MOED EN VERSTAND ! nivhki kiv v kii\# i nnw i Nooii •ii« woorden van onzen Vlaarri tchen dichter Mettdag: « 't Zijn droeve tij de» als d'oorlog woedtii, ons waarder voor gekome» ifôn «m k>$ sedert meer dan vie jaren volop in den krqg leéfden. Qezamelijk gesien hebben on 3 al de moge Vjhe rdmpen getroffen, geen ongeltth da ont bespaard bleef. Maar wyj zegden het reeds en wi§ urille.i het met genoegen herhalen: de werkendi liasse hteft haar ongeluk met moed, me vertfand en met eene voorbeeldige habnU ytHragin. Ff teggen dat het geen overdreven troti (I, aïs ivij beweren dat het gtorganiseerd dee onter Masse er toe bygedragen heeft om dit praehtige houding te doen aannemen ei volgen. 'Juist o'mdat wyj tulles weten, omdat he, jewenscht en geivild was en elheen nu we tal beJeennen dat dit gedrag het goede, he\ voordeelige was, durven wij een b&roep doet op onze tezers, Aen teggenêet «Toîfiarit h tiwe houding, voor den tijd dat het nog du ren bain. s Blijft kalrri en waardig, want g$ moog niet vergeten dat, eens de normale toestan den tefUggelcrerd er voor V verbeteringe? op stoffelijk gebiêd te veroveren zijn en mer/, recht door V zal afgedwongen worden, het geen onvermydelijk grootrre verantwoorde lijjkheid zal 'medebrengèn. Welntl hoe grooter g y U toont hoe hoogei dat G# gesehat, gewaardeerd en geSerbie, digd zult worden. Dat di sferkttt, dt grootmoedi?e», d buitengewoon edele lcarahters tieh beyve ren om rond iieh troost en hoop te verwele. le en, de zwakken een riem onder het har\ steken en niet nalaten erop te Wyzen, da; het einde van den oorlog onder de natiër beteehent het heraanvatten met dubbeler, ïever en geloof in den zegepraal van onzet Hassenstrijd. VOORUIT. I - — -46*+' ■■■ Ho9 sfaaf hst mit ta alfeiaaaaan toisfand Sinds Trijdag ontvingen we geene nleuws-bladen meerl En de laatste berichten die w< ontvingen en ln on* nummer van Zaterdag i Norember overdrukten, waren zoo belangrijk Ons Maandag-Dlnsdagmmmer konden w< niet opmaken, gezien het Bevel dat was uitgeplakt geworden dat «ich nlemand meer op straa mocht bevinden op gevaar af van neergescho-ten te ■worden. M en vecht aa.11 de voorgeborch ten van Gent en reeds op het grondgebled zelf maar hoe de toestand juist i», weten we niet. Bestendig fiuiten obussen van groot en min der kaliber over de stad, hun akelig gehui nchterlatend, terwijl men in de verte de ont-plofflngen hoort. Men gevoelt dat de verbonden al hunne po-glngen inspannen om Gent eene beschieting ti besparen. De laatsten «achten waren onrustwekkend, want, zoo men niet wai ingedommeld zaj met de klaarte der shrapnell's of hoorde men hei ijselijk gegrom van geweldige ontploffingen vai spoorwegen, viaduken en bruggen die overa in Gent en in het omliggende plaat* hadden, Wa» men Ingeslapen. dan achrikte me* vo' angst op door het oorverdoovende der ontploffingen, het schudden van de ganscke woning er het rinkelen der ruiten. Geene bladen komen ons toe, en daardooi weten we ook niets over de Internationale poli-tieke gebeurtenissen. Onze lezer* moeten zicl dus evenals wij troosten en nog eenige dager geduld hebben. Intusschen zullen we trachten ons blad roc belangrijk en afwitselend mogelijk te maken, in de hoop op eene spoedige beterschap. Redaktie VOORUIT. * Opsraan def Belsrische Werklicdencartii. — Verschiinende aile dasren. Drukster-Uitaesttter Sam. Maatteh. HET LIGHT. Betti. : P. De Visnh. Lcdebfirn-ÔmU. — Red -Arim Hoarmoort. 