5de JAARGANG, Nummer 16. PRIJS : 5 CKNT1EMEN 18 AUGUSTUS 1917. ONS LAND STAAÎKUNDE WETENSCHAP KUNST - TOONEEL - LETTERKUNDE ABONNEMENTSPRIJS Per jaar » . . fr. 3.— Yoor 6 maaadwj. . » 1.75 Voor 3 maamdea » 1.— MEN SCHUIJFT IN TEN BUM»LE VAN HÏT BLAD Opstelraad en Beheer : ROODBSTSLAAT, 44 - ANTWERPEN. AANKONDI«INGJSN NAAR OVEREENKOMST Oagateekeaéa stukkaa w«rd#» niet Wat gebeurt er in Havere ? De Vlamingen, — wij bedoelen de nationaal-voelende Vlamingen, — worden door de onverbiddellijke lcgika der feiten in het gelijk ge-steld. Toen ze, voor jaren reeds, de uitmoordende akiie van den Belgi-schen staat op de Vlaamsche volks-ziel hrandmerkten, riep men ze toe, — precies van waar men ze thans voor verraders uitscheldt, — dat zij overdreven waren. En men veroor-deelde hen voor hun overdrijving. Zelfs was toen niets zoo tergend, zoo hatelijk, zoo smadelijk dan het mépris waarmede men de énergu-mènes behandelde. In dat slijkerig mépris lag toen de Belgische vaderlandsliefde van he-den, die geen liefde is, slechts ik-zuchtige eigenbelang-dienst, ver-waandbeid, onbegrijpelijke dom-heid, volslagen kretinisme en haat. De Belgische staat, in zijn wensch tôt uitmoording van het natuurlijke, en daarvan in de plaats stellen het onnatuurlijke, het gemaakte, is — in Vlaanderen, — heel, heel ver ge~ gaan. Zoo ver dat als er thans ernstige zaken gebeuren, de menschen in hun ikzucht of hun lust naar ver-maak voortleven precies of er heele-maal niets gebeurde. Op dit oogenblik konstateeren wij alhier haat tégen Duitschland en zijn bondgenooten, — een haat zoo blind dat hij tôt zelfs het licht der zon loochent als zij bij den middag in een wolkenlooozen hemel in haar glorie te schitteren staat ; haat tégen de aktivisten even onberedeneerd en even stompzinnig. Wat merkwaar-dig mag genoemd worden, is dat die haat algemeen en uitsluitelijk vastgesteld wordt bij een zekere klas van de bevolking : menschen die zich pooit met het nationaal le-ven hebben ingelaten, kruideniers weleer en thans oorlogswoekeraars, die vroeger het onmogelijke hebben beproefd en gedaan om hun kinde-ren te doen ontslagen van den krijgsdienst en die wat hen^zelf be-treft verstoppertje hebben gespeeld met hun vaderlandsche verplich-tingen.Die haat neemt af. Groeit langs eene zij de het aantal der aktivisten, langs den anderen kant wordt het aantal der onverschilligen grooter. Op dit oogenblik haten die ^ haten uit mode... de anderen zijn niets en heel het nationaal leven is samenge-vloeid in het aktivistisch midden. Dat nu is de vrucht van de ver-waand-domme aktie van den Belgi-schen staat op de Vlaamsche volks-ziel.Onbekwaam om liefde te kwee-ken, heeft ze haat voortgebracht en onverschilligheid. Zij die beminnen worden thans door de regeering na-gekeken, bespioeneerd, als vijanden behandeld. Ze zijn de nationaal-voelenden, de aktivisten, die om de vijandelijke daden van de regeering tegenover ze, die regeering als niet meer passend, oordeelen en veroor-deelen.Er is geen plaats in Vlaanderen voor ze, die Vlaamsche menschen, wier eenige misdaad het is — als het eene misdaad zijn kon ! — Vlaanderen, hun natuurlijk vader-land, meer te beminnen dan België, hun politiek vaderland, uit eene om-wenteling met behulp van Engelsch goud ontstaan en met Fransche troe-pen geslicht. Dat politiek vaderland — dat om eene utopie te verwezenlijken, — in onze harten tôt de herinnering van ons natuurlijk vaderland zou uitruk-ken f bij hoevelen is het er dan ook niêt in gelukt ? ) , keert thans en zoo-als het altijd heeft gedaan naar zijn wezenlijke stichters terug. Zijn par-tijkiezen in 1914 voor Engeland en Frankrijk was — op de wijze waar-op het gedaan werd, ■— een eerste uitzinnigheid. Cyriel Buysse, een dergelijk feit voorstellend in zijn