Drokster-VUîgeefsîet Saîu: Maaïschappsj II ET ISCHÎ bcstuerdcr ; p. DE VISCH. Lcdeberg-Ocîrt . . REDACTIE . . ADMINISTRAT1E fîOOûPOORT. 29. GENT VOORUIT Orgaan der BeSgische WerkHsdenpai'tii. — Verschijnsnde alla dagert. ABONNEMENTSPRUS BELGiE DHe ma an c! en. , . , . fr. 3.25 2.es maandea » . • • . tr. 6.50 Een jaar fr. 12.50 Men abonrieerî zicîi op al!e postbiiresle» DEN VRSEMDE Drie maanden Idagelijkc verzonden). . . . . . fr. 6.Î3 DE OORLOG EN DE GODSGELEERDEN I Wij hebben altijd de stelling verdedigd dat een logieke paap een wreede mensch is. Le Sien Piïbiîo levert er ons een be-wijs te meer voor, in een artikel over het princiep van den oorlog en de meening de godsgeleerden daaromtrent. Christus heeft in zijn evangelie ge-! zegd : Wie met het zwaard omgaat zal er door vergaan. En ook nog : Als ...en u op de rechter wang slaat, biedt dan [ ook de li'nker wang aan. De meeste simpele menschen, wij en veel anderen, zagen altijd in die spreu-i ken de formeele afkeuring van den oorlog en van aile gewelddaden. Maar de godsgeleerden denken daar anders over en Le Dien Pii3j!is legt ons dat uit als volgt : De oorlog is niet noodwendig «àvereenigbaar met de liefde tôt den vrede. Hij kan het zekerste midda! zijn or» tôt cen v;arsn en r?keren vrede ta kcmen, Men moet den oorlog zooveel moge-lijk vermijden, maar rçen moet er kunnen toe besluiten als hij onver-mijdeiijk is geworden, om de boo-zen te straffen en de goeden te red-den.De oorlog brengt verschrikkelijke kwalen mede ; maar indien hij nooit toegelaten ware, indien de goeden er zich absoluut moesten van ont-houden, de kwalen zouden dreigen nog grooter te worden, want de goeden zouden verlaten zijn, zonder bescherming aan al de ondernemin-gen der wreedheid en der baat-zucht.Dilcwijls, verklaart Suarez, is de oorlog onmisbaar aan de Staten om zich te* verdedigen tegen de onge-rechtigheden en de vijanden te on-derwerpen, want anders zouden zij niet kunnen leven in vrede. Het is daarom dat de oorlog ge-oorloofd is volgens de natuurlijke wet en ook dacr hst evangclssoh gs-looî, Jîcoït afwijkt van het na-tuurlijk reeht. Dat ailes is al zeer erg en men staat ttezenlijk verbaasd, verslagen als men zulke barba arschheden aantreft in een katholiek blad. Maar het volgende is nog veel erger : Tertullien had gezegd : Als de Heer Petrus ontwapende, dan ont-wapende hij aile soldaten. De heilige Thomas antwoordt : Zcoals de heilige Augustinus het zegde : degene neemt het zwaard op en wapent zich tegen het leven van een andere, die niet het bevel of de toelating ervoor ontvangen heeft van eene gewettigde macht boven hem staande. Maar degene die strijdt volgens het bevel van een prins of een rechter, indi~ het een bijzondere is, of door vlijt voor de rechtvaardigheid en in zekeren zin krachtens het ge-zag van C ad, indien ket een open-bare persoon is, die neemt het zwaa^ niet op, maa? h;j rnaakt gc-brisîk van datgenc dat hem teever-trouwd word en foijgsvoSg ntoeî hij niet gesiraît worden. Omdct de zorg van den Staat aan de prinsen is toevertrouwd, behoort het hun de stad, het koningrijk of de provincie te verdedigen die onder hunne bevelen stnan. T-,e Apostel heeft gezegd : Ket is niet zonder reden dat de prins het zwaard draagt, want Hij is de mi-nister van God, om zijne wraak te volbrengen tegen dengene die ket kwade doet ; zelfs behoort het hem van den degen te hanteeren in de veldslagen om den Staat tegen de buitenlandsche vijanden te verdedigen.Luther, zich