2ii. &ent vumrr-T™ ' Esn mansad ssard van dm doodan Jaurès aan Foeh In den « Belgischer Kurier » van vrijdag I Ne vember 1. vinden wij volgend artikel dat wij va * zeker belang achten en onder het oog onze lezers willen brengen : ^ c In zijn verheven werk t Het nieuw Leger l zette Jean Jaurès zich ook Uiteen met den hui t digen opperbevelhebber der Ententelegers, ge j neral Foch en uit de in het jaar igo5 verschï nen voorlezmgen van den generaal in de Fian sche krijgsschool haalt hij de volgende zinne aan : « Aanvankelijk was de oorlog eene national l zaak, om voor de volkeren dé onafhankelijli heid te veroveren en die te waarborgen. Voo de Franschen in de jaren 1793-9?, voor d 1 Spanjaarden van 1808 tôt 1814, voor de Russe: r in 1812, voor de Duitschers in i8i3 en voo heel Europa in 181S, waren de oorlogen d machtvolle en glanzende uitdrukkingen e: openbaringen derharlstochten van de volkeren die mem in de geschiedenisboekea Velmy, Sa: r ragosia, Tarone, Moskow en Leipzig noemt. ^ « Later had de nationale oorlog meer voo taak om de zoogenaamde eenheid van het ra of van de nationaliteit te veroveren. Dat wa e het leidend gedacht van de Ital,ianen en d Pruisen in de jaren 1866-70 en dat is het lei dend gedacht in den naam van hetwelk me: t wellicht eens een duitschen keizer zal hebbe: die aanspraak zal komen maken op het bezi van de duitsche provincies in Oostenrijk. ! « Maar de oorlog blijft nog nationaal als he t, zij* doel wordt om nationale voordeelen af t t dwingen voor den nationalen handel, zooals bi voorbeeld betere en gunstigere liandelsverdra gen, enz. » In aansluiting bij deze gedachten beriep Foc! zich op het gekend woord van von Molkte, di zegde : Zelfs de Beurs heeft een zoo groote: invloed op ailes gewonnen dat zij voor de vei dediging harer bijzondere belangen in staat i om machtige legers in het veld te zenden. Deze belangenoorlog kwam Foch niet al zeer voornaam voor en de moordzuohtige mach der beursschacheraars was niet van aard oc hem in begeestering te brengen. la eene geest rijke formuul zegde hij zelfs . De oorlogen wor den steeds meer en meer de zaak van belang hebbenden en daardoor steeds van minder be lang. Niettemin geloofde Foch dat zelfs dez belangenoorlogen met allen hartstocht moetei gevoerd worden, daar toch aile burgers belan, hebben bij de ecoaomische macht van een land Jaurès bestreed het dat deze wedijverend hartstochten ooit den grond van onstuimigheii en uitgebreidheid zullen bereiken die er noodij zijn voor een waarlijk nationalen oorlog, maa onder dit opzicht had Foch tegen Jaurès onge twijfeld gelijk bekomea en gehouden. Maar desniettegenstaande — zoo meent d sociaaldemocratische briefwisselaar denwelki wij deze regelen ontleenen — zal maarschall Foch zijn* ooren niet kunnen gesloten houde: voor het waarschuwend woord dat de in ziji graf liggende Jaurès aldus richt aan al degenei die het