hoe op de eene plaats, welke veel kans biedt om onze beweging goed wortel te doen schieten, onze ge-dachten, geen ingang vinden bij de bevol-king, terwijl op een andere plaats, welke men een onneembare burcht onzer tegenstre-vers zou wanen, het aktivisme een werkelij-ke macht geworden is. Wanneer in een stad of gemeente dit laatste geval zich voordoet, mag men gerust verklaren : hier is de rechte man op de rechte plaats, aan het hoofd der propaganda 1 Bovenstaande overweging maakte ik bij mijn laatste bezoek aan Leuven. Ofschoon deze stad door den oorlog heeft te lijden gehad, —- de franskiljonsche in-vloed bijna nergens zoo machtig is en men er zich niet ver van de taalgrens bevindt, gedijen aile Vlaamsche inrichtingen daar op de heerlijkste wijze. Het vergaderlokaal der aktivisten, « Ons Vlaamsch Huis », is niet groot-scheeps, maar degelijk ingericht. Daar is ook het propagandabureel gevestigd, dat met een minimum van bedienden vooroe&ldig werkt. -De mannen van Leuven gebruiken niet veel woorden, doch zijn steods de spreuk indach-tig : Wie durft de daad, hoejt geen raadl De uitroeping van Vlaanderen's Zelfstan-digheid had te Leuven plaats, zonder dat tr vart een ernstige tegenbetooging sprake was. Het lie juli-leest is er insgelijks prachtig geslaagd. Bijna elke week v. ordt er nu ook een debatavond gehouden, bijgewoond door minstens 400 man. Toen onze IJzer-soldaten optraden waren 1500 personen op-gekomen I De aktivisten hebben er ook hun eigen drukkerij, welke aan 9 werklieden arbeid verschaft ! H et isjerk dat zij ajUevert mag ge-zien worden! Onze strijdgenooten geven insgelijks een degelijk-opgesteld weekblad uit, « Uilenspiegel » gedoopt, dat veel gele-zen wordt. « Jeugdopbeuring », — een kindergenoot-schap, — telt honderden leden en geett prach-tige feesten ! Welk intens Vlaamsch leven er'te Leuven is, blijkt atdoende uit om 't even welke lijst van de wekelijksche vergaderingen door Vlaamsche vereenigingen. Wanneer men nu in aanmerking neemt dat v66r enkele maanden slechts een paar zwakke Vlaamsche groepen te Leuven be-stonden, — welke elkaar dan nog bekamp-ten I — moet men wel tôt de slotsom komen dat er, in een korte spanne tijds, ontzaglijk-veel werk îs geleverd. Dit is vooral te dan-ken aan het feit dat de leiding in handen genomen werd, door een persoon die de noo-dige wilskracht en een machtig organisatie-vermogen bezit, — n.l. door den heer Jef URSI. Voortdurend is hij in aktie, laat zich nooit ontmoedigen en heeft hij al eens een tegenslag, dan herbegint hij met verdub-belde hardnekkigheid. Uit zijn kleine, vuur-schietende oogen straalt durf en onverschrok-kehheid. Door niets laat hij zich afschrikken en werkt onverpoosd voort, ten spijt van wie 't benijdt 1 Menschen die niets tôt stand kon-den brengen, nemen nu het stokkepaardje der partij-politïek te baat om, achterbaks en gluiperig Jef Ursi te bekampen. Dat raakt echter niet eens het stof zijner schoenen en zijne belagers ten spijt bouwt hij voortdu-rend op, terwijl zij slechts kunnen afbreken I Een woordje van hulde mag hier ook wel gebracht worden aan den jongen maar ieverigen sekretaris van den heer Ursi, namelijk aan den hr Léo Magits. Aile ver-maak, aile ontspanning ontzegt hij zich om uitsluitend al zijn krachten te kunnen wij-den aan de Vlaamsche werking. Ook te St-Niklaas staat onze strijd er thans goed . voor ! Kort geleden kon daar slechts gewezen worden op een kleine kern aktivisten. Tcen men met openbare volks-vergaderingen begon werden ze stelselmatig gèstoord door betaalde .schoelies, onder de -leiding van... advokaat Orban 1 Onze mannen lieten zich echter niet afschrikken en be-gonnen een stille propaganda, met het gevolg dat het Guldensporenfeest door honderden geestdriftige pers®nen werd bijgewoond ! Elke week heeft er nu ook een debatavond ■— telkens bijgewoond door 400 personen ! — plaats, waarop men slechts toegelaten wordt op vertoon eener persoonlijke uitnoodiging van het propagandabureel. Deze uitslag werd vooral