ook steunende op de heilige schrift, beweerde het vol-gendo : » Indien de Turke de Christenheid overrompelen, is het omdat zulks de wil îi van God, waaraan niet te weerstaan is. Dat gedacht, dat men aan de straffen van God met mag weerstaan, is er be-streden geworden door Suaréz, die schreef : God wil ds«e îswalen nîet ; hij laat ze alfàesilijk toe en tiiensvol-g3«o verbiedt hij niât van za recht-vaardig a? te we;en. De oorlog is natuurlijk maar toegelaten dan wanneer hij rechtvaar-dig en i.oodig is. Voigens de godsgeïesrdsn nag de straf van der. coîiog niet onevén-redig zijn aan de begans fout. Een oorlog kan niet rechtvaardig zijn van twee kanten te gelijk. De overheid die den oorlog verklaart en deze die hem aanvaardt, veeleer dan voldoening te geven, hebben voor plicht te onderzoeken of de oorzaak waarvoor zij de wa-pens opnemen, wel juist is. Do inwoners zijn niet verpHoht van dat ondsrzosk te doen32£!fo dan vysnrsesr zïj tw/ijfelen aan de jçsjht-vaardighsid dsr ooraaak ; zij worden vâmhtscïîùidisâ tièor den plicht van te gaheorzamen. De prins, zegt Victorin, mag niet en moet niet altijd rekemng geven aan zijne onderhoorigen over de oorzaken van den oorlog. indien de endsrhocHgsn maar moesten veohten nadat zij verse-kerd zijn van de reohtvaardÊgheid van den oorlog, dan zou de Staat greote gevaren kunnen opioepen, d«î dout* zcu opsn staan voor a!is onreohtvaardlghsdsn. Zich zelve rechten wordt aan den mensch afzonderlijk geweigerd. Waar-om, vraagt men zich af, waarom het dan toestaan aan den prins ? Le Bien Pufo'io antwoordt op die vraag die hij zelve stelt, als volgt : Zich zelf te rechten wordt geweigerd aan de bijzonderen, omdat de wraaknemende macht aan den bijzondere met behoort voor bijzondere belangen. Die macht behoort aan de open-bare macht, die moet handelen voor het gemeenschappelijk welzijn. Tusschen twee souvereine Staten is er geene andere doenwijze noge-lijk, tenzij ' een internationaal scheidsgerecht. La Sien PuhSio treedt het gedacht van een internaticnaal scheidsgerecht 1 ij, maar hij voorziet ook de moeilijkheden daaraan verbonden. Wij zullen op dit artikel in een vol-gend nummer terugkeeren. F. H. Parelmoer en pareloesters Voordracht goliouflen in « uns Huis », de fient, op IDondordag 2 iseptember, door K. L. G. DE VOS. , Om meer duidelijkhcid aan zijno voor-8racht te geven, herhaalt de kunciige voor-| wachtgever de reeds in eene andere voor-i iracht medegedeelde struktuur der schelp : Jjh.de weekdieren. uestaaa meestal: uit eene opperhuid; Paaltjeslaag; 'voor o{ paarlemoerlaag. i &e beide laatste bestaan vooral uit kool-: ^"ealcium en cencbyoline. n ûoemfc de tweede paaltjeslaag omdat J gevormd is uit paaltjes die reehtstandig «« opperhuid dragen. «sschen de tweeds en derde laag is bijna geen verschil, uitgezonderd dat in de derde de ligging horizontaal is en heel onregel-matig, waardoor die lichtbreking teweeg-gebracht wordt, die aan het parelmoer zijr wonderen gians ve.'leent. Welk is nu het onderscheid tusschen parelmoer en parels? Het parelmoer bevindt zich in de schelp zelf en bevat meer koolzuur-calcium (ca-coz) dan cenchyoline. Bijna aile schelpen bevatten in zich parelmoer.De parels, integendeel, ontstaan in het lichaam der weekdieren en bevatten, in tegenstelling met do parelmoer, meer cenchyoline dan cacoz. Niet aile oesters geven parels, doch al-leen enkele soorten. Eén enkele soort levert parelmoer en pare] tegelijk, het is de parel-oes-ter.Het is