begrip van den nationale* oorlog al t< veel willen overspaanen. Verder schreef Jaurès : « Als de heer generaal Foch en de officieren wiens hoogleeraar hij is, daarover wat willei nadenken, zullen zij weldra erkennen dat voo: hun geweten en voor hunne gedachteninrich ting een beslissend uur aangebroken is. Het i een hoon en het zou waarlijk eene ongehocrdi ontaarding zijn, om oorlogen. die op touw ge zet worden door de buitzucht en de wedijve rende kapitalistengroepen, te gaan beschou wen als oorlogen die in den waren zin van he woord natioaaal kunnen genoemd worden. He is dringend noodxakelijk dat onze officierei zelf duidelijk steiling gaan nemea tegenove het groot zedelijk, maatechappelijk drama da zich aan het ontwikkelen is. Het is dringent noodzakelijk geworden dat zij begrijpen en da zij het tegenover het volk iuidop verklaren —w—iw dat eene politiek die aangelegd wordt op kolo niale veroveringen of op doeleinden van beurs schacheraars, waardoor twee naties heelemaa zouden opgeofferd worden, een schandelijke verderfelijke en noodlottige politiek is. »- » Het is verder noodzakelijk dat zij het al n officieren klaar en duidelijk te kentien geven r dat zij van geen leger den noodige* jcoed e: takt kunnen bekomen als het wegwis zulki doeleinden naar eene heillooze slachtwij word gedreven... Er bestaat nog slechts eene enkeli kans of mogelijkheid voor çen wezenlijk natio ~ nalen oorlog, namelijk : dat een volk dat dei vrede wil, dat afdoende bewezen heeft dat he den vrede wil, dat vreemd is aan aile gedach ten van aanvallen, veroveren en rooven, aan gevalien wordt door de op buit en roof ui zijnde regeering van een vreemd land, waarvai " de legers zouden uitgaan op moord en plunde r ring, al ware het maar om op deze geweldda dige wijie een einde te stellen aan binnenland sche moeilijkheden... Buiten deze veronder stellingen is het van heden af niet meer veroor 3 loofd, zelfs niet meer mogelijk om nog ti 1 spreken over een zoogenaamden nationale] ' oorlog ! t En de « Sozialistische Korrespondenz » vooi r binnen- en buitenland, die deze uittrekseli s overneemt, sluit in dezer voege : ® « Jaurès roemt Foch's verstand en demokra tische gezindheid. Het oogenblik is nu geko men in hetwelke Foch toonen moet of hij di 1 gunstig oordeel verdient, of hij vaa Jaurès wa J geleerd heeft Het Duitsche volk heeft het be wijs gebracht dat het den vrede wil en dat hei) , elke gedachte aan aanval en verovering ve ^ afligt. Wil Foch het echter tôt de voortzettini * van den oorlog dwingen, zoo stelt hij zicl ^ enkel in den dienst van brutalea aanvalslus en blooten roof. Zoo berooft hij het Fransch leger van elk nationaal idee, dat het tôt nu toi ^ bezield hebben kan, en wekt in Duitschlan< 5 eenvoudig de waarachtigheid van den nationa ^ len oorlog. In het belang van den wereldvredi wenschen wij dat de opperbevelhebber van he s geallieerde leger deze gedachte niet uitsluit Moge Foch de stem van den dooden Jaurès ui t zijn boek hooren! • De Oosterijksche Revolutie s Einde October werd uit Weenen onder mee 1 aan het « Berliner Tageblatt» gemeld : — In de late avonduren kwam het ln de st*< 1 tôt verschillige tusschengevallen. Kleine ben 1 den dwingen de officieren, de keixerlijke ko r karde van hun helm of kepi te rukken. Zelf r oude generaals moeten zich naar dien eiicl voegen. Officieren worden door soldaten barscl te keer gegaan. Ook in sommige koffiehuizei s van de binnenstad dringen half-volwassen kn&' 5 pen binnen en dwingen de officieren de kokard< c af te nemen. 