32 É®aî» — N. B7 nannsBnai Prijs pei DBmmer : voor Seigië 3 centiêmen, mr den VreemdeS centiemeu T®l@tfo©58 s Hedsoiie 247 « Admiaisfratie niMasœmsnmB3isBmaMeawqKiim!azmBWMceam&'?mœ-JES^WKismf Zowdaa 27 FEBiHiaiA^I [Drcfcster-Uitscefstftr Hiaatschepplj t!ET LICHT bestiiiîfdc? : ÎE VISCH. Ledebeirg"Q«ssî .. REDACTIE . . admsnistratie lOGPOORT, 29. CENT VOORUIT A30NNEMENTSPRIJ3 BELOIE Drt* inaandets. »... fr. 3.<ca Zaa fiiaatsdea ■ , , , , fr. 6.56 Scsi jaar fr. 12.50 Me» afcoMMrt rists ejt aîîc pn&amtee DEN VREEMDE DHc ssi&andcsi \«S&g#ÎS|&â v«t"ïOR«J®s»j. . . . . • fr. 6,19) Orgaafi der Beiaiseae Werkumhuparfff. — Verseni/nende me tfog&t. De Kwestie van het Brood TE GENT Door het Provinciaal Hulp- «n Voedingskomiteit ird volgende nota aan de dagbladen gezonden : Het Provinciaal Hulp- on Voedingekomiteit heeft, i vîst te stelïcn hoe ongegrond de klachten zijn die t van de meeste bakkero ontvangt over de voort-Ust van het mee!, eene nieuwe proef willen nemen. it heeft zich gewend tôt den zeer bcToegden bestuur-ivan het Stedclijk Laboratorium, den heer Van de Jde, en deze was zoo goed eene reeks proefnemingen doen, zoo merkwaardig als welsprekend. Het onderzeek werd gedaan met g broode.ts, gekocht i ycrscbillige bakkers in verschillende wijkeu der IL " ' Zichier het antwoord van den heer Van de Velde : Voorieder brood werd vastgesteld : 1. het jsewicht, 2. de graad der vochtigheid, 3. de voortbrengst. 1. Het gcwicht is over het algemeen beneden de be-Sigenvafl het règlement. N. 1 88a gr. N. 4 Q15 gr. N. 7 900 gr. N. 2 9^5 gr. N- 5 9*° g1'- N. 8 920 gr. N. 3 980 gr. N. ô 93o gr. N. 9 930 gr. 5. De praad der vochtigheid bereifct s maal hoo'g-ts 40 0/0, men mng voof het rond grijs brood van Sloyam eenige uren nadat het uit den oven kwim ie normale vochtigheid van 38.0/0 aannemen; dit is tcij.'cr dat regelmatig verkregen wordt bij de proef-ningen in. hèt klein en in het çroot, gedaan m het oratorium en in de bakkerijschool. 1 36.1 »/o N. 4 38.4 % N. 7 37.8 0/0 s ;8.2°/o N. s 38.4 °/o N. 8 40 o/0 3 4S.0O/0 N. 6 59.J »/, N. 9 35.30/0 De voortbrengst werd nerokend ali grondslag aende een meel, geliik san datgene dat het comiteit nsaan de baklcers levert, het is te zeggen 16 p. c. Etigheid bevattonde, zelfs als men eene vochtigheid ineimt van 16.5 p. c., dus het cijfer vergrootendc in Ivoordesl der bakkers bevatten 100 kilos meel du» b min 16.S k. of 83.c k. droge stof. Bij dit gewicht Bntgwotgà te worden 1 k. voor het zout en de droge B,De totale droge stofbeloopt dus 84.5 k. Zij moet ■iîtotaal teruggevonden worden in de totale massa Bihet brood dàt uit da 100 k. meel verkregen wordt. Hdicn het koud geworden brood 1 k. weegt met R. t. vochtigheid," wordt de voortbrengst berekend Hkod van 1 k. bevat 1000 min 380 of 620 gramm. K'.kjk. beviedt fich dus de droge stot van Bp°° of 136 k. of 136 brooden indien een brood ■ndien het koude brood minder dan 1 k. weegt, b.v. Hjgr. met eene vochtigheid van 36.1 (gevil van het ■11.1 leicit de voortbrengst door dezelfde berekening ■festeld tôt' gansch verschillende uitslagen voor wat ■ getalkilogrammen en het aantal brooden betreft. ■ brood van 880 gr. can 36,1 p. c. water, bevat ■ gr. droge 8tof, 1 k. van dit brood bevat dus 1000 ■c 361 gr. of 639 gr. droge stof. De voortbrengst is ■ voor meel met 16.5 p. c. water: E2= 152 brooden 84.500 __ j32 jtgr> Bt volgende tabel gc.sft de vooitbrengsten verkregen ■)[ d« 9 gecontrclecride