I Tweede Jaargang Nr 6. — 6 October 1917. Prijs : 10 centiemen. Tweede Jaargang, Nr 6. 6 October 1917. DE EENDRACHT Weekbiad voor het Vîaamsche Volk ABONNEMENTSPRIJS : Een jaar fr. 5.20 Zes maanden .... » 2.00 Drie maanden .... » 1.30 Geene abonnenten worden aangenomen die niet op voorhand het bedrag hunner inschrijving lalen geworden. BUREELEN; Voor het Generaal Gouvernement : Prinsesstraat, 16, ANTWERPEN, Voor het Etappen- en Operatiegebied : 8, Huurdochterstraat, GENT. Postchekrekening Nr 86. AAN KON DIGIN G EN : i Prijs naar overeenkomst. Ongeteekende stukken worden niet opgenomen. Geene handschriften worden teruggezonden. îj BOEKBESPREKING : Het toezenden van één boek of schrift geett I recht op vermelding ; twee exemplaren, op bespreking. 3 I I DE VERBANNING VAN Priester Yan der Meulen en de lathoiiBKe mmm Vereenising: VVK PER CRUGEM AD LUCEM V Jf Met innig genoegen ontving het voor-loopig Bestuur van « Per Crucem ad Lu ce m » een bartelijk antwoord van Mevrouw Wwe Dr. Van der Meulen op het haar toegezonden telegram van protest en sympathie. Inaanzien van den voorrang toekomend aan den opstelraad van « Het Vîaamsche Ifieuws», door de onverwijlde opening van een volksinschrijving tôt het aan-bieden van den Gouden Kelk, is het voorloopig Bestuur van P. C. a. L. van meening dat het beter past te wachten, met de bevverkstelling van een af\on-derlijken blijk van sympathie vanwege de katholieke flaminganten aan den moe-digen Vlaamschen priester, tôt na de sluiting van de algemeene inschrijvings-lijst.f Echter opent intusschen onze jonge vereeniging in dit weekbiad (De Eeti-dracht) ook een inschrijvingslijst ten bate van den Gouden Kelk en het bedrag ervan zal elke week overhandigd worden aan het Komiteit voor de algemeene inschrijvingslijst. ■ Wij herhalen dan ook den oproep tôt al onze geestverwanten en onze vereeniging opent de inschrijving met het bedrag van fr. 10.—. Per Crucem ad Lucem. I Bedrag der inschrijvingen te bezorgen aan L. Sips, Van A-rteveldestraat, 27, . Antwerpen. Boede trouwof Klare Wijn Ter waarheid... streeft mijn ziel | Hoe dikwijls werd het ons, katholie-ken, niet met nadruk herhaald : de F . < waarheid alleen en niets dan de waarheid, maar de voile waarheid beziele U in al uw streven, hoe edel en heilig uwe zaak ook wezen moge. Daarbij denken wij natuurlijk aan de zalvende verklaring van den Goddelijken Zaligma-ker. « 1k ben in de wereld gekomen om getuigenis af te leggen van de waarheid. » (JOH. XIX, 37) I Die gedachte beheerscht steeds de katholieke wetenschap en vvas haar stevig-ste wapen, terwijl zij tevens aan haar beoefenaars de volledigste berusting ver-schafte. Getrouw aan haren Stichter, heeft de Kerk van Rome steeds die waarheid gehuldigd, spijts laster en tegen spraak van de meest uiteenloopende ket-terijen.S Voor de Vîaamsche zaak zou de waarheid ten zeerste van dienste zijn, ; vemiits zij in den grond niet anders ^blijft dan eene zaak van waarheid zoo in opzicht van volkerenkunde en geschic-Hdenis als opzichtens de gezondste opvoed-Jikunde en de meest christelijke maat-|t schappijleer. Het verleden kan getuigen dat waar ■geschillen oprezen, de Vlamingen met Bhun rechten steeds op de zijde der ■ waarheid en bijgevolg der rechtvaardig- — ÏÛF heid stonden. Men overloope maar eens onze (zoogezegde) vaderlandsche geschie-denis sedert de veroordeeling der Vlamingen in 't jaar '3o, en men zal lient kunnen zien hoe de eenvoudigste eischen onzer VI. Voormannen, eerst als ver-waten onzin afgewezen, met den dag den nevel van leugen, laster en hui-chelachtige verdrukking hebben overwon-nen. Thans dat men de strenge logika van het Vlaamsch programma, strevend naar volledige zelfstandigheid voor Vlaan-deren. niet meer kan ontvluchten, heeft men bij de openbare meening met een verouderd schrikbeeld willen indruk ma-ken : de vaderlandsliefde zou wellicht vermogen wat andere drogrèdenen niet vermochten. We moeten erkennen dat de omstan-digheden meer dan ooit gunstig zijn voor die schaamtelooze kuiperijen : nu dat vaderlandsliefde (die een deugd kan zijn) bij zoovelen scheer en uitslag is en dat het aandeel van het publiek zoo licht op hol gebiacht vvordt, is het voorwaar geen moeilijke taak, uit naam dier aanbeden vaderlandsliefde, beginsels en stelsels hatelijk te maken en te doen veroordeelen. Daarbij hoeft men zelfs weinig of geen tegenspraak te vreezen, maar mag men veelal rekenen zijn naam roem en ruchtbaarheid te geven. Zoo staan de zaken nagenoeg in ons Vîaamsche land, voor alwie den toestand nuchter wil oordeelen : vaderlandsliefde met al haar rekbare zooniet tegenspre-kelijke en onzinnige bepalingen, geeft bij de massa den doorslag en het oor-deel.Wellicht begeert U staaltjes tôt sta-. ving van mijn schijnbaar drieste bewe-ring ! Wel zie vriend lezer en oordeel: (1) 't Heet vaderlandslietde, aile tkrachten der Belgen (ai mij !) te vereenigen tegen den gemeenschappelijken vijand en tevens de meerderheid van 't eigen volk stief-moederlijk te behandelen. 't Is vaderlandsliefde den Godsvrede, in het begin van den oorlog zoo plech-tig besloten, te verbreken ten nadeele der Vîaamsche rechten en tevens dien Godsvrede in te roepen om den Vlamingen den mond toe te snoeren. 't Is vaderlandsliefde, de Vlamingen, hun taal, hun geschiedenis, hun streven te bezwadderen of zulks moedwil-lig te gedoogen, en nochtans diezelfde Vlamingen toe te roepen : « Vecht en zwij t ! » 't Is vaderlandsliefde de bestaande wetten op 't Vlaamsch te miskennen ten nadeele der Vîaamsche soldaten en V' burgerwachten en de morrsnde Vlamingen toch stil te houden met ongrond-wettelijke strafwetten. Het blijft vaderlandsliefde 80 °/0 sim-pele Vîaamsche soldaten in 't vuur te jagen onder leiding van officieren waar-van er le nauwernood 20 % Vlaamsch verstaan. 't Is weeral vaderlandsliefde het edele(?^ Frankrijk, den erfvijand van Vlaanderer en Wallonie te bewierooken dat het eer aard heeft, te wijzen op zijn eeuwen-oude (opslorpings-) genegenheid voor on: land, te beweren Uat alleen de « civilisation latine » voortann deugt, maai (i) Merk wel op dat zoowel de regeerings mannen als de onderdanen blijken hoeven t< geven van vaderlandsliefde; 'k geloofzelfda de regeering daorvan het voorbeeld moet geven 103 aan een anderen kant Duitschland, dat ons vroëger nooit benadeeligde te bezwadderen, zijn Germaansche kultuur aile waarde te ontzeggen en op zijn rug aile mogelijke en onwaarschijnlijke kwaad te laden. 't Is nogmaals vaderlandsliefde te ver-kondigen dat België (dat miswas van ( 183o) een lekkerland was voor zijn on-derdanen, daarbij vergetende dat dat de 4 1/2 millioenen Vlamingen ook ievers in België woonden en er natuurlijk rijkelijk belastingen mochten betalen maar er even natuuurlijk van geeiv rechten mochten spreken. 't Is beslist vaderlandsliefde onvoor-waardelijk de gedragingen der Haver-sche ('k zeg niet Belgische) regeering goed te keuren, terwijl men in andere bevriende landen, uit vaderlandsliefde verschillige regeerders omver haalde. 't Is vadeilandsliefde te streven naar blijvende toenadering met Frankrijk, onze opslorping, door dat edelmoedig land aan te raden, maar tevens de andersdenkenden te beletten een ander klok te lalen hooren over « la grande alliée ». 