1 Toch is het in Weenen zelf nergens tôt ern 1 stige ruststoringen gekomen Evenwel kan nie l mand zeggen wat de naaste dagen zullen bren i gen, want vôor de poortep van Weenen staa de honger en van het front komt de eene jobs tij ding na de andere aan. In Pola moeten de manschappen, volgeni Hongaarsche berichten, de oorlogschepea be machiigd hebben, om ze ter beschikking t( stellen van den Zuid-Slawischea, den Hon gaaischen en den Duitschen nationalen Raad ln Trlest verwacht men het binnenloopen vai eea Amerikaansch-Engelsch-Fransch eskader In het etappengebied aan het Italiaansch ei het Servisch Iront vertoonen zich kenteekeni van ontbinding. Brandend en plunderend tiek ken alreeds afzonderlijke soldatentroepen dooj Zuid-Tyrol en Kroatië naar 't Noorden. Ool enkele moorden op de bevolking komen voor In verschillende divisies hebben de troepei gehoorzaamheid geweigerd Ook tôt afzonder lijke botsingen tusschen soldaten van verschil lende nationaliteit is het gekomen. Niemanc bekommert zich meer om de gemeenzame re- geering of het ministerie Lammasch. Graa Andrassy kan aile oogenblikken vallen. 1 De keizer moet zich in Coedoeloe bevinden , Hij heeft achttien waggons inrichtingsvoorwer pen en, naar het heet, ook de juweelen de 1 schatkamer medegenomen. —n—EPCaSMjPKgB—TOB—BBmC—BB—■BWM Paarden voor onz«n landbouvs Naar het schijnt heeft de Belçische regee ring eene overeenkomst gesloten voor he overbrengen van 3o.ooo paarden van het Hol landsche leger naar België, van zoodra de vre de gesloten is, voor de opheffing van den land bouw. t GENT Kaimia, arda an rust! 1 ' 1 De laatste dagen waren vol zenuwachtig heid! De gebeurtenissen rondom Gent, de ver ordeniagen, bevelen «n bekendmakingen d» 1 elkaar opvolgden, de oatreddering van dei brooddienst over de gansche stad «a voorge borchten, waren hiervaa de bijzonderste rede aen. Maandag morgen immers, rond 8 uur, wa: ' volgend plakkaat uitgehangen : BEVEL Aile Belgische inwoners der stad Gen mogen van dit oogenblik af hunne huizei niet meer verlaten. Er xal geschoten wor den op iederen Belgischen inwoner di< zich op straat laat zien. Dit bevel treedt in werking lerzelfdertiji met zijne bekendmaking. Der Kommandant, ven Blûcher, major. t Het is als van zelfsprekend dat dergelijk af fiche van aard was om ontroering en zenuwach t tigheid te verwekken. Het baricht liep vai mond tôt mond, elkeen spoedde zich naar huis of wel naar de bakkerijen om brood te kunnei bekomen. Brooduitvoerders der bakkerij «Vooruit: werden overrompeld zoodat ze ter hunner be stemming niet konden komen om hunne kliën ten te bedienen, wat eene groote ontredderinj r in den bestellingsdienst teweeggebracht. Het zelfde gebeurde met d* wagens van ander< l bakkerij ea. * * ♦ Maandag namiddag werden volgende affi chen aan de muren