bakkers. VOORTBRENGST in kilogrammen in brooden K. t -132 153 N. 2 136 139 I N.? 146 149 H. 4 137 150 N.j 137 146 M. b H4 '44 N.7 13Ô 15* K. S 141 153 N.9 131 140 enzij een misslag in eene der berekeningen begaan mag men dus zeggen dat de voortbrengsten in «Igemecn ouredelijk zijn, zij geven meer brooden dan het geoorloofd getal. Men zou nochtans kunnen biwereu dat het weinig bakken van de korst het gewicht der droge stof kan verminderen. Deze vermindering is onbeduidend, zooals bij talrijke proefnemingen bewe-zen werd. De huidige vervalsching van het brood, door vermindering van het gewicht ef door overdreven vochtigheid, schijnt erg ; indien zij van den eenen kant aan zekere bakkers eene oneerlijke winst verschaft die de belangen der eerlijke voortbrengstkrer.it, veroorzaakt zij san de bevolking een aanzienlijk nadeel, om de be-paalde rantsoenen te vermeerderen. Het zal ongetwij-feld noo4zakelijk zijn in het algemeen belang tusschen te komen.» Aangezien het comitet iedere w eek aan de broodfa-briekanten eene hoeveelheid meel aflevert grooter din noodig is, opdat geene enkele bon in de loop der week afgeleverd, niet tegen een brood kunne uitgewisseld worden, zoo is het duidelijk dat de bevolking door de oneerlijke handelwijze der bakkers bedrogen wordt. Ook zegt het comiteit tôt de bevolking : Weeff aile dagen wid brood en xic of het 970 gr. xoeegt. Indien het dit gewicht niet heeft, brengt het brood naar het comiteit, Laltenhalle en dien eene klacht in. Het zal het eenig middel zijn om te werken tegen het bedrog waarvan iedereen het slachtoffîr is. ïjs îfc sk Wij hebben deze hierbovenstaande nota aan een be-voegd vakman onderworpen, en ziehier de opmerkin-gen welke hij ons deed : « De ontloding gedaan door den heer Dr V*n de Velde heeft als b*zis 100 kgr. meel net; doch het meel wordt aan de bakkers en groote bakkerijen afgeleverd bruto voor net. 100 ledige zakken wegen genti ddeld 114 kgr. of 1.140 kgr. per zak, dus voor 100 kgr. meel brut, krijgt men 98.800 kgr. meel net. Volgen wij nu de formule van den heer Van de Velde, dan bekomen wij : 98.860 kgr. meel — 16.5 vochtigheid = 82.36 droge stof; 82.36 + 1 kgr. van zout en droge stof van den gist — 83.36 kgr. Het gebakken brood bevat regelmatig, volgens de School der Bakkers, 38 t. h. vochtigheid of 1000-380-620 gr. droge stof per brood, de formuul per zak is dus ¥ = Daar de heer Van de Velde op 100 kgr. net rskent, bekomthij voor eerste voorbeeld 136, hetgene volgens ons moet zijn 134.4, gez'en R1611 98.S60 kgr. meel ontvangt.Volgen wij nu den heor Van de Velde in zijne be-werking, dan bekomen wij : -7---— =■ 150 kgr. brood, tenvijl hij er 153 opgeeft. Daarbij zeggen wij nog, die een goed brood bakt heeft rr.or.it ' om san ! 35' te aeralcen. Dat er meel geieverd wordt welke een hooger rendement geeft, dat kunnen wij bevestigen. Mair er wordt veel meer meel geieverd waarvan geen enkele eerlijke bakker of Maatschappij het vereischte rendement kan bekomen. Wij zouden etns willen weten wat besluit de heer Dr Van de Velde zou gegeven hebben over het meel verwerkt in de week van 27 Januari tôt 2 Februari? Overtui ,d zijnde van zijne bekwaamheid, zou hij tôt den volgeuden uitslag gekomen zijn : i= Bedorven meel; 24 Onbruikbaar voor de voeding van den mensch; 30 Als rendement 130 in plâats vari 135. Wat het gewicht van het brood betreft, wij weten dat er bakkers zijn die durven zeuren en dfes dienen g'e-straft