Druiater- U itgeefctîct ^un; Maatschappij H ET UCHÎ b«it»)rdtr i pe VIS CH. L**ieb*rg-C#H» , . RSDACT1E . . ADM5N1STRATIS HOOGPOOSL 29. GENT Orgaan der Belgische Werkliedenpantij. - Verschijnende alle dagen. ASONN EMENTSPRIS® BEIGJE Cric maanden. * » « . fr. 3~29 Ztt maanden « , . , . fr. 6 50 Een jaar. . . » . fr. 1159 Keo abonneert dch op allé post&wrede» DEN VREEMDB Oric «aandcn tdegeHJS» vtraondea), . . » # 4 te 03 ROMA AETERNA ! Hat was bij de trooasbestijging ran Alfon-ius XIII in 1902 dat de Spaansche schrijver ilfredo Calderon in het tijdischrift l'Euro- Êa tes overzieht gaf van dtsn toenmaligen itwid van Spanje. Hij stelde va«t dat gedarende het bestuur der fegeates Spanje j^les verlorea had, wat een volk behalve lijn nationa-al bestaan verliezen kaa. « Dit regentschap vormt de sterkste beneden-wa&rtsche krommiug van Jt verval, dat be-gonnen is onder de Oostenrijksehe monar-jjeii, om onverbiddalijk voort te hollen, trots allé inspanuing om het tegen te gaan gedu-jeiide eea reeks van meer dan drie eeuwen.» Calderon erkent, dat « de invloed van de Jezuïeten almachtig is in aile hoogere stan-den der maatschappij ». De kleriknlen hebben het vervail van den Staat op hun gewe-ten. Zoo oordeelt een Spanjaard in de twin-tigste eeuw over zijn land Toen Filips II zijn drosvig-beruchte woor-den uitsprak : « Liever regeer ik over een woeutijn dan over ©en land door ketters be-woond », daoht hij voorzekeir niet dat die jroordea op iulke ontzettende wijze in r&u-we werkelijfeheid zouden omgezet worden. jfa Spanje tôt h«t klassieke land van hot goomsch-katholicisme te hebben gemaakt, heeft hij aan zijn opvolgers een woestijn ichtergelaten. Toen in 1492 Ferdinand van Arragon het la&tsto bolwerk van de Ar&bieren in Spanje, Grenada, veroverde, en tegelijk met de Jlooreu 00k de Jodon uit Spanje verdroven werdon, begon de « nederwa&rtsche krom-jaiiiff »'wàar Calderon van spreekt. Wat Jerainand begon, werd op w&ardige wijze ~&èttr sijn doorluohtigen nazaat Filipg II door do bloedige vervolging teg«n de « hétérodoxe» espaflolea » voorfcgezet en als het war* in oui® dagen bekroond door Eare Eoogheid Isabella II. t Ee« SpaJijiiard m het, die geschreven heeft dat de J eauïtsteu «n klerikalsn h«ï verval yan net land »p hua gewote-n hebbeo. Zijn getuigenis is oaverdackt en een bewijs te meer dat waar de roomsche kerk oppoiv inachti^ hoei sciit een n&tie haar ondergang togamostsn&lfc. Ook oen bewijs hiervoor : dat de roomsche k<?rk, die op hoogea tooa rrij-heid voor haar aankangers eischt in de pro-tesfcautsche laaden, er hoegenaamd niet aan deakt die vrijbeid in roomsch.» landen ook Mn &iider8denkendan te gunaon. Dat de roomsche kerk anders optraedt in een pro-testant&ch, dan in een roomsoh land, kan niemand verwonderen ; maar dat men dan ook eerst in rooinsohe landen ziea kan, wat dis kerk wfl, als ae de ma.cht heeft, leert de geschiedenis tôt op des huidigen dag. Dat l&srt ons ook het boek van Dr. van Leûnep : « De Hervoriaiïig in Spanje in de lestiende eetiw ». Het werk van Dr. v. L, is gœn droog leerbo&k, maar veeieer een lees-boek waaruit ieder, die in zaken van gods-dienst belangstelt, op de dnidelijkste wijze kan vernemen, wa.t voor de invoering der Servorming in Spanje is geschicd. We leven mede met Filips II en zijn bieehtvader, en vooral met de inquisiteurs en hunne slacht-offers ; want een boek over de geschiedeni» der