der stad uitgeplakt : Gent, den 4 No vember 1918 SIEDEBURGERS! Zooals gij gevoelt, dreigen groote gevarei onze stad. Die kunnen echter afgeweerd worden, wan neer elk zijn plicht doet. Die plicht in : RUS1 ËN ORDE, ORDE EN RUSTI Wij, ondergeteekenden, daartoe door d< Duitsche militaire Overheid geroepen, verzoe ken U dringend bij deze: Al de duitsche verordeningen stipt te vol-gen,Hoegenaamd niet in betrekklng met Duitsclu soldaten te komen, Niets te doen wat aan de Duitsche militair< Overheid aanleiding zou kunnen geven, on tegen de stad en hare bevolking maatregelen t< nemen, die wij allen uit den grond van on: hart zouden betreuren. Vier iaar lang hebt Gij ailes gelaten gedra gen. Blijft in die waaraige houdlng tôt he einde! E. ANSEELE. Maurits DE BAETS, vicaris generaal. A. SIFFER. J. VERCOULLIE. Een tweede affiche, dat eene vollediging of het eerste was, luidde; BEKENDMAKING Op voorwaarde dat de bevolking den oproep, heden deer hoaaie raedeburgeis aan haar g«-daan, stipt axkoiat, zal de beperking van de bewogittgsvri|li©id, we.'ke dezen morgen werd opgelegd, m awo vwrre epgeheven worden, dal de k*rgerkjke kevolking van 8 aur 's morgen» tôt 4 m«r 's aamiddags de straten mag betreden. Gent, den 4. u. 18. De militaire Opperbevelhebber. Elkeen zal zich met verwondering hebben afjeTra.«gd wa»rbij ket kwam dat het eerste der twee lairtste aflirhen door vier stadgenoo-ten, waajrender onze kameraad E. Anseele, was onderteekend Dit kwam als voigt : In dea morgen, ronl 9 u»r, werd onae \riend E. Anseele tehuis pe» a*to gehaald, achtweoiivolgens de drie and«r( heeren. mu «aar het « Posthotel », Kouter, gevoerd. Hier liïvandea ïieii de kommandant vob BiAcher ca de D»itoe4ie b»«:gemeester der stad, Ktaiizcr. Onaea itadgenooten werd hier voor-geleasn wat hun m«est gezegd word«n, *n het betrof vooral ««n feit, dat, volgens de Duitsche or«cheid door de bevolking van eene wijk •nzei" stad aaa Duitsche soldaten alkool ge-geven was. Dit kon nie1: geduld en moest belet werden. Gezel E. Auseele antwoordde hierop dat nu tôt het volk siet ken gesproken worden, gezien elkeen in h*ie bkjven moest. Na cKscussie kwam men over dën tekst van bovenstaand affichl overeen. Oate partij jeaoot besprak dan den voedings dieast der beveliciag, en drong er bij de Duif" seke Ovarheid aan dat deze in de eerstf plsats aiaest rorickerd worden, daar hongerig» magaa niet redeeeeren. De brood- en soep-ciiMist vetnl moest worden geregeld. Het ij dan dat de Duitsche troepenbevelheb-ber het verlof aitvaardigde, dat de bevolking van 8 tôt 4 uur op straat kom^n mag. Gebeurtenissen eefeter, het gevolg van den oorlegsi««stajid, sneden dinsdag morgen onze bakkeiij af van Iset center van de stad en hier- door was de ontreddsring nog grooter * * » De bevolking, en vooral onze leden en partij-genaoten, raden we aan de orde en kalmte te bewaren. Nu meer dan ooit is zulks noodig. Blijft rsstig, medeburgers, opdat ergere ram-pen 011s bespaard blijven. Wij zijn gedurende deze vier «oilogsjaren reeds genoeg geteisterd. Eene enkele onzinnige daad kan zulks nog ver-slechfenWij zijn veizekerd dat de samenwerking « Vooruit # ailes zal doen wat in