te worden. Doch om het gewicht van een brood na te £asn, mag men xich niet bepalen bij het koopen van éen brood, maar er moeten uit de uitstallina of de kar ten minste een tiental brooden genomen worden en ze gezamentlijk wegen. Dan ecrst zal men kunnen be-stttigon of er bedrog in 't spe't is, Het is onvermijdelijk dat bij het afhemen der brooden uit den oven, gebuurkens van het eene brood aan 't andere blijven, hetgene voor gevolg heeft dat eene brood te zwasr en het andere te licht zal wegen. Wat nu de bewering van het Comiteit zelve betreft, dat het « iedere week aan de broodfabriekanten eene hoeveelheid meel aflevert grooter dan noodig is, opdat geen enkele bon in de loop der week afgeleverd, niet tegen een brood kunne uitgewisseld worden », mogen wij zeggen dat zulks, voor wat de Maatschappij «Vooruit» betreft, volkomen valsch ij. Inderdaad, wij houden staan minder meel ontvangen te hebben, in zulke mate dat wij onze leden moeten beperken hebben voor het nemen van broodkaarien, aangezien deze gedurige vermindering hen niet in staat stelde hen het nooaige brood af te leveren. Op gewijden Grond Sint-Truiden, 2 Februari. Limburg is toch wel een gewijde aarde. De leus on-zer hoogstuàenten is : « Ailes voor Limburg en Limburg voor Christus » In die gewijde asrde is één plaats, enkel één, die boven al de anderen in heiligheid uitblinkt. Zoo toch zou men op het unerlijic zeggen. Haar naam begint met « heilsg » of « Sint » en hs.ar stichter, Trudo, zit, sedert lange eeuwen, heilig in het koor van de zalijje geestîn, vermits hij door Rome heilig is verklaard. ; Sint-Truiden heeft zooveel kloosters en kerken, die men heel uit de verte ziet en ook die men niet iiet, zooveel, dat in geheel de stad geen enkel menschelijk wezen is dat met juistheid en zonder natellen kan zeggen hoeveel kloosters en kerken de heilige stad telt. Om hier een vrijdenkerte vinçkn, laat staan, maar een vrije denker, moet men meer hebben dan het licht uit de lantaarn van Diogenes. Onlangs had de burgerlijke begrafenis plaats van een voornaam ingezetene, 't Was 38 jaar geleden dat de eerste had plaats çehad. De bc-nravene van onlangs was geen geboren Iruienaar. Hij nad dus het wij water niet met de moedermelk inge-zogen.Hoe staat het nu met de zedelijkheid, midden in zoo'n bevolking i Met de zedelijkheid die de geestelijk-heid aanpredikt? Hoe wordt die in praktijk gesteld? Het wemelt hier van congregaties en broederschappen, met niet te onthouden naam e^ard. De heiligen komen hier zoo menigvuldig uit den h-.mel naar de aarde dat een nieuwe heilige maar korte jaren tijd heeft en lang voor het verguldsel van zijn halskraag en van zijn tooi-sel is, door een opvolgehng, die weer nieuwe négocié aanvoert, wordt vervangsn. Zoo ik u zeg det ge niet zoudt willen gelooven, wat ik zou aan erotisme, razen-de driftige uitingen, kunnen afschrijven ùit onze kerk-boeken alhier of laten hooren uit sermo.enen, b.v. uit-gegalmd in de H. Familie... Zoo ik u zeg, dat men hier thans nog verbiedt zekere dagbladen te lezen, dat tegen een uit de hoofdstad komende Fransche krant werd gepredikt, omdat erin maar met één woordje kri-tiek was verschenen over de wijze waarop onze geeste-lijkheid barsch, boos en moedwillig, den naakten liais van onze vrouwen behandelt, door ze zelfs den toegang van de kerk te ontzeggen, wanneer het monnik of zic-lenherder sciiijnt te blijken dat er een millimetertje te laag nrakt is