verkregen duor stille, doch doortas-tende werking van den heer METSERS. Van Turnhout is het reeds genoeg geweten dat onze strijd er beter voor staat, dan waar ook in het Vlaamsche land, — ook weer om-dat daar de leiding in hand is van een persoon, — de heer Er. JACOBS, — die jveet hoe te handelen om de massa voor het aktivisme te winnen. Uit het bovenstaande kan men besluiten, dat, wanneer er maar de ni^odige wilskraent is, onze beweging çnœt inslaan bij de bevol-king. Gebrek aan takt en initiatief heeft reeds in vele steden van tweeden rang en op sommige gemeenten onzen strijd doen schip-breuk' lijden. Bij de herinrichting der propaganda worde vooral in het oog gehouden dat het niet genoeg is personen van « goeden wil » aan het hoofd te hebben, doch zij moeten daarenboven volgens de plaatselijke om-standigheden weten te handelen om onze kamp voor de herwording van Vlaanderen bij hun medeburgers ingang te doen vinden. DEMOS. b i AU ea .LAjMïJ GEORGES LORÂND t. — Uit Ha-vere wordt geseind : « Havere, 2 September. — Mr. Georges Lorand, radikaal Kamerlid voor Arlon-Virton, is hedenochtend te Aix-les-Bains aan eesa hartziekte overleden. Sedert den1 oorlog had hij zijn groot rcdenaarstale-nt in dienst van de zaak der Geallieerde» gjesteld. » De Waalsche vo 1 ksvertegenwoordiger was wel een redenaar, doch een « groot a redenaarstalent is nogal oVerdrcven .Maar hij was een knap journalist, hoewel wat zwaar op de hand. Destijds was hij hoofdopsteller van « La Réforme », toen het orgaan vain de radikale partij met Janson en1 Féron tôt leid'Crs. Toen de Duitsche Keizer naar Oos'enu de kwani op zijn spierblanke boot « Ho-zenzoilern » was Georges Lorand daar als verslaggever. Hij senreef een me rkwaardig artikel ter eere van Willem II, onder t'tel : Un vrai Roi. 't Zou wel een aardigheid zijn dit nu eens over te drukken. Komende van eeti republikein, maakte het grooten ophef. Wie daartoe gelegenheid heeft moest de kollektie van de <( Réforme », uit die dagen, eens inzijen. Georges Lorand werd tammer met de jaren, en zeer brut'kbaar in de handen der regeering. Zoo liet hij zich, even als Maeterlinck en Destrée, naar Italie sturen om te hel-pen dit land, dat lo,uter inlijvingsdoelen kon doen gelden, mede in den oorlog te drijven. Hoe gering ook het aandeel dier agen. ten van de Entente mocht zijn, het is een verantwoordel ij kheid die op hun na-gedachtenis zal kleven. « La promiscuité parlementaire », waartegen Lorand gaarne bulderde in zijn mannelijken leeftijd, toen hij de vol-bloed demokraat was, had hem zelf niet onaangetast gelaten. Deze rechtgeaarde Waal werd uit de « Réforme » gedrongen door twee andc-re Waîen, Ach. en Hector Choinage, die het b!ad op een lager peil brachten, en zoo aan hurnbug deden, dat het er onder dood ging. Georges Lorand nicet vooraan in de zestig geweest zijn. SNOBISME IN NOORD-NEDER-LAND. — Een eigenaardig on voor het karakter van zekere onzer Noorderburen kenschetsend nieuwsje : Professor Burger van Amsterdam zal eerstdaags een tijdschrift publiceeren waarin hoofdzakelijk geschreven zal worden door Nederlandsche en Skandi-naafsche oor-, neus. en keelartsen. Dat is nu eigenlijk geen voorval dat opzien-barend mag genoemd worden. Maar de Hollandsche gelèerde heeft het noodig geach't teveins bekend te maken dat enkel artikels zouden worden opçenomen welke in het Fransch, Dnitsch of Engelsch gesteld zijn. Hee'lijk, niet waar? Is professor Burger geen bestuurslid van het « Alsremeen Nederlandsch Ver-bond »? 