De Eerste Wereldoorlog vormde al snel na de wapenstilstand een dankbare inspiratiebron voor kunstenaars en schrijvers. Vlaamse auteurs portretteerden graag de tragische frontsoldaat, die niet alleen moest afrekenen met vijandig geschut, koude en ongedierte, maar ook met Nederlandsonkundige, hautaine officieren. Een van de schrijvers die over het harde frontleven publiceerde, was Jozef Simons (1888-1948). Hij kon daarvoor putten uit zijn persoonlijke ervaringen als soldaat en tolk aan het IJzerfront.
De schrijver uit Oelegem publiceerde kort voor de Eerste Wereldoorlog zijn eerste novellen. Hij schreef voornamelijk over mensen en plaatsen uit zijn eigen leefomgeving. En dat zou hij blijven doen, ook wanneer die leefomgeving radicaal veranderde toen hij in 1916 onder de wapens werd geroepen.

Jozef Simons, foto door Jef Jansen, Letterenhuis Antwerpen
De minzame Simons, die altijd al een Vlaamsgezinde overtuiging had gekoesterd, radicaliseerde aan het front. Hij ontwikkelde een grondige afkeer voor de – meestal Franstalige – officieren die zich arrogant en zelfzuchtig gedroegen tegenover de gewone soldaten. Hij kwam in contact met de Frontbeweging en schreef onder het pseudoniem ‘Yzer’ het Frontlied, dat uitgroeide tot het lijflied van de beweging. De tekst, die de taalongelijkheid in het Belgische leger hekelde, werd vanaf juni 1918 in het geheim verspreid.
Na de oorlog bleven de frontervaringen aan Jozef Simons kleven. Het soldatenleven had hem veranderd en hij wilde zijn indrukken en opvattingen delen met zijn lezerspubliek. Het frontleven vormde het decor van verschillende naoorlogse publicaties, waaronder zijn bekendste werk Eer Vlaanderen Vergaat. Het is een fictieve roman, doorspekt met Simons’ eigen oorlogservaringen. Hij had met de publicatie een duidelijk doel voor ogen: ‘De vlaamsch-nationalistische gedachte doen doordringen in het volk’. Zijn frustraties over de taalverhoudingen in het Belgische leger en de arrogante houding van sommige officieren komen in het boek dan ook uitgebreid aan bod.
 
De reizende tentoonstelling Leraar, schrijver, tolk, frontsoldaat. Jozef Simons en WO I is de komende maanden op verschillende locaties te zien. Meer info op www.jozefsimons.be

Coverfoto door Eugenia Preud'Homme