hervorming in welkdanig land ook wordt, zonder het to willen, een boek van martelaars. Dit boek is een waarachuwing voor aJlen, die nog mochten denken dat waar Rome heerschen kan, zooals het ia Spanje in de 16e eeuw geheerscht heeft, het minder «spaan&ch» zou toegaan dan in dit klassieke land van het Roomsch-l.atholicisme, en we begrijpen waarom ia de roomsche landen steeds de bloedigste revoluties ontstaan zijn, of liever ontstaan moesten. De room-sch? moederkerk blijft steeds hare kinderen als onmondigen beschouwen. Al wie, in za-kea van zaligheid, er eigen meeniagen durft op nahoud«n, die afwijken van de door de kerk als alléén waar gsproklameerde. heeft zich uit eigen beweging op de knieëa te zet-ten voor het onfaalbas,r oppergerag van den paus of. wordt in den banvloek der heilige Kerk geslagen. Dat is het mysterie van Rome's ijzeren maeht, maar ook van zijn zwakte. Rome weet dat zeer wel, en nu zelfs in de roomsche landen de macht tôt onderwerping ontbreekt, moet het veel door de vingeren zien ook bij zijn Iiefste kinde-rea. la Frankrijk lacht men wat om de kerk; in Italië gooit men het met den priester op een akkoordje — maar ia beicle landen is van reiigie, in hoogeren zia, dan ook maar zelden sprake bij de meer ontwik-kelden. Gaan eenmaal de oogen van een volk opea voor dea geestelijkea dwang uit-geoefend door de kerk, dan zal het zich niet alleen tegen die kerk, maar tegen allen godsdienst keeren, omdat Rome heeft ge-leerd, en nooit ophouden zal te leeren : dat zij aileen het ware geloof bezit-. Rome lokt uit tôt de revolutie, die ze vloekt. De mondige kinderen, die s:elf gaan denken, kuanen aiet langer aaa dea leiband der moo«der blijvoa loopen, tenzij de baad wat gevierd wordt. De roomsche kerk heeft in den loop der eeuwen dan ook aan hare kiaderen koncessies zonder tal m-oeten doen, gsdwongen door den nood ; maar er i# smart en weedom ia het hart der moeder, nu haar non possumus schouderophalend wordt ontvangen en voor de eigen kiaderen een bloote klank goworden is. Maar Rome hoopt op bebere tijderi. Het idea-al is en blijft : dat allen als schapen ko-men tôt de kooi van de k»rk, van de ééniga, die dien ntam dragen mag : de roomsch-katholieke, wier hooid thans ie « de (vrijwil-lig) gevangene op het Yatikaan ». En als dan Rome weer aile macht heeft over de hoofden en de harten, dan is Rome weder het Rome van ouds, hersteld in al zijn an-tieken luister en roem ; want evenals de stad is ook het instituut naar haar genoemd : eeuwig. Roma aoterna ! Het gawaad mag wat ver-anderen, daar de modo het medebrengt, het moederhart blijft steeds hetzelfde. Het boek van Dr. v. L. leert ons, hoe dis moeder in Spa>nje hare afdwaiende kinderen terecht wilde brengen in de 16e eeuw. Vier en veertig bloedige namen van inquisi-teuren-generaal staan geschreven in Span-je's geschiedenis : van Torquemada (1481- 1498) tôt d'Aroe (1798-1808). la die drie eeuwen zijn levend verbrand 33.124, in beeltenis verbrand 17.870, tôt andere st.raffen ver-oordeeld 294.707, totaal 346.701. * Als laatste protestant noemt Dr. v. L. een Franciskaner monnik Ferier, die in 1624 te Madrid verbrand werd. Hij meende dit auto de fé, hoewel het niet meer tôt de 16e eeuw behoort, niet te mogen voorbijg&an, « d&ar een Protestant in Spanje na de regeering van Filips II tôt de groote zeldzaamhedea behoorde », volgens Pelayo. Geen protestant meer na de