hare macht is om dea dienst te regelen. en de andere bakkerijen dit van huaaea kar.t ook zullen doen. Ieder oogenblik kunnen we voor andere be-slissingen worden geplaatst aan dewelke nie-mand onzee iets verhelpen kan. en die door eene daad van geweid of verlies van kalmte deze nog zou kunnen verscherpen. Volgt dus den raad, medeburgers, u door onze stadgenooten in hun affiche gegeven, 't is in uw, in ons aller belang. Dinsdag morgen werd nog volgend affiche uitgeplakt : S8KÇNDM4KINC Aile draakhnizeu, estaminets en winkels van alkool moeten gesloten blijven. De verkoop van alkool, vooral van genever, likeuren, enz. is strerig verboden. Tegcnhandelingen worden met de scherpste maatregelen bestraft Gent, den 4. 11. 18. Der Kommandant, v oh Bhïcher. las de lti«a «aa " l/eereit " Aie da fcattirs ne 6roat-6ent In overeenkomst, hebben het bestuur dei samenweiking « Vooruit 0 en het komiteit van Hulp- en Voeding der C. R. B , werd volgend bericht bekend gemaakt dat de leden van « Vooruit » en de bakkers der stad Geat aan* gaat : BERICHT. De leden van < Vooruit » mogen zich met hunne broodkaarten in aile bakkerijen der stad aanbieden. Ett Bestuur va» « Vooruit » Met kimiteit der C. R. B. Deze maatregel, in 't beiaag der voeding van de bevolking, was noodzakelijk, want de Maat« II ■■—■■■■■ — I Iets ever het zich vas Oost?»'^ sfstâeurcad terlis Zeer belangrijk zijn do wetenswaardig heden over dit zich van Oostenrijk vrijvecliten rijk. Ziehier : « • » • Hongarije is een koninkrijk dat de ooste lijke i«lffc van de personeele unie Oosten ryk-Hongarije vormt. Hongarije bestaat uit het eigenlijke Hon garije met bot voormalige Zevenburgen, ui Blâme m«t het daarbij behoorsnde gebiei «n uit Kroatië, Slavonië en de vroeger militaire grenzen. In het noorden grens het aan Oostenrijksoh Silezië en Galicië, i: het oosten aan de Boekowina en Roemenië in het »uid«n aan Roemenië,' Servie, Bosni en D&lm&tiô, en in het westen aan Istrië Kraîn, Stiermarken, Neder-Oosténrijk ei Moraviô. Bodemgesteldheid. — Het land bestaat ftfgeeien van Zevenburgen, uit een bergach lig en een vlak gedeelte, dat driemaal zo< froot is. Het bergaohtig gedeelte wordt ge Vormd door de Karpaten, door de uitiloo pers van de Oost-Alpen en door het Hon gaarsche Middelgebergte. De Karpaten om geven Hongarije in een grooten boog. Zi eindigen in het. Banatergebergte, dat me de uitloopers Van den Balkan, tusschen Ba ïiae en Orsowa, de Donau insluit, waar t door de IJzeren Poort gevormd wordt. 'oorgebergten van de Oost-Alpen strekbei ôch gedeeltelijk van de westgrens van Hon prije tôt aan de Donau uit, waar zij me het Leithagebergte on het Pijisohergebergt de Karpaten stootea, gedaaliAljik cUin VOORUIT ! UWl I1IMI .IJWJ ■■IIMIII II, gen zij Kroatië en Slavonië binnen, waa: zij tusschen de Save en de Drau tôt aan di Donau reiken. Het Hongaarsche Midds4 gebergte, dat uit Baikonym Woud en Vér tesgebergta bestaat, veraeelc de Hongaar sche laagvlakie in twee de«l«n. Tôt Kroatii behoort het Karstgebic-d. Hongarijo ia zeer rijk aan ijs- en druip steangrotten. Ten westen van b:t Hongaar sche Middelgebergte vindî mtn de vrucbti bar® Kleine Hongaarscbe laag^'akce. Z! is 