't Zou ons geen zier verwonde-ren. — (G. v. Br.) (SHIT' .Néderland, Duitschland, Noorwetfen, stnan aan de swlts der bes-haafd'; landen, om• dat een detfeJUke ners de volkstaal er aile !a<!en der bevolkfn<î voorlicht. Vlaanderen moet v/oWen. De eerste daad van Vlaamsch(5ezlndhoid is dus : zlch abonneeren op « Het Vlaamsche Nieuws >. lets voor iederen dag. De nieuwe verordening op hec Lager Oiiderwijs GESPREK MET HhEK PROF. J. uil DECKER Den 15n Juni werd de nieuwe Schoolwet, door de belgische Kamers geStemd. Het was tegenover Vlaanderen de bedrieglijkste, siuwste en> vijandelijk-ste wet die er oo.t werd uitgevaardigd, en elke Vlaamsche wet was nochtans altijd een wapen, bot voor ons recht, scherp-snijdend om onze taal te tref-fen.Laten wij hopen dat die janus- en Judaswet de laatste Belgische wet zal wezen die over Vlaanderen poogde neer te komen. In Apri} 1918 werd de Raad Van Vlaanderen geroepen, haar door mid-del van een Verordening tôt een eef-lijke Vlaamsche wet, waarop het Vlaamsche volk aanspraak heeft, te hervormen. Na grondige vooraigaandelijke stu-die en degelijke besprekingen werd de nieuwe Verordening einde dierzelfde maand ter stemming gebracht, eenpa-rig aangenomen en aan den heer Gou-vemeur-generacil von Falkenhausen voorgelegd, die haar onderteekende den 4n Juni 1918. Ge!.ijk de Vlaamsche Hoogeschool tôt eeuwige eer zal strekken van wij-len den heer G.-G. von Bissing, zoo zal deze Verordening den tijdelijken landvoogd 'over Vlaanderen en Wal-lonië tôt een titel voor onze onvergan-kel'jke erkentenis blijven. Den 6n Juli 1.1. kwam de tekst in het Wet- en Verordeningsblad Voor Vlaanderen. Wij hebben ons persgesprek met den achtbaren hooerleeraar en Gevol.-machtigde hr De Decker niet heele-maal in den vorm van vragen en ant-woorden geven, doch volgens de no-ta's die wij vliegens onder zijn welbe-spraakt woord konden neerkribbelen. Allereerst wijst ons prof, de Decker op de uitzonderlijke, niet genoeg te waardeeren belangrijkheid van de Verordening. — Het principieel gewicht van de wet ligt hierin, zegt hij, dat voor de eerste maal in de geschiedenis van Bel-gië de Vlaamsche taal, het Nederlandsch, als landstaal van Vlaanderen wordt erkend. Er wordt niet meer gegoocheld en ge-zwendeld met de benaming moëder-taal.Vlaanderen i3 ééntalig Vlaamsch, Vlaanderen heeft een landstaal en nie-mand in Vlaanderen kan nog het recht komen opeischen dat het Fransch als de moedertaal .van zijn kinderen erkend zou worden, met rechten daar-aan verbonden. Het is nu de toestand van elk vrij volk. • ■ Het berucht artikel 20 van de Schoolwet van 1914 wordt door art. 9 van de Verordening aldus gewijzigd : « Art. 9. — Artijkel 20 luidt voortaan als volgt : » In aile lagere scholen van Staat en » gemeente, in aile aangenomen en » aanneembare lagere scholen, alsook » in aile openbare en uit openbare » middelen ondersteunde kindertuinen » (bewaarscholen), scholen van voort-» gezet lager onderwijs, avondscholen » en bijzondere leercan^en, wordt het » onderwijs in de landstaal, het Ne-)) derlandsch, gegeven. » Voorloopig en louter als overgangs-maatregel zijn er afwijkingen voor Groot-Brussel aan tœgevoegd. Drie verordeningen, een op het Lager, een op het Middelbaar en een op de Openbare Âmbten, vorm en te za-men een prachtig aansluitend en doel-matig geheel, doch laten wij eerst die op het Lager Onderwijs toelichten, want zij is de grondslag van het alge-meen volksonderricht in Vlaanderen. Voor onze lezers, minder van onder-wijszaken op de hoogte, zij aange-merkt dat het Lager Onderwijs sinds de schoolwet van 1914. uit vier graden bestaat, elk over twee schooljaren gaande. . Het kind gaat van zijn ode jaar naar school en treedt dan in het lste jaar van den Isten graad. 1 ste graad : 6 en 7 jaar. 2de graad : 8 en 9 jaar_. 3de graad : 10 en U î^ar- Op twaalfjarigen ouderdom dus komt het kind in den 4n graad die voor 1914 in België niet bestond. De drie eerste graden — dus 6 jaar zijn gewijd aan het algemeen theo- retisch onderricht (lezenl schrijven, rekenen, enz.) en ailes gebeurt hier louter en alleen in het Vlaamsch, zonder dat een vreemde taal wordt aan-geleerd.wat overeenstemt met de voor-schriften door de Dedagogen en heel de wereld gehullyrd. Nu het kind aldus een degelnk lager onckrwMS ^enoot en één taal, de zim, de landstaal, goed aanleerde zoodat het altijd over een middel zal beschik- ken om zijn gedachten uit te drukken, ook schrmeiijk, komt er een 7de en bite schooijaar, met een speciahsee-nng, een