regeering van Filips II i Het land was gezuiverd van de pest der ketterij. De Spaansche inkwisitie, waarvan oaze vaderen konden zingen : Die Spaensche Inquisitie, voor Godt maJiti, De Spaensche inquisiti, als Draeck bloet fel, De Spaenshe inquisiti, gevoelt puniti, De Spaensche inquisitie ontvalt haer spel. had haar werk in Spanje volbracht. Haar spel was haar dààr niet ontvallen. Naar 's konings woord was het land gezuiverd — maar ook verk»srd in een WQ»stenij. D»t is het liefdewerk van de moderne be-keeringsmiddelen der kerk geweest. En het zwaard van Damokles hmgt nog immer dreigend boven het hoofd der Roomsch-katholieke naties. Maar kngzamerhand toch worden de geest en het hart van de mensehen geëman-cipeerd en de dag zal zeker komen, waarop het morgenrood der vrije Gedachte ral pra-lea aan den horizont. Àch. J. Tol&man. Een belangrijk vonnis betreffend artikel 310 D# correctioneole K)*ni#r van het gentsch Barofcpehof had zioà deper dagan bszig te houdea met het beroep dat aangeteekend was tegen twee vonnissen die verledôn jaar uitgesprokea warea door de correefcioaeele Rechtbank van Audenaerde, in de vol-gende omstandigheden en voorwaarden : In den loop van het jaar 1913 ha.dden bij-na aile handschoenfabri-'ikantan vaa den trek Sotteg'iem-Nederbrak&I het volgeade be#luit geaomen : «Indien eene handschoenmaakster, die bij een der aangesloten patroons werkt, rie h verstout om haren patroon te verlatea 019 bij eea anderen aangesloten patroon te gaan wsrken, is het dezen laatste verboden haar te aanvaarden als zij van den eerste geene schriftalijke toelatiag bekomen heeft.» Verder werd er door de «overoenkomst» bopaald dat de gewezen patroon die toela-ting voigans de cm*tandigheden kon weige-ren en dat in dit geval de nieuwe patroon dri« maandea tôt een jaar moest wachten om de werksters te aauvaarden, en dit op boete van honderd frankea. Dezo «overeenkemst» tusschen de fabrie-kaatea had voor onvermijdelijk gevolg dat de handschoenmaaksters, die van patroon wiîden ver an der en, in de heele streek aan geen wenk meer konden geraken, gedursn-de drie maanden tôt een jaar. zoodat zij daar groote ssehade door te lijden hadden onder verschilleade oogpuntea. De fabnekanten lieten het ook niet bij eene bedreiging, zooals aommigen het op-geaomen haddea : V erscheidene werkmeis-jes, die bij eea aadoren patroon wilden gaan werkea, omdat zij daar wat meer meenden te kunnea verdienen, werden aiet aanvaard en moesten g&durend« iekeren tijd wandelen. In de overtuiging dat de «overeenkomst» der patroons in strijd was met de iagebur-gerde vrijheid van den arbeid en ook met de beginsels van artikel 310 vau het Strafwet-boek, dienden de slaehtoffers een klacht en in hare zitting van 13 Juni moest de cor-rectioneele Rechtbank van Audenaerde de «samenzweorders» voorwaardelijk verooir-deelen tôt eene geidboete van 50 frankea, plus schadevergoediag aaa de klaagsters. Voor de Reohtbanuk verklaardea de fabrie-kanten op hun gewetsn dat de «overeen-komst» hoegenaamd niet bestond, later be-we&rden zij dat zij niet het doel had waarvan men sprak, ea tea slotte drevea zij het onbeschwamd zôdver vaa... beroep aan te teekenen 1 Voor het Beroepghof kwam Mr. De 8ae-gher nog pleiten en bewaren «dat de werk-gevers het recht hebben de werkvoorwaar-den en de werkkontrakten te bspalea vol-gens hun eigenmachtig goeddunkea» en hij voegdo er hoogmoedig bij «dat do wet op de vakvereenigiagtin dea rechters toelaat riun-11e goedkeuring te schsnkea aan overeen-kometen die op boete moeten nageleefd worden door de leden» zoodat hij gerust de vrii spr aa.k der vervolgdo hearen koa cischen ! Mr. Beeckman, de raad vaa de burger-lijke partijen, antwoordde met de verkla-ring dat het Hof onvermijdelijk het vonnis ier Rechtbank vau Audenaerde bob be-krachtigen en opnieuw oatwikkelt hij de stellige beweegredenen die hij voor den sersten recliter had doen geldon. De aangsklaagden, vervolgde hij, looche-aen aiet meer het bestaan der overeen-îomst, maar zij willen ze versçhooaen door Je bewering dat zij er noodig was voor het lemen van inlichtingon over de bekwaam-leid en het zedelijk gedrag der weràsters. Maar dose bewering ook is in den grond «g&nstrijdig met de bat-tan ddeelen der saak. De onbehendiga loocheningen der seschuldigden zoo wel als de talrijke tegea-strijdighedea in do verklaringen huaner ge-".uigen komen ten stelligste bewijzen wat lun wezenljjk doel was. Zij hebben willen jewerken dat de handschoeomaaksters niet neer van patroon konden veranderen. Zij lebben ze willen dwingen altijd bij deazelf-len patroon te blijven werken, om het evea welka looaen zij da«.r konden verdienen. Eene dergelijke pogiag van patroons is in strijd met de vrijheid van dea arbeid zoo-vel als met don geest vaa a-rtikel 310. Zeiker hebben de werkgevers het recht do verkvoorwaardea en de overoenkomsten te •egelea volgens hun goeddunken. maar dat -wht houdt op met bestaaa van den oogea->lik dat zij de beginsels vaa openbare orde ian het schenden gaan, vaa den oogenblik lat zij de vrijheid van den arbeid beperken Men is het een s daarover dat geen eakel syndikaat, een bazensyadikaat noch eeq, werkerssyndikaat, het recht heeft ovôre>en-komsten te sluiten met voorschriften die eene beperking «telien «an de rrijheden vaa persoaen die niet tôt hunne vereeniguigi behooren. Daarom waren de handelingen der be-tichton ontegeaaprekelijk een aensiag tegen de rechten van de burgerlijke partij. Het Beroepshof heeft niet gea*rr«ld om de zienswijze van Mr. Beeckman aan te ae-men, het vonnia van den eersten rechter te bekrachtdgen, en d« besohuldigdeo te ver-oord&elen tôt de uitgesprokea boeten ea schadevergoedingen aan d« handechoe»-maaksters.Onze voormannon der vakbonden hebben er dus aJle belang bij dit « voorgaaade » uit te knippen, te bewaren. en in geval van nood voor te leggen waar het behoort. Ter nagedachtenis van keir Hardie wijd* de Behoteohe dichter L. M*o-Wiuter in de « Labour Leader > de -mlgead»» iieh*-regelen aaa oc zen gestorren partijgenooè. Zij luideu verteald: « Wij kuniten hem met dmken aht r+rlervn [en dood, Wlj kunnen niet denken dat die groote [ hartstecbteBjfce ôtt Beroofd van haar yuur. van haar heilig In 't koude graf, betwolk g^aa Hij wijdde *ija ziel aan t teven. bob En swoegend «a lîjdend fci^ otig'lHkon atr^a Met maenten ten onrochte godd'lijk ge- Gaf hij zijn leven voor altijd aan fief de en [«ddiafr: O. kameraad ! Grooter in idem grooten dood Vaa deez-tijden, waarin ailes wat réélit is Gekruisigd en gebroken wordt; waar da fwapenmacht Der heerschera der Hefde bloesesaaa vertrapl Waar al onze hoop is opgegaan in haat ea [in vreeç, O, Btrijder voor onz' klasse, blijft gij one (n<5g naoi} ! » Wetenschappelijk.raadgevingen Hoe bestatigt men de aaawezighedd vaa krijt in meol ea