't ls vaderlandsliefde de geheime secte der vrijmetselarij met klank te erkennen en aan een anderen kant de in 't openbare optredende VI. Beweging aan ban-den te leggen. De deugd van vaderlandsliefde huldigt de verbroedering tusschen kerkelijke overheden en kop-stukken der loge, maar verbiedt te werken voor den vrwde, die een einde moet stellen aan deze doellooze volksslachting. Diezelfde deugd (?) geeft onze regeering in het rotte nieuwsblad « De Tele-graaf » onder onze soldaten ruim te ver-spreiden, maar tevens remt zij de ver-spreiding van het loyale « Vrij België a. Diezelfde deugd van vaderlandsliefde, van liefde tôt het geheele land, schuwt thans zoozeer het daglicht en de waarheid dat zij, zooals de Jakobijnen, Dr P. Van der Meulen deed verbannen, omdat hij had durven spreken over ziin geliefd Vlaanderen, zijn taalrechten, zijn lijden en strijden ! ! ! 't Is om er niet van te eindigen, maar genoeg om te besluiten dat zulke zinnelooze vaderlandsliefde zelfs den schijn niet heeft van een christen deugd en slechts een flauw sieraad kan zijn voor christen staatsburgers en regeerings-mannen.Wel, dan danken aile oprechte Vlamingen er voor en in plaats van den dekmantel van miskenning, huichelach-tigheid en haat verkiezen zij nog hun onwrikbare gehechtheid aan hun Vlaanderen, zijn volk, zijn godsdienst en ze-den, zijn welvaart, gedragen door een door Vlaamsch leven ; de vaderlandsliefde of het patriotardisme der Havermannen is onwaardig van een edel en recht-schapen ziel, onze Vlaamschgezindheid is de bewuste liefde tôt onzen Vlaamschen evenmensch. Gene past goed voor Farizeërs, deze is noch min noch meer strenge plicht voor Christen Vlamingen. In het licht dezer beschouwingen kunnen ; wij overgaan tôt het beoordeelen van een klein voorval. Tijdens een geestelijke afzondering heeft Z. E. Kardinaal Mercier nogmaalî de Vîaamsche zaak terloops aangeraakt. . Onder andere gepaste terechtwijzingen t heeft hij zich nochtans een minder gepaste bewoording laten onlvallen. Hr _ IU4 sprak namelijk in dezer voege : (Toon en gebaren laten we liever on-besproken).« Men heeft mij beschuldigd mijn » priesters te doen lijden om hunne » Vîaamsche gevoelens. Welnu, zoovelen » als gij hier voor mij zijt, gij kunt » het getuigen : Heeft uw bisschop wel » ooit iemand van U om zijne Vîaamsche » gevoelens gefolterd ?... » Een goedkeurende mompeling der toe-hoorders getuigde dat het doel bereikt was en de beschuldiging weerlegd. Welnu wij, Vîaamsche katholieken vra-gen ons af om den wille der waarheid en der Vîaamsche zaak : werd aldus niet klaarblijkelijk te kort gedaan aan het goede recht der Vîaamsche zaak ? Wat valt er in dit geval meest tegen: of de slaa.fsche kuddegeest der meeste toehoorders, die met het gezegde onbe-dacht instemden ? ôf de dubbelzinnig-heid der bewoording van hem, die toch beter dan wie ook, zelf moet weten hoe hij vôôr en binst den oorlog de rechten der Vlamingen heeft bejegend ? Folteren en folteren is twee, zegt de Vlaming ; men kan lichamelijk folteren en wellicht nog meer zedelijk folteren. Luister hoe Fr. Van Cauwelaert, kat-hoiiek volksvertegenwoordiger hieroTitrent schreef in het prachtboek «Vlaan-deren door de eeuwen heen)> II blz. 364 : « Er zijn schreeuwende daden van onrecht gepleegd tegenover Vlamingen, ten gevolge van deze verfranschings--woede, die optrad met den dekmantel der nationale eenheid en sprak in den naam der wereldbeschaving. Enkele fei-ten hebben te hunnen tijde heei wat opschudding gewekt, maar het groote, het meest doemenswaardige onrecht heeft men vroeger niet voldoende gekend of althans niet tastbaar genoeg kunnen aan-toonen : het is de algemeene verzakking en verzwakking van geestelijke en stof-felijke volkskracht, het zijn de onbere-kenbare bestuurlijke afhoudingen en nadeelen, aan welke geheel ons Vîaamsche volk nu reeds drie kwart eeuv/ heeft geleden en die het onmiddelijk gevolgwaren van onze taalvervreemding.') Ziedaar de zedelijke foltering van ons geheele volk, ziedaar de kwaal waaraan ons Vîaamsche volk lijdt en zal ten onder gaan zoo het niet door zijn geestelijke leiders opgeholpen wordt. En een volk dat in zijn wezen zoo ziek en onbe-holpen is als het onze verdient, ons dunkens, wel een bijzonder medelijden