12000 v.km. groot, iigt, 130 m. boven dw zeespiegel, atrekfc zich san beide oevers ui de Donau uit «11 omvat het rreszburge: bekken met da boide eilandsn de Groote et de Kleine Schiitt. De Groote Hongaarscbi 1 laagvlakta, ook Alfold gehetten, die hei i bekken van Peut omvat, is 109477 vkm 1 groot, worde begrensd door d- Karpaten bet Hongaarsche Middelgebergte, de Sav: i en do Donau. Zij is h?t laagst langs di Theisz on hare zijrivieren; ligt in h:t rcid den 108 m. boven de oppervlakt© van d< zee ©n bestaat uit de zandige heide vai Keokskîtnet, de zooger.aamde Bâcskâf, ht Teleeskaer zandsteenpîateau (169 m.), he ' Titeler plateau (133 m.), de vruchtbari \ lakte van Mankàcs, het moerassig gebiec Bodrogkôz, het Esceder moeras, het zand steenplatoau Nyirség, de Debrecziner heide het Sârréter moeras, het Alibunârer moe ras en de Daliblater zandwoestijn. De bevolking bedraagt (1901) 19,254,559 zoodat Hongarije onder de staten vai Europa de zevende plants inneemt. Seder de inlijving van Zenrenburgfen in 1867 word Hongarije in 7 distrikten verdeeld. — De bevolking bestaat voor het grootsk 1 doel uit Magyaren (46,■* %), die voornama A liik in de tâa^vlakten' W6nan en ziah me 3 ' - ' 1 11 ——— : landbouw. vecteelt en vischvançst bezig ; houden De Magyar is van middelban çrootu:, regtlmatig gtbouwd en beeit eer •icherp gcei'cden profial met donkere, vu rigs oogen en iwarta haren. Hij is inteJli i fcent, godbsrtig mi gaitvrij, bsefb eî.n leven dig tempérament tn bezit ®en groote mau van 1 ad' rlandslitfdc, Na de Magyares v^ruiun da Slavon het lioofdbestanddaeJ d«i bevolking, waarva-j da voornaamste stam-) fiien de Kroatôii (1,078,569) tn de Strviën t (1,052,1S0) zijn (samen 13,12 %). Dan v-;.]-t gen do Slovaken, Ro^thcnen, Wen den m Duitech-rs. rest der bevolking bestaai 1 uit ArminiSiv, Bulgaren, Griekçn, Italia»-; n en c.j ïlazcJowa.'achen. De Zigauneri ( + ûl/JCfc) spreken Magyaarsch, Servisch -f R .emeensch. , — Het hoofdmiddel van bestaan ln Honga ; ri je j; de latidbouw, die door de zc-rg van ? den Staat zeer in bloei toene?mt. Ruin: C8 V va>i de totale bevolking hc.udt zich > met landb -uw bezig. i Men vc-rbouwt veel hsnnep, wikken, pom-i pcxntn, meloenen, komkomuiers, paprica, j enz. De wijnbouw is zeer aanzienlijk: in 5 190S werden in Hongarije 3,170,000 H. L, I gpprorluceerd. Vruchten worden voorname lijk in hst westîlijk hauvolland, Zevenburgen en in den laatsten tijd ook in de laagvlakta gekvveekt. De vecteelt neemt in Hongarije niet ir dezelfde mate in bloei toe, als de landbouw. De losckbeuw is na de wet van 1879 ir 1 gunstiger omstandigheden gekomen en ; strekt zich uit over een oppervlakte vad 9,06 millioen H.A. De opbrengst wordt op 210 millioen kronen gesohat. s De mynbouw ïs in Hongarije zeer belang • rijk. Het land béait bijna oniûfcputtediila s zout-, ijser- as kalenmiiatti. terwàil «r e&u- F ■ - 1 1 -J- .. ' ■ ■ 1 . zienlijke hoeveelheden lood, koper, zilver er i goud gevonden worden. In 1905 besloeg h«l mijogebied cen oppsrvlakte van 87,462 H.