gelaten... Zoo ik u zeg dat men gedon-d«rd heeft tegen den statigen, deftigen, be/adigden en toch zeer godsgcloovigen c Nieuwe Rotterdamche Courant», die hier veel wordt geUzsn...! Ja, maar hier-voorbestend rcJ», De W. R. G. is wat libéra. ', en een machtig blad, terwijl het jonge kîoHkaal blad «De Tijd» moet aan 't groeien worden gebracht. Ergo! ■*« Een goed verstander heeft maar een half woord van doen », zegt de Truienaar. Zoo wordt hier de godsdienst uitgeoefend en toegepast. Van de reine kristusleer is n;\tuurlijk geen spraak. Van de mooie dingen uit den Bijbel — hier met ge-spreken noch van Abraham, n®ch van Laban, noch van Onan en zooveel andere vleeschelijken mter—, van de moeie lcer uit den ouwen, grooteu Mechelaar van 42 lessen -'s natuurlijk moar zoo zeldzaam spraak, dat er hier duizenden msnscheh zijn, die nog niet eens weten wat Bijbel, Oud- en Nieuw Testament, wat de Evan-geiien, wat de Mechelaar is. Nochtans, d? stad van 17 duizcnd inwoners heeft verleden jaar, voor de allereerste maal sedert haar meer dan duizendjarig bestaan, een cigen gcmeentoschool gekregen, net, met net woonhuis, d-Jcn, o! ailes zoo tussçhen cen rij huizeu ingeprangd, nederig, bedeesd, zonder eenig opschrift, dat men er wezeniijk moet op-vallen om te bevrnden dat men voor een school staat en de meester u wel duidelijk moet aan 't verstand brengen dat dit schooltje voor hoogslens 50 kinderen van beide gesiachten bestemd is om de schoolwet te doen eerbiedigen door een stad, — ja, een stad, van 17 duizend menschen, Hoe met de zedon? Gewone misdaadjes, die overal gebeuren, diefstallen omden honger te stillen tellen nkt mede. Doch wanneer het vreeslijk beestilijke misdaad betreft, met koelen bloede begaan, een misdaad, die zelfs den meest hardvoclitigen mensch buiten zichzelt brengt, dan moeten wij er met klem op wijzen en met nadruk zeggen, dat ondanks aile verkwezeling de "mensch toch niet gansch uit de rangen van h et rede-loos dier naar bovtn stijgt. Dan mogen we misschien met de statistieken medegaan. die bewijzen dat de mis-daden bij klerikale volkeren talrijker zijn dan bij be-zadigder geloovigen of ongeloovigen. Godsleer leidt niet naar de misdaad, doch het midden van huiche'.arij en slavernij, verwekt door de godsleeraars leidt regel-recht naar de misdaad. , Verleden maand Mei, namiddag, doch nog met hel-dernis over aide golvende graanvelden, tusschen Brus-them en de stad, wandelde cen zeer 'deitige juffrouw, in gezelschap. van haar vrijer, kalmpjes langs den bin-nenweg naar huis. Onverhocds schieten vier onbekender. uit het graan. loozen een paar ontzettende v/oorden, grijpen den jon-eeling bij de keel en gooien hem op afstand. Terwijl hij nu zoo in bedwsng werd gebouden, pleegde de vier de eene na de andere, met koelen bloede en met tar-tenden spot, op die jonge vrouw cen zoo onbcgrijpeîij-kon wildbeestelijken aanslag dat de scherpste natura-lische peu voor de - beschrijving crvan terugwijken moet. Wanneer nu liun bloed koel was, namen ze haar handtaschje met 19 frank af en gingen zoo gerust hun gang, alsof ze nooit aan iernand leed haddeii gedaan. * De rechtbank heeft deze bandieten natuurlijk gesnapt. Drie werden veroordeeld tôt 4 jaar gevangenis. De vierde, geen 16 jaar, kwam in handen van dçn kinder-rechter. Een van hen was gehuwd en vader. Die luid-jes, meenend dat hun straf te zwaar en niet verdiend was, kwamen in beroep te Luik, waar ze «lk nog 2 jaar