vooral in de zeeën van het rijke en wondere Oosten dat men de pareloesters aantreft. Zoo in do Perzische Golf, op de kust van Ceylon, in de Roode Zee, Insu-linde, ena. Hoe worden ze daar gevischt en door wie? Het zijn de stoutmoedige inboorlingen van bovengemelde streken die zich aan den gevaarvollen en ondankbaren arbeid van pareloesters te vsschen, overgeven. Op ranke en slanke pirogen, uit boom-stammen gevormd, verlaten zij de kust. Daar waar zij denken pareloesters te vin-den, leggen zij hun bootje vast. Snel dalen zij, nemen zooveel oesters zij dragen kunnen en keeren dan weer pijlsnel naar de oppervlakte terug.Daar worden zij geopend met een mes, het vleesch wordt usschen de vingers geduwen om te zien of er geen parels in zijn, en wanneer de vangst goed is, dan is 'net feest op de booten bij de parel-vissebers.In eenige roerende woorden drukt de voordrachtgever zijne sympathie uit voor die rampzalige visschers aar weeldeartike-len,die zulk »»n ellendig bestaan hekben.Op ko rte en pakkende wijie schildert hij ons hun treurig leven, hun strijd tegen de woe-dende elementen, de stormen en de zee, die haar schatten hardnekkig schijnt te willen bewaren, hun onverzorgde en nalatige wijze van leven, hoe zij uitgebuit worden, vooral door de Chineezen. Het gebeurt dat zij soaiwijlen hunne kostelijke parels ruilen tegen Europeesehe prullen en nietigheden, voor een kop thee, voor een glas sterken drank, whisky, enz. Om al deze redenen schijnt dat geslacht ten ondergang gedoemd. Wie daar veertig jaar oud is, heeft reeds een eerbiedwaardi-gen ouderdom bereikt. Zij zelf nemen hun lijden niet erg op. De dood schijnt hun een voortzetting van den droom van het aardsche leven. Het zijn vooral de inboorlingen van Polynésie, die zich van de andere parelvis-schers ondetsoheiden door hunne stoutheid. Zonder steen noch reddingskoord dalen zij in zee. • Eene der voornaamste plaatsen waar pareloesters gevischt worden, i3 de archipel Toeamotoe. Hij bestaat uit ongeveer 80 ei-landjes met eene oppervlakte van 250 vier-kante mijlen. Buiten 2 of 3 zijn het allen atolls. Het zijn smalle, cirkelvormige eilanden, die een 60 à 150 m. diep waterbekken om-sluiten. Zij zijn meest 1/2 à 1 1/2 m. boven vloedhoogte en 300 à 400 m. breed. Het is op eene diepte van 3 à 40 m. dat zich do oesters bevinden. Loonend is de parelvisscherij alleen, omdat ook het parelmoer gebruikt wordt. De paaltjeslaag wordt afgekapt, de schelp gepolijst met tripoii. Het parelmoer wordt verwerkt tôt knoopen, messenheften, inleg-werk, enz. Men verkrijgt de schelpen waarin het zich bevinit, vooral bij het visschen naar paarlen, zooals in de Perzische golf en de Iloode Zee, bij de Soeloe- en sommige Zuid-zee-eilanden. In den handel heeft men Hanzanilla-, Makasas- en Zuidzee-paarle-moer. Men verdeelt deze soorten van welke de tweede voor de beste gezocht wordt, in witta en zwarte. Ook de rivierparelmossel levert fraai paarlemoer. Om het paarlemoer zwart te maken legt1 men het in een oplossing van ammoniak-chioor-zilverzuur.Er wordt ook paarlemoer op kunstmatige wijze vervaardigd. Velen onder u zullen zich wellicht al af-gevraagd hebben : Maar hoe ontstaat die parel in de pareloesters ? Die vraag wil ik in het mogelijke beant-woorden.De parel gelijkt in haar samenstel op het parelmoer, en bestaat uit tal rijke op elkan-der gelegen, maar niet regelmatig gevorm-de lagen van een organische, sterk met koolzuur-calcium doortrokken zelfstandig-heid, zoodat