bloem? Men rieme een half glas water en gi«t er een haJfdruppelglas van een sterk zuur Un, bijvoorbeeld Salpeterzuur. Daarna voege men er een lepeltje va® het verdaoht meel bij, en, zoo er krijt ia. is, dan heeft er eene opbruisching plaats. Het is de koolstof uit het krijt die Tar-vliegt.N. B. — Salpeterzuur (acide nitrique) ift bij ail® apothekers voor enkele oestiviiaes,! verkrijgbaar. DARWIN-MARX of Natuurwetenschap «ri Socialisme Yoordracht gehondan door gezel P. MOEITZ ln de Soeiaal-Wetcnsehappeïijke Stndie-Krlng op Maanda* 4 Obtober 1915 (Tweeds yervolg) De vro»gere zoo geschatte materialistische *eteii9chap d<>r beschaafde bourgeoisie, niaakte plaats voor eene soort twijfelende fflyatiek; de vroeger xoo vrij denken de 1 ibe-fale profeasoren achtten nu eene leer van gehaitûvolle geeatige princiepea aoodig, WM,rmede het Darwiaisme opgeruimd had; de grootstea zijner vroegere propagandeurs: Dr. Virchow, Du Bois-Reymond, Dr. Vogt en nog vele, vele anderen, verlooehenden thans de thoorie; de vrijdenkerij werd in ban verklaard en zoo ontstond, uit vrees voor de socialistische arbeddersbewe-Sjng, wne toenemende reaktie oader die ; ^ass6> die in den aanvang de banierdraag-j tter van bst Darwinisme was geweest. | yP het Congres der natuuronderzoekers (1877) bestreed de reaktionair geworden vroegere prograsaist en Darwinist Virchow e jwr, met het argument dat dezelve het •oei&hsme bevorderde. « Weee u voorziohtig mj-'t dezo theorie », riep hij de Darwinisti-Kae geleerden toe, t want zij heeft verwant-j met dezelfde theorieën die ia ons n.v '•irland zooveel Bchrik varoorzaakt heb-I - n' L Hi.i bedoolde daarmede de Commune [ Tan Parijs. JURW1NISME TEGEK SOCIALISME. I »fnf .aaÇ*^"r®aoti# duurde zoo oageveer i Relp jarea, tôt dat er weer aadere HSA 1 ïï.snso^en kv/amea, onder anderea ■ Itera Hubert Speaoer, natuuronderzoe- ^ISSîiij^ ^pomiBten, dw proi i beerdsn de theorie van Darwin tegoa het socialisme uit te spelen. Maar allen bewe-zen dat zij eerstens verder gingen dan Darwin, die in zijne leer nooit verder kweia daa tôt den oorspronkelijken mensch en zelf nooit zijne theorie op de tegeawoordige menschelijke maatschappij toegepast heeft — en dat zij de socialistische leer niet ken-den, Marx nooit gelsaen of niet begrepen hacfden. Hooren wij Hasckel: « Het soeda-lisme is eene theorie die de natuurlijke ge-lijkheid der mensehen v«ronderstelt en hunne maatechappelijke gelijkheid verlangt, d. i. golijke rechten, gelijke plichten, ge-lijk bezit en gelijke genietingen. » Men ziet hot oude 011 verstandigo praatjs dat waar en onwaar door elkaar haspelt. En nu aa-tuurlijk van zoo'n verkeerd idee uitgaaade (natuurlijke gelijkhaid der mensehen, gelijk bezit, gelijke genietingen) waa het hem go-makkelijk door de Darwinistieche theorie het socialisme ad absurdum te voerea. In den strijd om het bestaan, redeneerda hij, overwinaen de sterksten, de sluwsten, d® pasaondsten, dat zijn dus de knapsten en de besten... nu — op die manier zija dan die overwianaars in den m&atschappelijken strijd van dezen tijd — de groot-kapitalis-ten — de Besten der menschea ! ! Hubert Spencer, de theorist van het bur-gerlijk individualisme, was zelfs tegen aile sociale voorzorg voor de niet-bezittenden, « daar, zegde hij, de bestaansstrijd een rei-nigingsproces voor het ras is. Ali al het zwakke, oadeugdelijke, zieke en elleadige kuastmatig in het leven