bijkregen. Al te zachte strnf! Omtrent hetzelfde tSjdftip trof men te Nieuwerker-ken een vader, die sedert 18 jaar ongeoorloofde betrek-kingen had met één, daarna met zijn drie dochtcrs. Ook veroordeeld voor 1 o jaar. Doch de vraag rijst : Zijn er geen andere schuldigen dan die ellendelingen 1 0 Wat heeft het klerikaat gemeentebestuur, onder voogdij van den bisschop \ an Luik, van den stadsde-ken, van de gansche geestelijkheid en de kloosters gedaan in c!e jongste halve eeuw, om ons proletariaat op te voeden en verstandelijk le ontvoogden? Terwijl in de meeste steden en dorpen van het vrijzinnig gedeelte van de Bclgische bevolku g echoleu van allen aard werden ingericht om den werkman zedelijk op te beuren en hem in staat te stellen met eer en doel zijn arbeid te verriciiten, zijn huisgezin te ontwikkelcn, zich door zelfliulp na zijn werkuren wat we enschap te bezorgen, moeten v/e vaststellen dat op verstandelijk gebiîd liier nsoit iets werd ged,.:an. Geen volksbibliotheek. Geen openbare scholen. Geen scholen voor volwassenen. Geen vrijheid om dagbladen te lezen, om zich boeken te verschaffen. Aile wil en aile cucht naar weten ge-kneveld en aan banden gelegd. Ailes in handen van de geestelijkheid. Aan deStesîmoezeniere van den arbeid een mooi stuk stadspark en honderd duizend frank af gestnan, om een reusachtig gebouw.xen ambachtsçhool op te richten, waarin de stedelijke overheid niet het minste gezag heeft. Cr.techismus, altijd catechismus. CongregatifVfcrgsidorjng .en Eieilig-Farnilie, bedeiaar-ten en triduums, verheerlijking van meer heiligen dan wezeniijk de hemel kan bevatten. Ailes kidend tôt on-menschclijkheid, blinde, lamme onwetendheid, dwe-perij. slavernij, bekrompenheid, zedelooslieid, alzij-dige armoede. ' STEVEN BOERSEN. De dienstbodeiivraa.g en de Oorlog Reeds lang voor het uitbreken van den oorlog heeft men er de rijke menschen in aile groote steden der wersld hooren over klagen dat zij zoo gemakkelijk geene mannen en vrouwen meer vonden die hen voor spotloonen als slaven wilden dienen. In onze onmiddellijke omgeving zelf hebben wij hier en daar kunnen vaststellen dat mannelijke en vrouwe-lijke dienstboden meer en meer hunne menschelijke waardigheid op prijs hadden lseren stellen en dat zij bij veel meer vrijheid ook veel hooger loonen wisteii af te dwingsn. In onze streken en elders ook heeft men vastgesteld dat de steedsche arbeiders, die in de nijverheid meer onafhankelijkheid en hooger loonen vonden, zich minder als dienstboden, als knechten en meiden willen ver-nederen, zoodat er voor het « vak » nog alleen op den buiten aan vofc te jgeraken was. Het spreekt van zelf dat de ooriogniet zonder iuvloed gebleven is op dezen toestand en dat hij, volgens de landen, de meest tegenover elkander staande gevolgen hc^ft gehad. De Daily Mail lclaagt als volgt bitter over hst vol-sltgen gebrek aan dienstboden : « Alh»ewcl men overal verhoogde loonen aanbiedt îs het in Ilnge'.and zoo goed als onmogelijk geworden om aan nieuwe dienstboden te geraken. De groots plaatsingsbureelen in de groote steden hangen fortuineo aan het plaatsen van aankondigingen, aan het uitzen» den van aanwervers en het is eene uitzondering als meu n»g aan een geschiktcn man, aan eene handige vrouw geraakt, diesterk genoeg zijn om een aewonen dienst waar te nemen. Men kan veor géld nog wel aan personeel geraken voor den handel en de nijverheid, aan leeraçs en gou-' vernanten, aari