werk Zomer-leven, uitgegeven door Van Dis-hoeck te Bussum, oordeelt als volgt: (Of de passief Cyriel Buysse toen gedac.ht heeft aan de waarde van die woorden in 1917, kunnen we niet gissen. Zijn oordeel is niet malsch.) a 25 Maart. — Ik lees van eene kleine, nietige mogendheid die des-noods met de kracht der wapenen, haar heilige traditioneeîe, nationale rechten tegen de aanslagen eener zeer sterke, groote mogendheid zal verdedigen ! )) Die onzin ergert mij alweer ge-weldig. Welke sombere bruten, welke volslagen imbecielen, welke definitieve crétins en idioten zijn er dan wel aan het bestuur van dat klein land om, in deze eeuw van beschaving en vooruitgang, nog zul-ke stommiteiten te durven verkon-digen. » (Blz. 5.) We mogen alleszins gelooven dat dit oordeel van Cyriel Buysse onbe-vooroordeeld is. Sedert dan heeft hij weg afgelegd op de banen van het dornme vooroordeel. Te erger voor hem ! En nu ! De Belgische regeering huldigt weer eens een nieuwen koers. L'Opinion Wallonne spreekt opnieuw van een ekonomisch en militair verbond met Frankrijk, op het moment zelf dat in Havere onze jongens zich tegen de Franschen, die hen voor boches uitmaken, moe-ten verdedigen ! Baron Beyens, — de heldhartige Léonce du Castillon noemt hem alreeds een verrader, — kunnend den nieuwen koers niet goedkeuren, treedt af en de an-nexionnist, imperialist, franskiljon.. de Kempische baron de Broqueville neemt zijn plaats in. Holland is er door verontrust ! Van Cauwelaert eischt een re-geeringsverklaring ! De aktivisten zien naar Havere... en lachen... 't 1s zoo aandoenlijk het geboeleer van dezen Kempi-schen baron met de Fransche Marianne. Het doet denken op een ro-mannetje uit Parijs — L'Epui-seuse ! Onze Belgische patriotten gaan naar den kinema en verklaren : — Ce n'est pas le temps ! Terwijl België, dat ze beweren te beminnen, wordt geleverd ! Wat gebeurt in Havere? Van Cauwelaert vraagt eene ver-klaring. De Belgen in Holland ne-men hem dat kwalijk en vragen zich af hoe lang ze hem nog als Belg zul-len ontvangen kunnen. De Belgen zijn zoo ontmand door de aktie van de Regeering, van den staat, dat ze slaven van het gezag geworden zijn, en slaven blijven als dat gezag zelfs voor België nood-lottig is. De Belgen hebben gêen nationaal leven, geen vaderland ! De Regeering zal geen verklaring geven ! De Regeering zal ons voor vol-dongen feiten zetten ! Dat zullen wij ook doen I Als de Regeering de Grondwet krenkt, smaadt, schendt, met de voeten trapt, dan mag ze zich aan 't ergste verwachten, Het opbloeiend nationaal leven in Vlaanderen zal haar dat gereed ma-ken.Dat nu Havere doe wat het wil ! George P. M. ROOSE. Een Voorst.i Daar « De Belgische Socialist » steeds het Vîaamsehe aktivisme in een verke-erd dagUcht stelt doet de ondergeteekeaide aan bovengemeld; blad! het volger.ds voorstel : Een wekeîijksch oî veertiendaagsch bulletijn uit geven, waarin het Vtaarnsch® vraagstuk, uit socialistisch oogpunt ge= l'en, zou besproken worden. Daaraam zou den medtewerken drie, door «De Belgische Socialist» aan te duîden personen en drjei aktivistisch-Viaamsche sociaaJ-dittmokraten (b. v, Ed. Joris, F. Primo en ondergeîeekende). Indiera K. Huysmans, zoa hij over-stslpt is door bezigheden, zijn medewer= king niet kan verleenen, zou er genoeigen, kunnen genomen worden met zijn bro-chunr «De Omwenteling van 1830» hooîdstuk voor hooîdstuk, in het bulletijn te laten verschijnsn. De mogclijke d©îicietcn zouden moe-Éen gedekt worden, elk voor de helît, door de twese partijen. Jef Van Extergem. BfSCHUIT MET MUISJES NATIONAAIy( ?) KOMITEIT. — Waar die hooge heertjes denken de kans schoon te hebben, laten zij nooit na de Vlamingen te sar-ren. Op de kaarten, zoogezegd niet bestemd voor het publiek, maar voor deu inwendigen