soort van vakiiundige vocioe-reiding toc het praktische leven, voor die leerlmgen die met in net imadel-baar onaerwijs treden. Dat is de ^de graad. Die vierdë graad K.an en zal verschii-lend wezen van kaiaivier, naar de streek waarin de kinderen wonen en naar het midden waarin Zij zuùcn komen te leven : iandbouw, n;jverneid of handel. Ook dit onderriciit gebeurt alleen m de Viaamscne taal. In dezen vierden graad nochtans mogen vreemde talen aangeleerd worden — één of zeiis tw'ee, meér is on-mogelijk — maar gedurende ten hoog-ste drie uren in de week voor elke taal. In art. 8 wordt dit a-dus vastgelegd : « Het lager onderwijs omvat nood-zakelijk de volgende vakken : » Godsaienst en zeoeieer, de lands-» taal d.u net INeaenanascn, leztn, )) scnrijven, de gronaoeginseien aer » reKenKunde, het wecteiijK steisel van » maten en gewiciiten, aaronjKSKua-» de, vadenanosclie gescmeoenis, <.ee-» kenen, de oegniseien der gezond-)) heidsieer, muzieK en gymnastieK. » Het onderwijs in andere lâien aan » het lNedenandscn mag eer. t m aen » vierden graad verstreKt worden en » zuIks maar gedurende ten lioogsie » drie uren m ue week vooreike taal.» Het aanieeren van het t ranscii, dat te Antwerpen b.v. reeds in het eerste jaar van den eersten graad was begon-nen, had euendige uitsiagen opgt'ie-verd en was louter tijdveriies tn ver-knoenng van jonge geesten geoieken. Nu net onderricht grondiger /al wezen,- zullen de kinderen op hun twaail-de'jaar gemakkenjiser een tweede taai kunnen aanieeren, -aan met het knoei-steisei tôt heden in voege. _ De vreemde taal zal meestal de fransche wezen, doch niet noodzake-lijxer wijze, want in Lamburg b.v. zullen de kinderen er voordeel bij hebben het Duitsch te verkiezen. , Vermits de kinderen cil de vakken uitsluitend in de Nederlandsche taal zullen aangeleerd hebben, zullen zij ook in staat gesteld zijn een Nederlandsch boek over hun vak met vrucht ter hand te nemen, wat voor onze volksjongens volstrekt onmogelijk was, want het tweetalig knoeistelsel totnu-toe in voege, kon slechts eenig nut op-leveren, en dan nog verkeerd begre-pen, voor de kinderen der burgerij die zich min of meer door middelbaar of hooger onderwijs in de Fransche taal zouden volmaken, en zich daardoor, met hun opgedane wetenschap, van hun eigen volk zouden afscheiden. Was dit niet onzinnig en moest het niet dienen om de breede lagen van het Vlaamsche volk achterlijk te hou-den ? Hoe is het godsmogelijk dat Vlaamsche wetgevers als V?r> Cauwelaert an-dermaal in 1914 zulke ergerlijke tee-standen door de deerlijkste en schan-delijkste aller wetten, hadden besten-digd ? Drie veroveringen waar al nooit een toekomstige regeerir~ zal durven of kunnen aan lomen : De Vlaamsche Hoogeschool; 4 De Bestuurlijke Scheiding; De Verordening op Lager en Middelbaar Onderwijs. — Maar, merkt prof, de Decker op en hij steekt aandachtvestigend en waarschuwend zijn wijsvinger op. ... ma.ar, ailes hangt nu af Van de stipte en eerlijk_e uitvoering van de Wet, en daarvoor zijn goede maatregelen ge-troffen, waaraan duchtig en streng de hand zal gehouden worden. Het zijn ten eerste de kantonale op-zieners die nauwkeurig toezicht zullen uitoefenen op de volledige ten uitvoer-legging, en daarvoor is dus een keur van natinoaal-Vlaamsch voelende en onderlegde mannen noodig. Daarbij zijn er drie kommissies aan-gesteld om te waken dat zelfs de wille-keur van kantonale oozieners niets aan letter of geest van de wet kan veran-deren.Er is een kommiss'e : 1 ) voor Bra-bant en Groot-Brussel : 2) voor Antwerpen en L'mburg; 3) voor Oost- en W^st-Via anderen. De drie kommissies staan onder het voorzitterschao er leiding van den hr Richard de Cneudt. Bij dien naam ko™den we niet nala-ten onze eroote voldoening en gerust-8tel1ino' lurht te geven. Richard de Cneudt heeft <^e drie hoe-d=>niçrheden daartoe verei°cht : eerhjk-Vlaamsch. proote b^^'^^frlheid, onver-wrichtbare kra.chtdadîo'^e'd. — En mogen we de leden der Ant-

Er is geen OCR tekst voor deze krant.