gehouden wordt, dan zal eene langzame degeneratie vaa het ras plaats vindea en vergroot de som van het lijden voor de nakomelingen. Het socia^ lisme wil den strijd om het bestaan ophef-fen, dus onder het socialisme zou de mensch-hsid ontaarden ea tea grond» gaan. » Dat zijn nu ongeveer zoo de denkbeelden dio burgerlijke Darwinisten ter bestrijding van onze leer aanwenden. Het is echter niet moeilijk de onhoud-baarheid van die theorieëa te bewijzan. Eerstens is Darwin met zijne gevolgtrek-kingea aooit verder gegaaa, b.v. ia zijae afstammiagstheorie, daa tôt dea oorspron- keifkm .m&mH iïB# jRfttujirlaia îaetei. had steeds betreîrking op planten en dieren ; nooit in gsen zijner werksa heeft hij go-tracht zijne theorie op de tegenwoordige menf,oh«n-maatschappij toe te passen. De kapitalistische woordvoerders hebbea slcchts de oude argumenten tegen het socialisme met Darwinistische uitdrukkingen nieuw opjiffpootet. ïweedens i* de menseben-maatscîiappij niet te vergelijken met het dierenrijk in sajne zoo oneindig verschillende soorten, bouw, grootte, organen en hoedanigheden. Do m«iischheid is gamiddeld gelijk in bouw, grooste, hoedanigheden, enz. D® enkele wildemans-stammea die zich niet aan de evoiutie der maatschappij hebben kunnen a&npassen, zijn ten gronde gegasn. Derdens: eene doelmatige arbsidsdeeling zal met het socialisme niet ophouden, maar integendeel «erst in juiste wijze mogelijk worden. Viercfcsns: hot onderscheid tusschen de, dan aile arbsidende mensehen, hun aanlog en hunne bezigheden zal niet ophouden, maar ophoudea zal alleea het nu bestaande ondersekeid tusschen arbeidere en wibwi-ters.Vijfdena: In de tesenwoordig» maatschappij is de strijd om het bestaan, de kapitalistische concurreivciestryd; die over-winning in dien strijd hangt niet af ten slotte van het volkomenste, krachfcigste, ge-zondste individu, zooals in de dierenwereld, maar vaa het meerdere fcapitaal-bezit. Het grootere kapitaal overwint het kleinere, al is dit laatste in de knapste handen, en de overwoaaenea worden niet om het leven gebracht zooals bij de dieren, maar uit d» kringen der bourgeoisie gestreken. De mensehen die in armoede ten gronde gaan, zijn leden van eene andere klatse die aan den ooncurrencis-strijd niet eenmaal deélnsmïn. De arbeiderg hebben geen deel aan den wedstrijd tusschen die kapitaiisten, zij zijn meest het slachtoffer er van. Getuigo de tegenwoordige oorlog. Zij hebben door hun bezitteloosheid niet eens de gelegenhoid met de kapitaiisten in het «trijdperk te tere-den, ondanks hunne dikwijls persoonlijke kundigheden en energie. Ç5 888 çiêt ans en ollendig,, wijl ze door hunne goringere «deugdelijk-heid» in den bestaanstrijd de overwonne-nen zijn, maar 07nda>i hunne arbeidskracht te laàg betacild wordt. Hunne kinderen gaan daarom, niettegonstaande zij naar aanleg gezond on krachtig geboren worden, talrijk te gronde, terwijl ae kinderen der rijken, ook bij den ongunstigsten aanleg, zorgvuldig beschermd en verpleegd, blijvea bestaaa. De zwakte, die hier den ondergang be-werkt, is geen natuurlijke, overgeërfde aanleg, maar eene buitenstaande omstandig-hsid.Hot kapitg,]i3ine bewerkt door de uitbui-ting, do lage loonea, . door de workeloos-heid, door de krisissen, de specul&tiove le-vensvwduring, de woningsverhoudingen, do lange arbeidstijd, kunstmatig al die on-gvmstigo omstandigheden, waardoor een zoo g root aan tal