dienst, wordt dan ook de Nederlandsche tekst stelselmatig geweerd. Zoo lazen wij op der-gelijke druksels, in 't Fransch alleen : « Comité National de Secours et d'Alimentation — Siège Banque Nationale » eu daaronder een mooie stempel met «Ravitaillement». Zullen we die knaagdieren dan nooit uitge-roeid krijgen ? HOE GEK! — Een vriend, destijds uit Engeland teruggekeerd, vertelde ons een eu ander over de waarlijk ziekelijke hebbelijk-heid, die in 1915 aldaar onder de Belgische uitwijkelingen heersehte. Iïij was gevestigd in het badplaatsje Tunibridgê-Wells in Kent, en ontmoette er een welgekeud Vlaamsch kunstenaar, die hem zijn plan meedeelde, een inuziekavond in te richten. Toen onze zegs-man zich daartoe bereid verklaarde, onder bediug dat het een Vlaamsch feest zou zijn, ging de andere aan 't meesmuilen van < fana-tism», vrees voor Duitschers geuomen te worden, en anderen prietpraat, en ging ten slotte op eigen lioutje het zangfeest bezorgen. Naast eenige flauvve romances, werd er « Mijn Moe-derspraak » gezongen, maar... op Fransche woorden ! De helft der aanwezigeu verliet onder luidruchtig protest, de zaal. Des te beter gelukte later een Vlaamsch feest door onzen vriend aldaar op 't getouw gezet, en waar uitsluitend Vlaamsche liederen gezongen ■ werden,zoo maar voor de vuist, maar die even-wel aan de Engelschen opperbest bevielen. VLAAMSCHE KUNST... — Te Rotterda 11 wordt een moderne « Dans-Revue » gespeeld, met Proloog van onzen natioualen August Monet. Hoe groote geesten toch afdwalen kunnen : wij hadden ons den edelen patriot steeds voor-gesteld, als aldoor briescheud van woede, ziedend van onbaatzuchtige vaderlandsche geestdrift, zuchtend in zijn vrijwillige bal-lingschap over 't lot van België, — eu nu gaat de groote man, doodgewoou aan 't schrijveu van een revuetje met «corps de ballet» — piquante monteering, enz. Misschien stort hij wel zijn « droits d'auteur » totaal aan een of ander « Belgisch » werk, met uitsluiting van Volksopbeurintf... a of course » !... HUYSMANS schreef in « De Belgische So-cialist » eeu stuk tegen de Vlaamsche minder-heidssocialiateu. «De Nieuwe Tijd» bij monde van B;. Joris staat hem scherp te woord, en zegt o.a. : « Huysmans verkiest een België met als hoeksteen de Waalsche demokraten, en hij verkiest de Gallische taal boven de Germaan-sche. Dat is kwestie van voorkeur, eu waar voorkeur « à priori » is, daar houdt de discus-sie op, en uiemand in Vlaanderen zal Huysmans beletten, aan zijn flaminganten-verle-den vaarwel te zeggen. Wij, voor ons, verkie-zen voortaan de demokratiseeriug en de eko-nomîsche outwikkeling van de Vlaamsche werklieden voor eigen rekening te nemen. De Belgische regeering zal dan niet meer genood-zaakt (of gemachtigd) zijn, het Vlaamsche kolenbekken aan Fransche kapitalisten te ver-koopen. Voor onze werklieden zal daar dit voordeel in liggen, dat zij voortaan in eigen land brood eu welstand zullen vinden, in plaats van knecht te gaan spelen in Frankrijk, waar ze als beesteu behandeld worden, zonder dat ze door eigen regeering kunnen beschermd worden ». Me dunkt, die taal klinkt heel wat duide-lijker dan de « kultureele autonomie » van vriend Kamiel ! ZOU 'T WAAR ZIJN dat Joris nu, zoo wat overal « genegerd » wordt, en niet het miust in de stedelijke wasscherij waaraan hij on-baatzuchtig, siuds hij ze oprichtte, zijn beste krachten gewijd heeft ? 