men haar beschouwen moet als 'n bijzonder sterke afscheiding van paarlemoer op 'n bepaalde plek. Vroeger ging men algemeen van de ge-dachce uit dat het ontstaan der parels het gevolg was van 'n ziekelijken toestand van de pareloester, die door drukking van een in de schelp ingedrongen vreemd voorwerp ontstond, waardoor dit voorwerp met de pareivormends zelfstandigheid omhuld werd. Sedert 1850 vond de meening ingang, dat de parels door parasieten gevormd werden, welke meening, na de onderzoekingen van 1901-1906 de meest waarschijnlijke is geworden.Gewoonlijk zijn de parasieten zuig- of lintwormen, vooral de larven van deze dieren, soms ook draadwormen. Men zou een parel als 'n ingekapselde larve moeten aanschouwen, die in de pareloester den tijd afwacht, om in 'n nieuw dier over te gaan. Somtijds schijnt de larve in de schelp te sterven, in welk geval de parelvorming doorgaat. Is dit niet het geval, doordat de pareloester door 'n ander dier gegeten wordt bvb., dan wordt de ingekapselde larve vrij en ontwikkelt zich tôt 'n worm. Men vindt somwijlen wel 80 kleine parels in één oester, en enkele groote. De parel is op verre na niet zoo hard als de edelgesteenten. Door verloop van tijd verdwijnt haar glans, vooral door afwisseling van fempera-tuur en huiduitwaseming. In oude graven heeft men er gevonden, die bijna geheel in stof waren opgegaan. De kleur der parels is naar gelang van die der schelp blauw- of geelachtig, en bii den zwartajïhtigen rand der schelp wordt zij zwart. De kleine parels zijn zoo groot als zand-korrels. \ Hierop geeft de voordrachtgever eeiiige afmetingen der meest gekende parels, waarvan de grootste ongeveer 5 cm. diame-ter heeft. De parel was reeds van oudsher bekend in Indië, alsook in Egrpte. De legende ver-telt dat' Cleopotra een opgeloste parel in 'n wijnbeker uitdronk. De Oostersche keizers versierden er hunne gewaden mee. Eenige prijzen van parels worden mede-gedeeld, waaronder enkele de kolossale sommen van millioenen bereiken. Hoe worden de parels bowerkt om te prijken op feesten om den hais onzer rijke damen 1 Zij ondergaan de volgende bewerkingen : Eerst worden zij doorboord en in groepen gerangschikt volgens grootte, kleur, enz. Om ze volgens grootte te rangschikken, doet men de volgende simpele operatie : Een soort van kasje is verdeeld door plankjes, voorzien van openingen in ver-scheidene afdeelingen. Het bovenste plank-je bevat de grootste openingen, het tweede minder groote, en het' onderste de kleinste. Scheidt men nu het kasje, zoo blijven de grootste parels al boven liggen en de kleinste bevinden zich langs onder. Dan worden zij op 'n zijden draad gesto-ken, de grootste parel in het midden, en zoo in afdalende rang. Tusschen twee parels ligt een knoopje, zoodat, indien, bij geval de draad brak, men enkel een parel zou verliez;en. Het schijnt dat de pareloesters langjia-merhand verdwijnen. Hoe daartegen wer-ken ? Men heeft reeds veel gezocht, veel geprobeerd, nog immer zoekt men om dit problema op te lo3sen, doch de proeven hebben tôt hiertoe weinig opgeleverd. De voordrachtgever eindigt met nog eens het ellendig lot en dierlijk leven der parel-visschers te herinneren, die hun 'even op-offeren voor de praal en weelde der rijken, en hij doet een beroep op de elementarische wetten der menaihelijkheid om die onge-hoorde uitbuiting te keer te gaan. De heer De Vos was voor het publiek geen onbekende meer. Talrijk was het op-gekomen om hem te aanhooren. Deze