Nieuwjaarswensen en geweerschoten

Nieuwjaarswensen en geweerschoten

Redactie 's profielfoto
Redactie 01 januari 2017 736

Na het spontane kerstbestand van december 1914 was de legerleiding niet happig op een nieuwe verbroedering tussen de strijdende partijen. Op oudjaar en nieuwjaarsdag weerklonken geweerschoten en bulderden kanonnen als vanouds. Toch probeerden sommige soldaten om de eerste jaarovergang aan het front een feestelijk karakter te geven. Dagboekschrijver Félicien Vanhove uit Zarren bij Diksmuide schreef over die oudejaarsnacht: "Om 12 uur vannacht horen wij een hels lawijt: schieten, roepen, tieren, zingen. Ik zie door het venster hoe ze staan te zingen rond de aangestoken kerstboom. Opeens horen wij de officieren bulderen. Alle militairen vluchten binnen." Vervolgens werd het muisstil en werden de soldaten die de vreugdeschoten hadden gelost door hun oversten gestraft, aldus Félicien.
 

Nieuwjaarswenschen, Het Vlaamsch heelal: katholiek - zondagsblad, 2 januari 1915, p. 1
 
In het bezette land gaf oudjaar evenmin aanleiding tot verbroedering met de vijand. Enkel het feit dat de Duitsers een andere tijdsstandaard hanteerden dan de Belgen, zorgde al voor een psychologische verwijdering tussen bevolking en bezetter. De Duitsers volgden de Centraal-Europese tijd en hadden die tijdzone ook ingevoerd in bezet gebied. De Belgen weigerden echter koppig om zich aan te passen aan het ‘Duits uur’ en hielden vast aan hun gekende tijdzone, die een uur achterliep. De Duitsers vierden dus een uur vroeger Nieuwjaar, wat in het bezette land gezien werd als een provocatie. Op oudejaarsavond 1914 schreef Karel Resseler uit Antwerpen: "11 uur. (12 uur Duitse Tijd): een geweervuur van alle duivels doorklinkt de stad. De Duitsers vieren Nieuwjaar."
Op 1 januari werden nieuwjaarswensen als vanouds geuit, maar iedereen besefte hoe bitter de gelukwensen klonken. "1915 heeft dus een bloedig begin en het ‘gelukkige Nieuwjaar’ zal meer dan ooit als eene bittere ironie – en dit in ’t bijzonder voor het proletariaat – aanzien worden", schreef de Vooruit op 1 januari 1915. Eerder dan zoete gelukwensen, was de boodschap dan ook: "Hebt moed, hoopt in de toekomst!"

Nieuwjaarsbede 1917, De Werkman, 12 januari 1917, p. 1