eereknechten en gezelschapsjuffers, maar men heeft ook andere knechten en çneiden noodig, bedienden die allejrverk moeten verrichten, die koken en kuischen en werken kunnen gedurende een heelen dag. Als men nog esn man of eene vrouw, een jongeling pf cen rneisje semtreft, die wel zouden willen dienen, bij groote of bif klcine rijken, dan komen zij dadelijk voor den dag met eischen die in alle3 overdreven moeten genoemd worden; zij moeten zeer hooge loonen hebben met een bepaald getal werkuren en andere voorwaarden waarvan vroeger bij dienstboden nooit spraak is geweest. In Londen eischen aile dienstboden bij zeer hoog# loonen ten minste drie vrije a vonden, zij schrijven voor' hoe hunne kamer moet ingericht zijn; zij eischon vrij ' gebruik van de badkamer en neg veel meer, al na»r ge-lang dat de mcesters.rijkzijn oftrein voereii. Verdcr somt het blad de klassen der burgerij op di«] er het slechtst aan toe zijn en het komt tôt het bsïluit1 dat er geen huis meer te houden is met het werkvolk « dat eene koe wil hebben als men het een poot toege-staan heeft ». Dat de kapitalist cen gunstigen toestand te bas* neemt om zich te verrijken ten koste der arbardera, dat' is voor de burgersgazetten de natuurlijkste zaak der wereld, maar dat arbeiders hetzelfde doen zonder de rijken daarom te pluimen, dat is iets onuitstaanbaars. Ala er van eene waar te veel is op de markt moc! volgens de kapitalistische wttîen de prijs dalan — om-gekeerd moet volgens dezelfde wetten de prijs van ds waar arbeid stijgen als er te weinig voorhanden is en volgens ons zouden de arbeiders misdadige dommerik-ken zijn daar waar zij niet alfe denkbare voordeelen uit den toestand zouden trachtentetrekken! Kif, kif, boeriko, pakken wat men krijgen kan is toci» ., wet en recht in de kapitalistische maatschappij! WETENSCHAP îila zsjs» fo®rs(»28«i8 Bswljt is mt Bî I © t -S ¥©5"» ieènt In de jongste vergadcriiig der Franschaj Akademie van "VVetenscliappea, heefi' Dr., À. Guépin, cliirurg aan het Péan-zieken-1 huis een mededesling ingedisnd, d5e metr fot-graphiën èn teokeningen toegelichfa was, over een gekwetsten soldaat, bij wieal hij een derde gedeelte van de hersenea weggenomen heei't. Deze soldaat is thaus geheel hersteldy ondanks de ontzageiijke hoeveelheid her-senmassa die hij verloren heeft. De klini-sche waarneming van Guépin druischt tegen aile opvattingen in die men totnuto® in de ontleedkunde over hersenoentra enz. had. Niettegenstaande Dr. Guépin on-1 tegenzeggelijk sommige centra (waarvaa de overblijfselen bewaard worden) wegge-j noaien heeft, is de soldaat in het bezit van, al zijne faculteiten. Hij denkt, spreekt,. loopt en coôrdineert zijn bewegingen even-> als vroeger. Het onverwa«ht« geval heeffi; dan ook de geheeie bersenchirurgi© eoi' hersenphysiologie als het ware oaderst«\ boven geworpen. Gerhart Hauptmann otdracht gehouden in Ons Huis, op t7 Muari door gszel J.-P. D'HOEDT, (ïweede Tervolg) 's grootste hoop der wevers ri .en wel t hun ellende en rampealig iot, maar mand der et aan verzet. Alleen Bâcker l,het niet verkroppen, dat hem voor zijn 'ig werken zoo'n ellendig hongerloon tds. betaald. En als het zijn fceurt is om 1 loon te ontvangen, geeft h;j Ean sijne ;«vredenheid lucht door het uiten van % woorden. «Twaalf en een haîf zil-'Sroschen :>, schreeuwt hij den kassier, 1 kem uitbetaalt, in 't aangezicht, « dat ee'i ellendig aalmoes. maar g-een loon ! » zijn kameraden : « Dat is een ellen-: ^rinkgeld, anders niet. Van 's m.or-13 vroeg tôt 's avonds laat moet men ''8ïi. En wanneer men zich g«durende ittien dagpn op den wsefstoel heeft af-'0°fd. elken avond meer en meer afge-a,'- ■ half verstikt door het stof en de ■ dan heeft men gelukkiglijk twaalf en P Srosohen verdient 1 » n % de fabrikant hem toevoeg-t, dat [°® zijn stoute taal geen lag werk moer r oern krijgt, antwoordt hij : « Ik kan i- goed op straat als aan mijn weefsfcoel r' tongô]. etorven. » Daar valt een kind l0n®acbt. L ^ den honger. De fabrikant, voe-L 106 zedelijke schitld daarvan op Rj; koudt eene predikatie tôt zijne IfaiT'i 0V€r zor8en> lasten die op B-^kanten drukksn. /iKSJf he> ïiàko van verliezen die zij gedurig oploopen, ] over de slapelooze nachten die zij door- brengen, enz. 1 De zaken gaan slecht voor hen, want in 1 den tegenwoordigen tijd moeten zij geld ! bijleggen. Hij pocht er op dat liij geen har- telooze mensch is, want dat hij zijne werk- t lieden goed hun brood laat verdienen. Hij { laat alleen de wevers arbeiden uit zuivere i liefdadigheid. En dat ailes doet hij door de i arbeiders, die hem aanhooren, deemoedig toestemm'en. En ten slott-e voegt hij hen 1 toe dat, als zij zoo voortgaan met onte- < vredenheid te zaaien, hij zijne fabriek zal 1 stil leggen. Men moet dan maar zien hoe men aan den kost komt. Hij zal nog aan 1 twe® honderd arbeiders werk geven, op 1 voorwaarde van... loonaftrok. TWEEDE BEDEIJF Hier krijgen wij de ellend© der wevers in hare voile naaktheid te -anschouwen. ¥/e bevinden ons in het huis je van Bau-mert. Ailes toont ons dadelijk dat wij hier te doen hebben met eene door ellende ont-aarde, familie. Vrouw en dochters wachten in angstigo spanning op de terugkomst van vader om met het geld, dat bij voor zijn afgeleverd werk zal bebben ontvangen, eenig voedsel te koopen. Vader Baumert komt met Ja-eger, eene kennis der familie, wiens diensttijd bij het leger gpëindigd is, binnen. Nu^*wordt over de ellende van den te-genwoordigen tijd en over de rijken, die geene armoede kennen, gesproken. Baumert heeft het hondje laten slachten, want het is twee jaar geleden dat men vleesch heeft geëten. Men kon het beestje toch niet meer voeden, en 't is beter dat men het doodt dan het van honger te laten sterven. . Jfu hpejt gr tic# wat sa®. Het ssal ker- Mis zijn ! Onder het eten heeft vader Baiunert de ramer verlaten. Hij is het genuttigd voed-lel gaan uitwerpen, de maag kan zulk voedsel niet meer verdragen. Men windt zich onder het gesprek meer )n meer op. Jaeger wordt door Baumert op-çeëischt om de zaak der hongerend'e wevers n handen te nemen, daar hij geleerd en een nan van hart en meed is. J aeger neemt aan en hij zal fie .rijken eens 5en dansje leeren. 'Gister heeft hij met Bà-:ker gesproken en beiden zullen de belan-;en van de wevers "erdedigen. Jaeger zingt nu het «Weverslied», dat in îeel Silezië v/erd1 gezongen en waarin de el-ende der wevers in de somberste kleuren vordt geschet3t. Door het hooren van dit lied, zijn al de lanwezipfen in opgewonden toestand gekomen. Zelfs de oude Ansorgen is in vuur geraakt en zegt dat men dat lijden niet langer kan uitstaan, dat er een einde moet aan komen. DERDE BEDRIJF Eene herberg in het dorp -Peterswaldau. Tusschen een paar bezoekers, den herber-gier en zijne vrouiw, wordt over den treuri-sren toestand der wevers gesproken en ook aver de mogelijks komende gebeurtenissen. Men hoort in