-A Goud vindi men hoofdzakelijk in Zevenburgen, verdrr bij Nagybânya, bij Krem-nit<z en in d« rivieroo Aranyos, Maros er 1 Szaimx ïilvsr bij Nagybanya, bij K remuât 2, ie Opper Hongarije, in Zevenburgen «n bij Orancza, lood bij Nagybânya en in Zc»enburge-n. Terwijl dî opbrengst van d« 1 L'opermijnen afneemt, wordt d* ijzerpro-duktie steeds belangiijker. Behalvs den «•delopaal, waarvan Hongarijt. de eenige v'ndplaais is, vindt meri er nog pyriet, «ranaat, bergkristaal en obsidiaan. Ook i Iavtrt de, bodem kwarts, pottebakkersklei, pvrstlc'inaard.-s, lo-isteen, molensteen tnar-iDir, bazalt, graniet, zand- en kalksteen. uitgestrtkte kolenroijneE leveren voor nam«!ijk bruinkool en steenkool. Zout mijnen vindt men in Mâramaroe, waar d< *vutbsr<viding een mooopolie van den staat is, e'i in Zevenburgen, salpeter en potasoc tref: men lugscben dt Theisz en de Berst-tyo, petrol«um in d' noordoostclijke dis trikl*a aan. -V y ver heid l>egint zieh in den lnatsten tijd met behulp der regeeping te ontwikkelen. Toch is zij nog altljd van het buitenland afhankelijk Van de bevolking fcelijdt 51,52 % den Roomsch-Katholieken godsdienst, terwij' men et verder 9,63 % Grieksch-Katholie-ken, 14,62 % Grieksoh Oosterschen, 6,09 % Protestanten en 4,42 % Israëlieten aan-treft. In 1908 kon 69,9 % van het aantal inwoners lezen en schrijven, 70 % van d« schoolplichtige kinderen bezocht de school, Universiteiteri bezltlen Boedapest, Klau-1 »anbarg en Agra-m. De eeniae teobaiechf ' I noôgeBOhoôl vindi men te Boedapest. ,waw iircu uv/jk. er; 11 vuai'Cxovuo 10 adiiucj.1, Verder benk Hwagarije twee kweekscholer voor leera*«n, kvreekseholsn voor onder-wijaîrs, 4S tbce'ogiaehe hoogescholen, twe< handelsacademien, een veeartsenijacademie een hoogeschool ro»r aiijn- en boschbouw, enz. Tôt d* inrichtingen voor kunst en « eienschappca behooren behalve de Hongaarsche académie veor Wetenschappen, verschilleud» genootoebappen, vele musea, bibliothekeu cm archiaven. Van de schouw-burgen aoeniea wij het Hongaarsche Nationaal theaUr en de koninklijke opéra t( Boedapest. ïïr verscliijnen (1905) 1615 cou ranten en tijdtchriften, waarvan 1199 ir het Magyaarsch. In 1S67 werden aile landen, die tôt d< Sfsfan*skroon behoorden, met het eigen lijke fi»ngarij3 vereenigd, aUeen Kroatië Slaronië behisld een eigen wetgeving et isge-îrinj mat banus aan het hoofd Met betrekking tôt financiën, handel, ver keer «n su Ui taire aangelegenheden maaki het met Hengarije een geheel uit. In 187< iverd Zevsnburge-a in 15, Kroatië-Slavonii in 8 nieuw gevermdo comitaten verdeeld De militaire grenzen werden toen opgehe ven. In Hsngarije bestaat thans overal di oude indeeling in comitaten. Hongarije v«raat sedert 1867 met Oosten rijk écn monarchie, die uit twee onafhan kelijke staten met eigen bestuur en eigei wetten bestaat. Zij zijn echter niet aUeer door den persoon van den monarch, docl ook dew g'#meen?chappelijke aangelegenheden verbonileo. De wetgevende macht wat ketreft de gemeenschappelijke aange legenheden, wordt geregeld door de Dele , gaties, bestaan de uit 60 leden, die door dei Ooatenrijks«h^Q Bijksi^d Yofer ôén jaa: takowwi ss»d*a tbii b«iiU 83 uit de Eersb ! 34e |aar »- 292 6 «entieman per nnmmer Van Maandag 4 tôt Donderdatj 7 Novomber 1918

Er is geen OCR tekst voor deze krant.