kraehtige, leefbare kiemen, dikwijls de best geschikte, te gronde gaan. D® overwinnaars in doze kapitalistische maatschappij zouden do abestemv zija? Her-inaert u de voor eea jaar verschenen arti-kelen over den ooraprotig der milliarden-vermogeas in Amerika,door onzen partijge-noot Gustavus Meyers in Chicago opge-dekt en nooit weersproken. Welk eene rij van dieven-sluwheid, bedrog, ornkooperij, brutale niets ontziende hardvochtigheid heeft deze milliardai.rs-familiën tôt de «uit-gelezensten» der mensehen gomaa,kt, ! Het socialiame is niet strijdig met do door Darwin ontdekte natuurwetten, maar wil voor die wetten ee~ e andere natuurwet in de plaats *tellen : de wet der menschelijke solidariteit tagenovor het ruwe natuurge-weld.De vliagmachien breekt volstrekt niet de wet der zwa&rtekracht, maar beheerscht ze door du wetten der mekaniek. De mensehen hebben zich door de uitvin-dingen, het gebruik der werktuigen, door de spraak, door het in duizend eeuwen ont-wikkelde logisch denken boven de dieren-werold verheven. In langzame, maar voort-durende ontwikkeling hebben zij zioh vanaf onderdanen der natuurwetten, tot besimur ders van dezelven verheven : zij bre&en ze ïtj-et, d# fenanes m niet, maar sq kunnen en zullen ze in de tookomst nog b«ter ktta-nen leiden tot heil enverheffing der geaa» meatlijke mensohheid. Dat juist scheidt he£ socialisme van hetkapitalisme : dit wil diô, krachtea in zijne macht houden ten bâte vaa eene kleine groep bezittendeu; bot socialisme ten bate van het geheele menseb-dom 1 Het socialisme wil het sociale iixstiakt,. h&twelk Darwin in zijn « Ontstaan der soorten » zoo schoon boschreef als de eigen* schap der gezellig levende dieren en waar-na biiuien die diergroep da strijd om heb bestaan ophieLd, om gemeenzaam dea strijd naar buiten te voeren, uitbreiden eni toopassen op het gehoole menschdom om solidair met elkaader die natuurmoohten te bestrijden die de maatschappij in haar be-» staan en ontwikkeling hiaderea. Het kapitalisitsch regiem echter handelt tegen die natuurwet : het hitst het eene deel der menschengroap tegen het andere deei op in moordenden vernietigingi&kra» om den onderlingen concurrentie-strijd éHè bezittende klasse uit te vechtea. De groote verdieaste van Darwin was, dat hij ons een klaren blik verschafte in da ontwikkeling der organische wereld waaruit de mensch ontsproot. Die van Marx,dat hij aan'de wereld de maatschappelijke wetten leerde kennen welke de menschelijke ontwikkeling beheerschen. In plaats van elkander tegen te spreken, hebben zij om zoo te zeggen elkantsler aaaa vuld en voltooid. — ook in dien opzichte dat zij opgeruimd hebben met de oude dog-ma's en de wanbegrippen waarnaar natuur en menschheid slechts een voortbrengstl eji een speelbal zouden zijn in de handen vaa bovennatuurlijke machten. Daarom vereert de aociaal-demokratie beide galeerde mannen en zal van huune zoo gegronde theoriën g«bruik mairen i* don klassestrijd, welken zij voort zal voeren tot zij het naastliggende doel zal be-reikt hebben : de collectivistische gemeen-schap, waarin de strijd om het bestaan ia den boezem der menscbenwereld zal op®*-houdan hebben. P. A. MORITZ, Si5 ?aar — N. 293 Prijs per nummer : ?oor België 3 ooatieaiea, voar don Vreomde S eeutiemen Telaf^on 5 Redactle 24J - Msnialstpaiie 2845 fflonitordau 21 OCTOBER 1915

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.