't Zou ons niemendal verwouderen, vermits het officiëele manna ? immers uitsluitend valt in de gapende pas-sieve monden, die slechts gesloten blijven, j waar zij hun vroeger flamiugantisch pro-| gramma moesten verdedigen! STUDENTENADMANAK. — Wij lezen in ■ de vakantie-uitgave van « Aula » dat te Gent, door de studentjes eeu jaarlijksche almanak zal uitgegeven worden. De traditie van 't «Zal» wordt aldus voortgezet. Tusschen haalcjes : Waarom heeft men dieu « histori-schen » kriug laten zakken? Zullen wij, zooals in de vroegere Almanakken, een paar lcunst-portretten van Vlaamsche voormannen krijgen ? Zoo ja, dan mag voorzeker Dodewijk de Raet niet vergeten worden ! •T ZOU ONS NIET VERWONDEREN! -Aanhoudend loopt het gerucht dat vele, vroeger weifelende ministeriëele beambten, thans terug hun diensten aanbieden, 't zij vooi Walenland, 't zij voor Vlaamsche ministeries, en zulks zou 't gevolg zijn van een Haversch ordewoord, waarbij de toestemming daarvoor zou verleend zijn. En waarom niet ? Het circulaire van 10 Juni 1913, onderteekend door den Minister van Binnenlandsche Zaken, Paul Berryer, zegt toch woordelijk : « De ambtenaars van elken rang (enkel de Goeverneurs en Arrondissementskommissaris-sen uitgesloten), zelfs de hoogere Agenten, zullen op hun post moeten blijven, en hun ambtsbezigheden voortzetten, indien de be-zetter zich hiertegen niet verzet. » Dat laat toch aan duidelijkheid niets te wen-schen!Er valt nu maar op te passen, dat het be-rouw der terugkeerende zondaars oprecht zij, want wolven in schapenvaclit loopen er maar al te dit!... « DE TOORTS, Nr. 30 toont ons op de titel-prent een reusachtig de Broqueville, in ge-sprek met een miniatuur Koning Albert, terwijl de « premies » zijn plan uiteengezet om de « sacrés flamins » met een kluitje iu '.t riet te zenden... Het hoofdartikel door Mter van Es is aan het optreden van Mgr. Mercier gewijd. Op 't eerste zicht is die houding edel en kranig : Zij kriigt al dadelijk een omgekeerd uitzicht, als men weet, dat Mercier steeds eeu gezworen Vlamingenhater was, en zijn drijven dus in eerste plaats gericht is tegen eigen landge-nooten, meer dan tegen 's Lands politiek tii-delijken vijand. Van de kranigheid blijft ook niet veel over, als men bedenkt -dat de Kar-dinaal door zijn ambt, onaantastbaar is. Zijn rassenhaat is grooter dan zijn kristelijke liefde : hij moet weg uit Vlaanderen I I11 een volgend stuk beëindigt Bodenstein, in een nabeschouwing, zijn studie over het Naturellen-vraagstuk in Zuid-Afrika, dat voor den Nederlandschen stam van overgroot ge-wicht is. Daarna wordt, in een ongeteekend stuk, betoogd dat, door hun uitlatingen de Haver-sche mannen, bekennen hoe plat zij onder Frankrijk's hiel liggen. E. Besse waarschuwt er tegen, hoe ongezien de Hollanders wagen te worden bij de onver-mijdelijk sterker en sterker groeiende Vlaamsche aktivisten. Holland moet buiten den oor-log blijven ; het moet ook zijn onverschilligheid tegenover de Vlaamsche Beweging af-leggen. De betrekkingen tusschen Hollanders en Vlamingen mogen op geen wijze bedorven worden ! Prof Bodenstein bespreekt vervolgens een Manifest door de Nationalistische Partij uitgegeven, en waarbij de gedachte eener her-oprichting van Zuid-Afrikaansche republieken wordt vooropgesteld. Of de verwezenlijking met een schok of geleidelijk gebeuren zal, moet de toekomst uitwijzen : dat zij eens toch geschieden zal, staat bij ons vast ! De Stam-Rubriek is overvloediger voorzien dan in de laatste nummers : de Entente-ge-zinde, franskiljonsche Hollanders, worden raak geschetst in een stukje van L. Simons. Maeterlinck, de Franschman, wordt getikt, op zijn ci-devant Belgische kneukels, e venais de verfranschte Johan de Meester, die René de Clercq's bij val te Antwerpen durfde be-twijfelen. Huysmans, Van Cauwelaert en Hoste krijgen ook elk hun verdiend deel. In het Pers-Overzicht wordt uit den « Rot-terdammer » het verslag genomen over de Sinn-Fein verkiezing van de Valera, waarna een paar kruimige brokjes uit het Sporen-nummer van « Onze Taal » uit Gôttingen, dit welgevulde nummer sluiten.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.