klare, duidelijke en pcht degelijke volksvoordracht was geschikt, , geschreven en gesproken om als geestelijk voedsel te dienen voor ied-ereen en nog nauwer en in-niger de solidariteitsbanden toe te halen die aile arbeiders van de gansche wereld moeten omsluiten. De lange toejuichingen waren voor den heer De Vos de hartelijkste bewijzen van dank die men hem anders kon zeggen. G. Vuyfsteke. Mijmeringen tu Het is een prachtig zom&rweer, de 2 >n zei It hare verkwikkende stralen over veî-den en weiden, die getuigen van groei-kracht en natuurleven, ailes noodigt uit naar een flinke buitenwandeling, om t'ont-snappen aan 't eeuwig gezanik over den oorlog en de daaraan onvermijdelijk Verbonden leugens, die den meest kalmen mensch de zenufwen raakt. Langs grillig kronkelende en zandige buitenwegelkens slenteren w'eenzaain voort, tôt w'in de verte, de spits van den kerktoren eener naastbijgelegene gemeente ontwaren, waarvan we door verordeningen weten, dat we niet verder op mogen, zonder bijzondere toelating. In onze nabijhsid bemerken wij een klein groen plskje, onder een door de natuur grillig gekromden boom, waar de schaduw ons aantrekt, om er esnigen tijd in 't zach-te gras ons rcêer ta vleien. Het Handboek over Socialisme, waarin wo poogden een weinig afleiding te vindsn en die we steeds met roorliefde doorblade-, ren, scheen zijne aantrekkingskracht ver-loren te hebben, het ontglipte weldra onze handen en wij vervielen in een soort diepe mijmermgen die 'n droom geleken. Het gebrom der stalen vuurmonden, die aan 't gewestelijk front dood en vernieling zaaien. de vliegers, die in sierlijke vlucht het luchtruim doorkruisen, 't goraas der afweerkanonnen die hen bestoken, de schrapnel's die net dof gekraak in de lucht ontploffen, zijn dingen, die, om hunnen duur en gevolgen, ons de keel uithangen. en niet van aard zijn onze zoete droome-rijen te storen, voor 't oogenbiik. Onze geest voer ons terug naar de nog niet lang vervlogen tijd, toen handel en nijverheid bloeiden, toen het proletariaat nog de gelegenheid had 't dagelijksc' brood te etsn in 't zweet zijns sanschijns..., tçfen België een bijenkorf i-eleak van bedrijvfg heid en inspanning, om in den wereldhandel op te sehuiven. We zagen de duizendtallen hooge fabriek-schouwen, hunne walmende rookpluimen het hemelruim inblazen, we hoorden de honderdduizenden stoomfluiten met zware en schrille stem 't begin en 't einde vaA den werktijd aankondigen, 't snorkend ge-raas van daderen en mekanieken, stre.ci*-de ons 't oor, als de blijde boocfechap van de voortbrengingskracht van een heel volk. Eene siddering dooriiep ons van hoofd tôt de voeten als we terugblikten naar het vroeger veel bewogen pc,rtijleven, naar de groote reusachtige, politieke en economi-sche strijden, waarvan ieder dezer, ons een stap nader 't beoogde doel brac'nten, na;ir de vergaderingen, meetings, betoogiEgeh, naar onze kruistochten door 't donkere Vlaanderen, waarop we overal 't socialis-tische za,ad met milde hand rondwierpen-stilaan 't Vlaamsche volk opvoerende toi een hooger en beter leven, en veerdig maken om met zijne waalsche klasse en lijdens-genooten in een gezamentiijk vooruitdrin-gon, hun beider vrijmaking te bespoçdigen. Voor ons oog tooverde zich ook de ovei de grenzen heen verspreide Vredesbewe-ging, waaraan tal van edele en groota geesten hunne beste krachten wijdden, -net het vele millioenen kostende vredespaleis van Den Haag, onder wiens hooge gewel-ven dikwijls het