en tegemoetkcjming ; ons volk wederom echt Vlaamsch maken is het wederom gezond maken in godsdienstig en zedelijk opzicht. Nochtans kan Z. Em. het bezwaarlijk looehenen, en de priesters zullen het best ondervonden hebben, wat men in Mechelen steeds met Waals;he en nog erger met fransquillonsche gedachten de Vlamingen en hun rechten beoordeeld en behandeld heeft. Monseigneur, met allen eerbied en vertrouwen op uw rechtvaardigheidszin, wachten de Vlamingen, 't is te zeggen de drie vierden uwer diocesanen, nog steeds op uw eerste daad van principieële erkenning en spontané toegevendheid tegenover hun rechten. Sommige uitlatingen en daden van uw verleden hebben aile oprechte Vlamingen in 't hart gegrief'd en doen zeggen : Wij hadden toch wat beters " " Tôa verwacht van onzen zoo begaafden kerk-voogd.Daargelaten dat uw omgeving met een Franschen en bijgevolg antinationalen geest bezield is ; daargelaten dat uw kennis der Vîaamsche taal ver van toe-reikend is voor het ambt dat Uwe Eminentie bekleedt ; zou mogen toonen voor de belangen van de overgroote meerderheid uwer onderdanen, die tevens de bovenhand der katholieke partij ver-zekerde in ons land. Dat ailes daargelaten, waar is tôt dusver uw liefde en eerbied gebleven voor de miskende taal der Vlamingen ? Waar bleven de doelmatige maatregelen om die taal in hare rechten te her-stellen in 't onderwijs en ook 't bestuur van uw Aartsbisdom ? Waar bleven uw aanmoedigingen voor katholieke Vîaamsche letterkundigen, kunstenaars, geleer-den en politiekers ? Waar bleven uw waarschuwingen voor de noodlottige gevolgen der wufte Fransche beschaving, alhier uitgevoerd door allerhande schrit-ten, hoog geroemd door zekere gansch op Fransche leest geschoeide opvoedings-en onderwijsgestichten ! Wel verre van uwen op prijs gestelden steun positief te verleenen aan de algeheele herwording van den Vlaamschen stam, heeft 't maar al te dikwijls, ook in deze laatste tijden gebleken dat niets Uwe Eminentie minder behaagde dan het nationalistische streven der Vlamingen. Nochtans een billijker en rechtvaardiger beweging kent ons land niet. Evenwel wenschen, vra-gen en smeeken konden Uw Fransche omgeving niet vermurwen en wellicht klonken de Vîaamsche stemmen nooit zuiver tôt bij Uwen eigen persoon. Men moest eischen dat de Katholieke Hooge-school, gesteund door Vîaamsche centen, vervlaamscht worde. En 't kwara er eindelijk... 't is te zeggen, eenige lap-middelen, niet genoeg zelfs om de gematigsten te paaien. Thans werd de gelegenheid aan de hand gedaan om eens voor goed de netelige kwestie op te lossen en de Vîaamsche Hoogeschool werd te Gent geopend. Men zou denken een zuiver nationale zaak voor de Vlamingen ! Maar neen ! ook deze stap heeft Uwe Eminentie niet kunnen behagen alhoewel zij wel wist dat de Vlamingen niet zouden rusten vooraleer dit recht hun verleend werd. Daarbij zou kunnen gelden wat de Vîaamsche Commissie van 1856 zeer kranig schreef : « de zaak van de landstaal is een gewetenszaak, waar niemand recht op heeft, dan de eigenaar der taal zelf : het is dus iets dat geene bepleiting duldt ». Zoo is het nochtans niet gebeurd ; noodlottig werd Uwe Eminentie er toe gebracht de deugd der vaderlandsliefde er bij te sleuren om de Vîaamsche nationalisten in 't ongelijk te stellen, en zoo verdacht te maken van verraderij bij hun eigen volk. Die daad der Vlamingen werd wel eens ongrondwettelijk, onvaderlandsch en wat weet ik al, genoemd maar nog niet bewezen. De Vlamingen, die nog kunnen onder-scheiden tusschen Duitschgezindheid en pro-Vlaamsch of pro-Belgischgezindheid julien wel niet veel belang geheckt hebben aan al die verwijtselen. Zij weten maar ai te wel dat verraad bestaat in medewerking met den vijand tegen de 1 belangen van het vadérland en wat de

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.