de verte kerkgezang, dat na derbijkomt, Het is de begrafenis van een wever, die, zegt men, van honger is gestor-ven. Na nog een tijdje over allerlei zaken, de arbeiders betreffende, gesproken te hebben, hoort men op verwijderden afstand het Weverslied zingen. Een troep wevers, met Bàcker en Jaeger aan 't hoofd, komt binnen.Onder het ^evoerde gesprek windt men îich aJ meer en meer od. tôt wanneer de T gendarmen verschijneiï, met wie de vrevers een woordenwisseling hebben over de gebeurtenissen van den dag. De gendarmen bedreigen de werkstakers met gevarigzetting. Een der aanwezigen wordt daarop z66 woedend, dat de gendarmen het noodig oordeelen zich te verwij-deren.Dan heft Bàeker het Weverslied aan, en verlaat de herberg, door de meeste aanwe-zige gasten gevolgd. Het VIERDE BEDRIJF speelt in het huis van den fabrikant Dreis-ziger. De pastoor en de kandidaat-pastoor zijn aan het praten over de houding der wevers. De eerste verwijt aan den tweedô zijn lichtzinnigheid, waarmede hij over maat-schappelijke zaken spreekt. V66r het huis is een groep wevers ver-gaderd, die het Weverslied aanheft. De pastoor laakt de menigte, terwijl de kandidaat-pastoor hare verdediging op zich neemt, wâârv.oor hem door Dreisziger, wiens kin-deen hij onderwijst, het huis wordt ontzegd. Inmiddels is Jaeger door de wevers van Dreisziger, en op diens bevel, gegrepen en wordt binnen gebracht. Dreisziger heeft den politiecommissaris laten halen, alsook een gendarm. De com-missaris ondervraagt Jaeger die, in plaats van op de gestelde vragen te antwoorden, zijne ondervragors voor den gek houdt. De menigtè, buiten, roept om Jaeger, die, de handen gebonden, door den gendarm weggeleid wordt. Kort na ;t vertrek van Jaeger hoort men buiten de menigte in gejubel losbarsten. Men heeft Jaeger bevrijci. Men heeft den politiecommissaris misbandeld en hem, met den gendarmu od de vlucht gejaaerdU De familie Dreisziger wordt met eik oogenblik angstiger. De koetsier komt zeg-! gen dat d© paarden ingespannen zijn en dat het thans nog tijd is om zich door de vlucht' te redden. De pastoor zal tôt de menigte gaan en be-> prôeven haar tôt bedaren te brengen. Met' dit doel verlaat hij de woning, doch ook hijj wordt door de opgewonden menigte mishan-deld.Wèldra tast men het huis van Dreisziger' aan. Men hoort op de deuren beuken, rui-ten stuk slaan en geloop op> de trappçn.i Men is in het huis gedrongen. Dreisziger, zijn vrouw, Pfeifer en de pas-toorsvrouv/ weten van angst niet meer waar. zij het hebben en nemen in aile haast da vlucht. De wevers verschijnen op het tooneel. Ailes wat lien onder de handen valt, wordt; kort en klein geslagen. Terwijl men hier met dat vernielingswerk; bezig is, gaat een deel der menigte naar het-' salon, om daar hetzelfde te doen. Bàcker zegt tôt de menigte, dat, als men hier gedaan heeft, men naar Bilau trekt,; dat eerst nu het spel gaat beginnen. VIJFDE BEDRIJF De armzalige woning van den zeer gods« dienstigen wever Hilse, te Bilau. Hilse zendt een dankgebed tôt God, oa> dat aan zijn familie dezen nacht geen kwaad is geschied. Hilse is een dier menschen, die hun hard lot met een onuitputbaar ged>uld weten ta dragen. Hoe erg hij ook door allerlei ram-pen getroffen wordt, hoe vreeselijk zijn armoede ook is, toch z&l hij niet merren, nocli tegen zijn meesters opstaan. Slofe .ïolgV I ,

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.

Er is geen OCR tekst voor deze krant.