luidst de steia schettifrde over allerhande vredesdroomen, van die-genen voor wie de oorlog een welkomen iaak was, toen we plots uit onze overwe-gingen gerukt werden door een© stoere vraag om onze eenzelvigheidskaart, die ons tôt de naakte \verke'i_vheid terug bracht en ons diets maakte, dat de heele vredebe-weging eene zeepbel was, niet in staat een. oogen'olik te beletten dat millioenen menschen elkaar naar de keel vloegen, huinani-teit en beschaving in een zee van bloed on-derdompelend.Onze strijd kwam ons des te sehooner en edeler voor, een strijd voor een (nurzamen vrede, tegen ;t internationaal kapitalisme, die door zijn veroveringszucht en woeker-geest, den oorlogsgeesel ontketent, de bloem der volkeren naar de slachtbank lei-den en we snakken naar 't einde van dien bloedigen wereldkamp, om de worsteling met meer kracht dan ooit aan te vatten tegen diegenen die er do oorzaak van zijn. Jos. Coolo. Zondiisbled m "ïMinif,, Vraagt het aan és verkoopers en &s-waart het ^OFgvuidig nn het geîezen te hebben. De opîJo!gcntlijka wekeiijksshe nummers zuiien op het einde des jaara een mooien teîtsrkundigen bundef vor» men, een soh?^ voor da huSskamer. Prijs van het Bijbiad : VSJF C NTIÊ. MSN, VOOa ACMT SLADZyQSN, compacton druk op 2 koiommsn. ^ « 5$C « ***$*******$ Rond den Oorlog SSB Paul Michaelis. die in het veroverde Kowno geweest is, vertelt daar van in het » Beriiner Tageblatt » : Toen hij 's nachts aan de Njemen staande over de-stad keek, zag hij den achtergrond verlicht door vele branden. De heele horizon gloeide in rood vuur en tegen dezen achtergrond teekende zich de antieke, met vele hooge kerken getooide stad buitengewoon plastisch af. Iederen» gevel, iederen toren kon hij onderscheiden en toeh had dit in bloedig rood gekleurdo tafereel iets fan-tastisch.Uit het Oosten donderden de kanonnen en hoorde hij zonder ophouden het ratelen der machiengeweren, die den laatsten onge-regelden tegenstand tôt zwijgen brachten. Slechts met moeite kon men zich aan de ge-dachte wennen, dat Kowno, dat tôt nog toe zoo buitengewoon taaien tegenstand gebo-den had, plotseling bezweken en in handon van de Duitschers was. Verder vertelt hij: In vroeger tijden zouden de veroveraars in een gewonnen stad eerst rust hebben genomeri. Dat bestaat niet meer. Terwijl het grootste gedeelte der troepen nog ver achter Kowno stond, waar-schijnlijk nog niet eens wist dat de vesting genomen was, was de voorhoede roed3 weer door Kowno heen, om den vijand op de hielen te blijven en hem geen oogenbiik rust te gunnen. De staf van de troepen, waarbij wij zijn, kwam gisteren in Kowno aan. Toen ik dezen wilde opzoeken, hoorde ik dat hij reeds kwartier genomen had in het eerst gisteren veroverde fort 6 aan de andere zij de van Kowno. Toen ik daar heen traehtte te komen, hoorde ik dat de staf reeds weer varder gegaan was. Doordat de troepen de wegen in hun voile breedte in beslag namen, was het onmogelijk den staf te bereiken. Ik zag echter dat er reeds weer zwaar werd gevochten. De kanonnen, die nog kort to. voren Kowno hadden beschoten, waren reeds weer tegen den in Oostelijken rienting wijkenden vijand in stelling ge-bracht en donderden hier onverdroten. Over Kowno zelf zegt hij: Als de troepen &t geen leven bracliten. «aar « M. 2SC5 Prijs pei nummer : voor België 3 ciintiemon, vooi den Vreemde 5 centiemen TeSsîoon i Redactie^247^- AdaninUstra^ia 2S45 Woewsîïfflaî 1915

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.